Volje ne fali, ima li dovoljno ruku: Imenovanja u pravosuđu tehnički se mogu obaviti do kraja godine

Skupština Crne Gore tehnički bi do kraja godine mogla da kompletira imenovanja u pravosuđu, ako poslanici podrže Faruka Resulbegovića za sudiju Ustavnog suda, Maju Jovanović za vrhovnu državnu tužiteljku (VDT), te ako izaberu preostala tri člana Sudskog savjeta od kandidata koji su u skupštinskoj proceduri.

Ako za to ne bude političke saglasnosti, izbori u pravosuđu bili bi stopirani izvjesno vrijeme, s obzirom na to da bi procedura morala da krene ispočetaka - nadležni skupštinski odbori morali bi da raspišu nove konkurse, saslušaju kandidate i potom ih predlože. Za sve to bi, imajući u vidu posljednja iskustva iz parlamenta, bila neophodna barem dva mjeseca.

Svi predlozi za pomenuta imenovanja su, u raznim fazama, u skupštinskoj proceduri, ali konačan stav o njima nije dao prethodni saziv zakonodavnog doma.

Iz parlamenta je juče “Vijestima” nezvanično potvrđeno da se novi saziv može izjašnjavati o tim predlozima.

Takav scenario, da glasanje čeka konstituisanje novog parlamenta, desio se 2020. godine, kad su dva saziva Skupštine - prvo u junu, a potom u decembru te godine - odlučivali o kandidaturi Lidije Vukčević za VDT-a. Međutim, ona nije dobila podršku.

Za izbor sudija Ustavnog suda, VDT-a i članova Sudskog savjeta u prvom krugu potrebna je dvotrećinska podrška - glasovi najmanje 54 poslanika, a u drugom tropetinska - glasovi najmanje 49 njih. Imajući u vidu da je novu Vladu izabrala većina od 46 parlamentaraca, to znači da će im, pod uslovom da postignu dogovor o kandidatima za kompletiranje sastava pravosudnih institucija, biti potrebna podrška još najmanje troje kolega. Dodatne glasove potencijalno bi mogli da nađu kod dojučerašnjih saveznika.

Predsjednik Crne Gore Jakov Milatović, rekao je juče “Vijestima” da je više puta naglasio da su imenovanja u pravosuđu prioritet kako bi Crna Gora napravila suštinski iskorak ka unaprjeđenju stanja vladavine prava i bržoj integraciji zemlje u EU.

“Razumio sam da je upravo potreba kvalifikovane većine u Skupštini kao preduslov imenovanja u pravosuđu bio i jedan od razloga za formiranje aktuelne parlamentarne većine i Vlade. Zato je logično i očekivati rezultate na ovom polju”, kazao je on.

Milatović je istakao da snažno podržava pokretanje širokog dijaloga u kome će učešće uzeti svi parlamentarni akteri, a koji će dodatno doprinijeti širokom konsenzusu u vezi izbora nosilaca najviših pravosudnih funkcija.

“Mislim da je sazrelo vrijeme da se svi politički subjekti odnesu odgovorno prema ovom pitanju jer Crna Gora ne može više da čeka. Građani očekuju odgovornost”, poručio je Milatović.

Što se tiče njegovog uključivanja u rješavanje v. d. stanja u pravosudnim institucijama, Milatović je naglasio da se radi o temama koje su dominantno vezane za nadležnost Skupštine i da je primarna odgovornost na toj instituciji.

“Svakako da ću, kao predsjednik Crne Gore, pružati snažnu podršku uspješnom okončanju ovog vrlo važnog zadatka za čitavu državu, kao što sam to radio i u prethodnom periodu”, naglasio je Milatović.

On je prije nekoliko dana za britanski Gardijan rekao da će nova parlamentarna većina ostvariti imenovanja u pravosuđu do kraja godine.

Optimistične poruku juče su poslali i šef Skupštine i potpredsjednik Vlade za bezbjednost, unutrašnju politiku, evropske i vanjske poslove, Andrija Mandić i Aleksa Bečić.

Mandić je za TVCG rekao da postoji želja da se do Nove godine dovrše imenovanja u pravosuđu, dok je Bečić u emisiji Načisto na TV Vijesti najavio da će u novembru biti popunjen Ustavni sud, izborom sedmog, nedostajućeg sudije.

On je istakao je da očekuje “konstruktivan odnos” i onih koji nijesu glasali za 44. Vladu, uključujući Građanski pokret URA i troje poslanika iz posebnog kluba.

Prethodni saziv parlamenta nije po drugi put glasao o kandidaturi Resulbegovića, ali ni prvi put o predlogu za Jovanović, nakon što je bivši predsjednik Milo Đukanović u martu donio ukaz o raspuštanju Skupštine.

Resulbegović u prvom krugu glasanja 27. februara nije dobio potrebnu većinu za izbor u zvanje sudije Ustavnog suda. Glasalo ga je 46 poslanika, a uzdržani su bili poslanici Demokratske partije socijalista (DPS) i Bošnjačke stranke (BS). BS je za tu funkciju htio svog kandidata, dok su iz DPS tada saopštili da izbor Resulbegovića nijesu podržali zbog odsustva dogovora manjinskih stranaka oko zajedničkog kandidata.

Iako je iz Skupštine bilo najavljeno da će ponovno glasanje o tom kandidatu biti 4. aprila, to se nije desilo.

“Predsjednik Skupštine (Andrija Mandić) morao bi da u što kraćem roku zakaže sjednicu na kojoj bi se glasalo o ovom kandidatu, kako bi se obezbijedilo da taj sud konačno ima Ustavom propisanih sedam sudija i da u svakom slučaju može da donese odluku”, kazala je Vijestima pravna savjetnica u Akciji za ljudska prava (HRA) Marija Vesković.

Ona je ocijenila da bi od svih imenovanja koja su na čekanju, sigurno bilo moguće da se do kraja godine sprovede procedura za izbor nedostajućeg sudije Ustavnog suda.

Vesković je podsjetila da predsjednik države ima ustavno ovlašćenje da predloži dva kandidata za sudije Ustavnog suda, ali tek nakon što se okonča 12-godišnji mandat trenutnim sudijama koji su izabrani na taj način - Desanki Lopičić i Budimiru Šćepanoviću, što bi trebalo da se desi krajem 2025, ili im na drugi način prestane funkcija.

“Predsjednik Skupštine, s druge strane, ima veće mogućnosti da utiče na ubrzanje svih ovih procedura, i to tako što će blagovremeno zakazati sjednice na kojima će se glasati o kandidatima”, kazala je ona.

Skupština je 27. februara izabrala troje sudija Ustavnog suda dvotrećinskom većinom, ali da bi ta institucija bila kompletirana, potrebno je da se izabere još jedan kandidat. Izborom troje sudija je odblokiran rad Ustavnog suda, nakon pola godine blokade zbog nedostatka kvoruma.

Ako Resulbegović ne dobije podršku u drugom krugu glasanja, Ustavni odbor Skupštine mora ponovo raspisati konkurs za nedostajućeg sudiju. Shodno Zakonu o Ustavnom sudu, rok za prijavljivanje kandidata određuje se u pozivu koji ne može biti kraći od 15 dana od dana raspisivanja javnog poziva. Čak i ako prijave na oglas ne bi kasnile zbog slanja poštom, što se dešava, potrebno je vrijeme da se realizuje nekoliko koraka - da Ustavni odbor formira komisiju koja treba da napravi listu prijavljenih kandidata, koju zatim Odbor usvaja, pa se nakon toga kreće sa saslušanjima prijavljenih, da bi Odbor, na kraju, utvrdio predlog sa kojim će ići pred poslanike.

Slična procedura važi i za Sudski savjet, gdje Odbor za politički sistem, pravosuđe i upravu raspisuje javni poziv. Sudski savjet, koji je dužan da osigura nezavisnost, integritet ali i izbore i napredovanja u sudskom sistemu, od jula 2018. je u neustavnom mandatu. Tom tijelu fale tri člana iz reda uglednih pravnika, i Skupština bi do kraja godine potencijalno mogla da ih izabere. Odbor je završio 23. februara saslušanja 11 kandidata, ali tri nisu predložena jer je na sjednici 6. aprila odgođeno izjašnjavanje jer su sa sjednice tog radnog tijela odsustvovali svi opozicioni poslanici.

Javni poziv za izbor tri člana raspisan je 30. decembra prošle godine. Konkurs je tada raspisan jer je u septembru prošle godine izabran samo jedan član iz reda uglednih pravnika, profesor Pravnog fakulteta Radoje Korać.

Novi saziv treba i da se izjasni o predlogu Tužilačkog savjeta da se za VDT-a izabere Maja Jovanović. Taj predlog je u skupštinsku proceduru stigao 11. maja.

Ako Jovanović u prvom krugu ne dobije potrebnu većinu, Skupština će u drugom birati VDT-a iz reda svih kandidata koji ispunjavaju zakonske uslove.

Kordić: Moramo sprovesti procedure

Poslanica koalicije Za budućnost Crne Gore i doskorašnja predsjednica Ustavnog odbora Simonida Kordić, kazala je “Vijestima” da se postavlja pitanje šta parlament sad treba da radi.

“S jedne strane, postoji datumska obaveza da oni kandidati koji su prošli procedure imaju pravo da se za njih glasa i drugi put, kad je potrebna tropetinska većina. S druge strane, činjenica je da poslanici novog saziva nisu imali priliku da čuju te kandidate. Oni imaju i pravo i obavezu da odlučuju na osnovu informacija koje su dobili kroz te intervjue”, navela je Kordić.

Ona je rekla da su intervjui bili javni i da su javno dostupni, ali da se opet može argumentovati da poslanici imaju pravo da u tim intervjuima učestvuju i da postave pitanja koja su za njih relevantna. Dodaje da o tome treba razgovarati.

“Svi zajedno imamo obavezu da ove procedure dovedemo do kraja u datumskim okvirima”, kazala je, navodeći da u tehničkom smislu ništa nije sporno.

Vesković: Sve zavisi od efikasnosti poslanika

Marija Vesković je kazala da je potrebno je da se formiraju skupštinska tijela, konkretno Odbor za politički sistem, pravosuđe i upravu, jer su oba postupka za ove pozicije došla do faze koja se sprovodi u okviru odbora. Ona je podsjetila da je juče novoizabrana predsjednica Administrativnog odbora Jelena Nedović zakazala sjednicu tog tijela za 10. novembar, na kojoj će se, između ostalog i započeti procedura izbora članova i predsjednika svih skupštinskih tijela.

“Kako skupštinskim Poslovnikom nijesu propisani posebni rokovi za formiranje odbora, sada je sve na poslanicima i od njihove efikasnosti zavisi kad će se ova procedura privesti kraju”, kazala je Vesković, dodajući da može doći do odugovlačenja.

“Primjera radi, prethodni, 27. saziv Skupštine, konstituisan je 23. septembra, a skupštinski odbori su formirani tek 17. decembra 2020. godine, skoro tri mjeseca kasnije”.

( Željka Vučinić )