Ada može biti poluostrvo

Profesor dr Sava Petković iz Beograda ocijenio je da je zasipanje pijeskom kontaktne zone ušća zapadnog rukavca Bojane veoma dramatična pojava i pozvao nadležne institucije da hitno obezbijede razmjenu vode između mora i rijeke kako bi spriječili ekološku katastrofu i eventualne poplave koje bi u postojećim uslovima imale diluvijalne razmjere.

“Moram vam reći da su me veoma uznemirili članci koje sam pročitao u elektronskom izdanju “Vijesti” o zatvaranju desnog, odnosno zapadnog rukavca rijeke. Nažalost obistinilo se ono na šta sam ja i veći broj mještana upozoravao. Možda će sada neko da se iz nadležnih institucija trgne, ali mislim da će oni postati svjesni problema tek kada se Ada Bojana spoji sa kopnom i postane poluostrvo”, kazao je Petković za Vijesti.

Petković je izuzetan poznavalac sliva Bojane, a bio je i stručni konsultant u projektu regulacije rijeke Bojane u zoni njenog ušća, koji je izrađen 2010. godine. Projekat je kod firme IK Konsalting iz Beograda naručila Uprava za vode a glavni i odgovorni projektant bila je inženjer građevinarstva Gordana Vujić Stojanović. Projekat nikad nije ušao ni u početnu fazu realizacije. Petković je posjetio da su poplave iz 2009, 2010. i 2011. godine dramatično promijenile konfiguraciju zapadanog rukavca rijeke i drastično smanjile njegovu propusnu moć.

“Postavlja se pitanje šta se može sada uraditi? Ako je trenutno zapadni rukavac zatvoren i sa uzvodne i sa nizvodne strane onda prijeti ekološka katastrofa! Na stotine legalnih i ilegalnih objekata i splavova duž korita zapadnog rukavca, ispušta otpadnu i fekalnu vodu u rukavac u kome praktično nema kretanja vode”, ocijenio je Petković. Naveo je da je u uslovima izuzetno visokih temperatura realno očekivati drastično pogoršanje kvaliteta vode i pozvao nadležne institucije da odmah uzmu uzorke vode i konstatuju kakav je kvalitet.

“Da bi spriječila ekološka katastrofa u toku ove turističke sezone potrebno je što prije obezbijediti bilo kakvu razmjenu vode između mora i zapadnog rukavca u zoni njegovog ušća. Dakle, potrebno je pod hitno započeti radove na bagerovanju istaloženog pijeska u zoni ušća. To ne bi trebalo da bude neki komplikovan problem jer se radi o čistom pijesku”, kazao je Petković dodavši da je to kratkoročna mjera jer će morske struje, izazvane dejstvom talasa u jesenjem i zimskom periodu, veoma brzo ponovo zatrpati pijeskom zonu ušća zapadnog rukavca.

“Dugoročno rješenje se može postići samo uklanjanjem čepa na uzvodnom kraju zapadnog rukavca, odnosno uspostavljanjem nekadašnje protočnosti zapadnog rukavca. To je znatno komplikovaniji problem jer bi izvođač radova uz primjenu teške mehanizacije trebalo da ukloni iz korita rukavca ogroman broj krupnih drvenih stabala koja su međusobno isprepletana. Za konačno rešenje, koje je predviđeno projektom regulacije Bojane iz 2010. godine je potrebno sačekati neka bolja vremena”, ocijenio je Petković. On je kazao da je potrebno naglasiti da je Crna Gora dužna da održava protočnost zapadnog rukavca.

“Istočni, odnosno zajednički rukavac ne može da propusti velike vode rijeke Bojane. Zbog toga bi se, u uslovima zasutog zapadnog rukavca, mogle očekivati poplave diluvijalnih razmjera. Štete od njih znatno bi prevazišle one izazvane katastrofalnim poplavama iz 2009, 2010. i 2011. godine”, naveo je Petković.

Poplave na račvi stvorile “čep” i smanjile protok vode našim krakom

Petković je podsjetio da je rijeka Bojana međudržavni vodotok i da je zbog toga još u doba bivše države Jugoslavije zaključen sporazum sa Albanijom o upravljanju režimom voda Skadarskog jezera i Bojane.

“U tom sporazumu je između ostalog definisana raspodjela proticaja rijeke u zoni njenog ušća u Jadransko more. Na osnovu rezultata tadašnjih mjerenja, procijenjeno je da približno dvije trećine proticaja Bojane ide zajedničkim, istočnim rukavcem, a jedna trećina crnogorskim rukavcem. Brigu o održavanju protočnosti zajedničkog rukavca su preuzele obje države, a održavanje protočnosti zapadnog rukavca je bilo u ingerenciji Jugoslavije”, podsjetio je Petković. Dodao je da su se krajem 2009, i početkom 2010, kao i januaru 2011. godine desile katastrofalne poplave koje su osim šteta u priobalju, donijele promjene konfiguracije zapadnog rukavca rijeke.

“Iza račve kod Ade Bojane na zapadnom rukacu, formirao se veliki čep od ogromnih stabala drveća koja je Bojana nosila sa sobom. Taj čep je pogodovao i istaložavanju nanosa, pa je na samom početku zapadnog rukavca Bojane stvorena neka vrsta brane koja je dramatično smanjila njegovu protočnost. Dubine vode na početnom dijelu zapadnog rukavca sa smanjene sa 3,5 m na svega četrdesetak centimetara”, pojasnio je Petković napominjući „da je od tog momenta zapadni rukavac Bojane, služi kao neka vrsta taložnice za nanos, pa je kao posljedica došlo do intenzivnog istaložavanja nanosa duž cijelog njegovog toka“. Ako je smanjeno proticanje vode, na ušću će se stvoriti nanosi pijeska.

Cungu kaže da su za Bojanu krivi novinari

Dan nakon zatvaranja desnog rukavca Bojane, oglasio se i kabinet predsjednika Opštine Nazifa Cungua koji je optužio medije da krivicu za nezapamćeni turistički i ekološki incident, pokušavaju da prebace na teren Opštine. “...Zahvaljujući medijskoj slobodi, kojom se svakome daje mogućnost da o bilo kojoj temi iznosi svoje mišljenje, bez obzira na svoju stručnost i kompetentnost, u javnosti je dato više saopštenja povodom zatvaranja desnog ušća rijeke Bojane. Neko zbog neznanja neko zbog prisvajanja sitnih političkih poena pokušava prebaciti dio odgovornosti za ovaj problem na Opštinu Ulcinj”, piše u saopštenju. Konstatuje se "da ne postoji građanin Ulcinja koji ne zna da je rijeka Bojana, cijelo njeno korito, Ada i ušće u zoni morskog dobra. ”Odmah po saznanju da se ovaj problem izrazio više od uobičajenog za ovo doba godine, obavijestili smo usmeno i pismeno nadležne institucije Crne Gore – Upravu za vode i Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom. Dogovorene su konkretne aktivnosti, odnosno angažovanje potrebne mehanizacije koja će raditi na postepenoj normalizaciji situacije”, piše u saopštenju.

( Samir Adrović )