Komemoracija za žrtve potonuća parobroda „Cetinje“

Komemorativnim skupom na mjesniom groblju u Donjoj Lastvi gdje je u kolektivnoj grobnici sahranjena većina žrtava, te polaganjem vijenca u more na mjestu potonuća parobroda „Cetinje“ u Tivatskom zalivu, danas je u Tivtu obilježena 79. godišnjica najveće pomorske tragedije na južnom Jadranu – potonuća parobroda „Cetinje“, 10.decembra 1944.

Dok je tek drugi put za redom nakon oslobođenja Boku od okupatora, plovio na liniji od Kotora, preko Tivta do Herceg Novog, nakrcan sa preko 200 ljudi – mahom civila, ali i pripadnika jugoslovenskih partizanskih jedinica, italijanske partizanske divizije „Garibaldi“, te zarobljenih njemačkih vojnika, „Cetinje“ pod zapovjedništvom kapetana Boža Paparele iz Dubrovnika, je 10. decembra 1944. oko devet časova u sred Tivatskog zaliva, naišao na magnetnu protivbrodsku minu

Jedna od preko 80 takvih mina koje su u najvećoj tajnosti na dnu zaliva Boke pred svoje povlačenje iz Boke, položili Njemci, a koja je imala eksplozivno punjenje od čak 350 kilograma, bukvalno je razorila maleni parobrod dug tek tridesetak metara.

Od siline eksplozije, „Cetinje“ se prepolovilo i potonulo za manje od tri minuta, odnoseći sa sobom na dno mora preko 200 žrtava. Tačan broj poginulih nikada nije utvrđen jer se u još uvijek vanrednim prilikama u tek oslobođenoj Boki tada nije vodio precizan spisak putnika što su se ukrcavali i iskrcavali na jedini civilni parobrod što je tada plovio na ruti Kotor-Prčanj-Stoliv-Perast-Risan-Kamenari-Tivat-Đenovići-Herceg Novi.

Zvaničan bilans nesreće koji su saopštile partizanske vlasti bio je 87 poginulih, iako je zapravo, stradalo više od 200 ljudi. Bilo je samo 11 preživjelih među kojima je bio i teško ranjeni zapovjednik »Cetinja«, kapetan Božo Paparela.

Uprkos kiši i lošem vremenu, ispred kolektivne kosturnice žrtava potonula parobroda „Cetinje“ na groblju Donjoj Lastvi, danas se okupila delegacija Opštine Tivat predvođena gradonačelnikom Željkom Komnenovićem i predsjednikom Skupštine Opštine Miljanom Markovićem, predstavnici ambasade Republike Hrvatske na čelu sa prvim sekretarim Jozom Ljubičićem, Mornarice VCG sa komandantom, kapetanom fregate Milanom Jevtovićem na čelu, Organizacije boraca NOR-a iz Tivta i susjednih gradova, predstavnici Zajednice Italijana Crne Gore, učenici osnovnih i srednje škole iz Tivta te brojni građani, odnosno rodbina stradalih sa parobroda „Cetinje“.

Uz zvuke „Tišine“ u izvođenju trubača Glazbeno-prosvjetnog društva Tivat, na spomen-kosturnicu u kojoj počivaju posmrtni ostaci žrtava tragedije, položeni su vijenci i cvijeće, a katolički i pravoslavni vjerski obred pomena stradalima, služili su lastovski župnik don Nikola Majić ispred Kotorske biskupije i sveštenik Mitropolije crnogorsko-primorske, otac Pavle Pajić.

Na detalje tragedije parobroda „Cetinje“ 10.decembra 1944. kada je taj mali željezni brod od 100 bruto-tona bio jedino raspoloživo sredstvo transporta između gradova i naslja u ratom razrušenoj i tek oslobođenoj Boki Kotorskoj, podsjetio je predsjednik OBNOR-a Tivta Mato Brguljan.

"Tragediija parobroda »Cetinje« 10.decembra 1944. po broju žrtava, najveća je pomorska tragedija koja se do danas desila na istočnoj obali Jadrana. Koristim ovaj trenutka da ponovno predložim da se napravi novi, spomenik žrtvama ove nesreće i da se postavi na adekvatno mjesto u Velikom gradskom parku Tivta zu blizini postojećeg spomenika Spasiću i Mašeri, odnosno spomenika predaji austrougarske fliote, te da se jedna ulica u gradu nazove Ulicom žrtava potapanja parobroda »Cetinje«. Preko Ministarstva prosvjete Crne Gore tražimo i da se pokrene inicijativa da se ovaj događaj uvrsti u udžbenike istorije iz kojih naša djeca uče u školama i da se đacima osnovnih i srednjih škola, makar u Boki, održe predavanja o tragediji parobroda »Cetinje«", istakao je Brguljan.

On je ispričao i zanimljive detalje nesreće od prije 79.godina kada je dvoje ljudi, sticajem okolnosti, kasnilo na polazak broda.

Za Gospavu Lučić koja je iz Kotora išla da obiđe ranjenog sina što je ležao u vojnoj bolnici Meljine, to kašnjenje na žalost, nije bilo spasonosno jer je kapetan Paparela, vidjevši da žena trči kotorskom rivom i doziva brod da se vrati, naredio da se »Cetinje« koje se tek bilo otisnuo od obale, vrati i ukrca Gospavu, pa je ova nešto kasnije i stradala prilikom potonuća broda.

Bolje sreće bio je Tivćanin Blažo Đurović koji je zakasnio na ukrcaj na »Cetinje« prvo u Donjoj Lastvi, pa onda i na Pinima u Tivtu, pa je razočaran, sa društvom nakon toga ostao u kafani i sticajem tih okolnosti izbjegao eksploziju i potonuće parobroda. Blažo je nakon toga, 10. decembar slavio kao svoj drugi rođendan. Nakon komemoracije na groblju, delegacije Opštine, Mornarice i OBNOR-a Tivta, vijenac su sa plovila Mornarice VCG, položile i u more u Tivatskom zalivu, na poziciji potonuća parobroda »Cetinje«.

( Siniša Luković )