U indeksu i popisnica

Neizvjesno je da li će i kada inicijativa Saveza studenata Crne Gore u Srbiji o popisnicama kao uslovu za finansiranje studija u Srbiji biti usvojena. Iz Ministarstva prosvete Republike Srbije se nisu do sada oglašavali o ovoj temi niti su odgovorili na pitanja “Vijesti” o ovom predlogu.

O eventualnom usvajanju inicijative ništa konkretniji nije bio ni Vuk Orović, student prava, član delegacije Saveza studenta Crne Gore u Srbiji koja je prošle nedjelje, na sastanku u Vladi Srbije, objelodanila tu ideju.

“Smatramo da nije džentlmenski da iznosimo podatke sa sastanka. Sve u svemu, zadovoljni smo njihovim odgovorom i očekujemo usvajanje inicijative”, rekao je Vuk Orović za “Vijesti”.

Indikativno je, međutim, da razgovoru sa predstavnicima Saveza Studenata Crne Gore u Srbiji nije prisutvovala resorna ministarka Slavica Đukić Dejanović. Umjesto nje, sa studentskom delegacijom crnogorskih visokoškolaca su se sreli Nikola Selaković, ministar za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, i Miloš Vučević, ministar odbrane, ali i ujedno predsjednik Srpske napredne stranke (SNS). S obzirom na to da pitanje studiranja stranih studenata nije u resoru dvojice nazočnih ministara, mnogi su skloni da ovaj hepenig protumače kao stranačku aktivnost naprednjaka koju su željeli da stave pod plašt Vlade Srbije. Iz tog ugla gledano, logično je bilo odsustvo ministarke Dejanović (SPS).

Savez studenata Crne Gore u Srbiji nije još ni registrovan

Predstojeći popis, po svemu sudeći, nagnao je srpske vlasti da požure sa objelodanjivanjem ove inicijative jer Savez studenata Crne Gore u Srbiji, objašnjava Orović, još nije registrovan kao studentska organizacija.

“Što se tiče pravnog položaja naše organizacije, već nekoliko mjeseci funkcionišemo na neformalnom nivou. Imamo 54 člana u našoj grupi, a ubrzo ćemo se registrovati u Agenciji za privredne register (APR), radi lakšeg funkcionisanja i istupa u javnosti”, pojašnjava Orović.

U nevladinoj organizaciji Centar za građansko obrazovanje (CGO) nisu iznenađeni ovakavim pristupom vlasti u Srbiji.

“Jasno je da zvanični Beograd pokušava postići svoje političke ciljeve prema Crnoj Gori na sve načine i koristeći sve oblike trgovine uticajem, pa i kad to vidno prelazi granice. Zato je ovakva ideja data predstavnicima Saveza studenata Crne Gore u Srbiji direktno miješanje u unutrašnje pitanje Crne Gore”, kažu u CGO.

Vuk Orović, inače student prava, ima suprotno mišljenje.

“Ova inicijativa je plod opsežne analize sačinjene od strane većeg broja studenata. Smatramo da je neophodno osnažiti vezu Republike Srbije sa njenom dijasporom. Svake godine, veliki broj studenata iz Crne Gore, bez obzira na nacionalnost, svoje mjesto nalazi u Republici Srbiji. Smatramo da bi usvajanje naše inicijative predstavljalo zdravu poruku Republike Srbije njenoj dijaspori da su i više nego dobrodošli da se ovdje školuju i usavršavaju”, kazao je Orović, napominjući da su tvrdnje o nekakvom otvorenom miješanju Srbije u popis “potpuna besmislica”.

On dalje navodi da su u svojstvu organizacije srpskih studenata iz CG koji studiraju u Srbiji, došli na ideju da Vladi Republike Srbije predaju ovu inicijativu. O kakvom miješanju je riječ kad se radi o običnoj građanskoj-studentskoj inicijativi, kakvih je na stotine, pita se Orović.

CGO: Najlakše je manipulisati mladim ljudima

U Centru za građansko obrazovanje, međutim, ističu da se “najlakše manipuliše mladim ljudima koji nemaju dovoljno iskustva da prepoznaju različite oblike manipulacije”.

“Posebno su ranjivi onda kada pokušavaju da nađu najpovoljnije načine da sebi obezbijede što bolje obrazovanje ili zaposljenje, a što je i dio njihovih egzistencijalnih potreba. Tempiranje ovakve ponude vlasti iz Srbije u najavljeno predvečerje popisa, koji već ozbiljno polarizuje društvo u Crnoj Gori upravo zbog identitetskih pitanja, potpuno poništava i primisao da se radilo o dobronamjernom gestu”, navode u CGO.

Vuk Orović, na drugoj strani, naglašava da sistem pozitivne diskriminacije za pripadnike srpske dijaspore koji se odluče na visokoškolsko obrazovanje u Republici Srbiji već duže vremena postoji, ali je dugo vremena postojala pravna praznina koja je ovu, po njegovim riječima, izuzetno plemenitu odredbu, faktički obesmišljavala.

“Naime, u jednom momentu se otvorilo pitanje dokaznog sredstva putem kojeg bi studenti dokazali svoju pripadnost kategoriji srpskog nacionalnog korpusa. Kako je dugi niz godina bilo dovoljno da zainteresovani kandidati po upisu na fakultet zaokruže da su Srbi, pojavio se dugi niz zloupotreba koji je imao veći broj posljedica. S jedne strane, ovakva praksa obesmislila je jednu izuzetno plemenitu i modernu odredbu, inače svojstvenu većem broju stranih država (ako govorimo o regionu, najbolje primjere imamo u sličnim odredbama koje su na djelu u Mađarskoj, Sloveniji i Hrvatskoj). S druge strane, broj zloupotreba se maksimizovao, usljed čega prava i položaj srpskog naroda u dijaspori nisu unaprijeđeni, što je jedna od suštinskih zamisli ove odredbe, a istovremeno je budžet Republike Srbije tokom prethodnih desetak godina ovim putem oštećen više miliona eura”, ističe Orović, pitajući se “kako je to crnogorsko društvo, vjekovima prepoznato kao kolektiv koji propagira ideale pravde, časti i poštenja, preko jedne duge i sumorne noći oličene u vladavini DPS režima, preraslo u društvo koje otvoreno brani lopovluk i uči djecu da kradu, lažu i varaju”.

On naglašava da ne mali broj lica koja bi se u Srbiji, prilikom upisa, nacionalno izjasnila kao Srbi, “svojim neskrivenim djelovanjem na štetu srpskog naroda unutar Crne Gore, dokazuju već pomenute pravne praznine”.

Na taj način, osim što bi za sebe protivpravno obezbijedili olakšice u studijama u vidu uslova studiranja identičnim uslovima studenata koji su građani Republike Srbije, mogli su nesmetano nastaviti svoje antisrpske aktivnosti u Crnoj Gori.

“Ni najmanje mi nije jasno zašto određene strukture društva osjećaju toliku zebnju. Crnogorcima niko ne brani da se deklarišu kako žele. Ako oni, pak, smatraju da je zov besplatnih studija u Beogradu (a samim tim i pristupa studentskim domovima i svim ostalim pravima rezervisanim za lica srpske nacionalnosti) jači od njihovog nacionalnog identiteta, to je pitanje snage njihovog nacionalnog identiteta, a ne pitanje nekakvog miješanja u popis”, smatra Vuk Orović.

Treba naglasiti, ističu u CGO, da i za sadašnje crnogorske studente u Srbiji, kao i one koji žele u budućnosti studirati u Srbiji, Zakon o visokom obrazovanju Srbije omoguća besplatne studije pod istim uslovima kao i državljanima Srbije samo ukoliko se po kvalitetu kvalifikuju.

“Preciznije, članom 97 tog Zakona predviđeno je da se na akreditovane studijske programe, koje organizuje visokoškolska ustanova, mogu upisati kandidati pod uslovima i na način uređen zakonom i opštim aktom samostalne visokoškolske ustanove. Strani državljanin može se upisati na studijske programe pod istim uslovima kao i državljani Srbije u pogledu prethodnog obrazovanja, tako da im nacionalna odrednica ne predstavlja nikakvu olakšavajuću kategoriju, što samo potvrđuje obim ove manipulacije”, naglašavaju u Centru za građansku odgovornost (CGO).

Brzo zaboravljeno da diplome prava iz Crne Gore nisu bile priznate u Srbiji

Orović, međutim, upozorava da, kako kaže, po završetku popisa, svako lice ima pravo da dobije ovjerenu kopiju popisnog lista, te da nakon preuzimanja ovjerene kopije popisnog lista, vlasnik ima apsolutno pravo da sa njim radi šta god želi.

“Zakonodavstvo Republike Srbije se odnosi na srpski pravni sistem. S obzirom na to da su Republika Srbija i Crna Gora dvije nezavisne države, ne vidim kako bi Republika Srbija donošenjem internog akta koji se odnosi na fizička lica na bilo koji način mogla da povrijedi pravni sistem druge države. Zakonodavni akti Crne Gore ne mogu da se primenjuju na tlu Republike Srbije. Svaki vid pretenzije te prirode predstavlja skandalozne pokušaje miješanje u unutrašnja pitanja Republike Srbije. Prosto, u slučaju usvajanja ovog akta, onaj ko bude imao želju da studira iz budžeta, priložiće ovjerenu kopiju popisnog lista, a onaj kod koga ta želja bude izostala - neće”, pomalo lakonski objašnjava novonastalu situaciju u vezi sa ovom inicijativom.

CGO podsjeća da smo ne tako davno imali drugačije politike u odnosu na studente iz Crne Gore.

“Prebrzo je zaboravljeno kršenje Lisabonske konvencije od stane ENIC/NARIC Srbije pune dvije godine i nepriznavanju diploma stečenih na Pravnom fakultetu Univerziteta Crne Gore za potrebe tržišta rada u Srbiji, a ista politika nepriznavanja diploma odnosila se na sve pravne fakultete regiona. CGO je tada, znači prije šest godina, podnio Ministarstvu prosvjete Crne Gore inicijativu da ovo pitanje riješe na bilateralnom nivou vlada kako bi zaštitili kvalitet obrazovnih isprava državnog Univerziteta Crne Gore. I tada 2017. godine je Vlada Crne Gore više gledala da se ne zamjera Vladi Srbije nego što se bavila interesima naših studenata”, upozaravaju iz ove nevladine organizacije.

U Centru za građansko obrazovanje ističu još jedan aspekt koji se tiče upisa studenata na osnovu nacionalne pripadnosti.

“Ovo, naročito, ne bi smjelo biti od uticaja ukoliko Srbija polaže na kvalitet znanja stečene diplome. Vjerujemo da bi za Srbiju i njeno visoko obrazovanje bila porazna politika da, recimo, studenti iz bilo koje druge zemlje, u ovom slučaju iz Crne Gore, samo na osnovu podatka iz popisnice upisiju besplatne studije bez obzira na prethodni kvalitet stečenog znanja i ispunjenost uslova za upis, što bi moglo biti na uštrb kvalitetnih studenata i iz same Srbije”, navode u CGO.

Raičević dio protokola

Sastanku delegacije Saveza studenta Crne Gore u Srbiji, iako nije navedeno u saopštenju Vlade Srbije, prisustvovao je, što se vidi na fotagrafijama sa razgovora, i Gojko Raičević, koji slovi za glavnog i odgovornog urednika portala In4S, neregistrovanog medija u Crnoj Gori. U impresumu neregistrovanog portala ne stoji da je Raičević odgovorna osoba, već se navodi da je glavni urednik kubanski bokser Feliks Savon.

Raičević nije odgovorio na pitanja “Vijesti” u kom svojstvu je bio na ovom sastanku a ni Vuk Orović nije znao odgovor na ovo pitanje.

“Obratili ste se pogrešnoj osobi, s obzirom na to da ja nisam kreirao protokol sastanka”, kazao je Orović.

Portal na čijem je čelu Raičević je uoči popisa pokrenuo kampanju “Ponosni na svoje srpsko” i naveo da je jedna od prvih aktivnosti kampanje 50 bilborda u Crnoj Gori, “koji će podsjećati sugrađane i sunarodnike na srpsko porijeklo i identitet”.

Portal IN4S je ljetos, između ostalog, objavio tekst u kom je lider Hrvatske građanske inicijative nazvan “Pavelićevim i Tuđmanovim klepetalom”, a potom je uvredljivo skandiranje u jednom ulcinjskom klubu okarakterisao kao “šiptarsku svinjariju”.

“Istina je da se IN4S ne drži opšteprihvaćenih novinarskih ‘standarda’ i to nas čini atraktivnijim za napade, uglavnom bez ikakvog osnova”, kazao je svojevremeno Raičević.

Bez odgovora iz resornih ministarstava

Na pitanja “Vijesti” o inicijativi Saveza studenata Crne Gore nijesu odgovorili ni iz srpskog Ministarstva prosvete kao ni iz Ministarstva prosvjete Crne Gore.

Bez odgovora ostali smo i od Saveza studenata Srbije i Studentske unija Srbije.

Bez popisnica i izjava

“Nismo upoznati sa radom, članstvom i načinom funkcionisanja Saveza studenata Crne Gore u Srbij. Koliko smo upoznati, navedeno udruženje i nije registrovano u Republici Srbiji, kao ni u Crnoj Gori, već je riječ o samoproklamovanom udruženju studenata koje je imalo sastanak sa zvaničnicima Republike Srbije”, kazao je predsjednik Studentskog parlamenta Univerziteta Crne Gore (SPUCG) Andrej Vukčević.

Sa druge strane, ističe on, SPUCG svesrdno podržava sve legalne i legitimne oblike studentskog organizovanja koji za cilj imaju poboljšanje položaja studenata koji su se našli u istom problemu ili imaju iste interese.

“Kao neko ko zastupa intrese i bori se za položaj naših studenata, smatram da nije dobar bilo kakav vid uplitanja politike i odluka koje mogu biti upitne sa stanovišta miješanja u apsolutnu privatnost i slobodu izražavanja studenata”, naglašava Vukčević.

Predsjednik SPUCG je stava da naši studenti treba da uživaju ista prava kao i studenti iz Republike Srbije koji se upisuju na Univerzitet Crne Gore i privatne univerzitete u Crnoj Gori, bez potpitisivanja bilo kakve izjave da su pripadnici bilo kog nacionalnog korpusa, po principu reciprociteta.

Čak bi bilo na neki način i diskriminatorno, pojašnjava Vukčević, da uslovi upisa studenata iz regiona, u ovom konkretnom slučaju iz Republike Srbije, zavise od izjašnjenja na popisu u matičnoj državi.

“Zakon o visokom obrazovanju Crne Gore, prema članu 100, striktno propisuje da “stranac ima pravo upisa na studijske programe u Crnoj Gori pod jednakim uslovima kao i crnogorski državljani, u skladu sa ovim zakonom i statutom ustanove”.

“Uzimajući u obzir da su studije na Univerzitetu Crne Gore besplatne, studentima iz druge države samo preostaje da imaju dobar prosjek kao jedini kriterijum koji će ih rangirati za upis”, ističe Andrej Vukčević.

Ipak, on smatra da treba istaći i činjenicu da su crnogorski studenti koristili opciju da se kroz nešto neformalniji postupak i pristup, a po istom osnovu, oslobode plaćanja školarine na univerzitetima u Republici Srbiji, a o čemu godinama niko nije govorio sa bilo kakvom negativnom konotacijom.

“Stoga, postavlja se pitanje izbora tajminga za pokretanje diskusije na ovu temu i za prezentovanje ove ideje, a koji je nesumnjivo uslovljen najavljenim postupkom popisa stanovništva u Crnoj Gori”, kazao je Vukčević.

On napominje da je mnogo značajnije za studente od dnevne politike i diskusija kojima svakodnevno svjedočimo na našoj javnoj sceni, da napokon dobiju uslove dostojne studiranja i dostignu standard koji je već dugi niz godina realnost u mnogim zemljama Evrope.

“Stoga ćemo kao i do sada, kao najvažnija studentska institucija u našoj državi, davati doprinos svim pozitivnim procesima koji se odvijaju, ali i biti kritičari svih manjkavosti koje uočimo za naše studente u državi i one koji su na studijama van Crne Gore”, zaključuje Andrej Vukčević, predsjednik SPUCG.

( Tina Popović, Vukašin Obradović )