Popravni za berlinske sporazume

Vlada je juče na sjednici ponovo usvojila predloge zakona o potvrđivanju tri sporazuma o mobilnosti iz Berlinskog procesa, godinu nakon njihovog potpisivanja.

Radi se sporazumima o priznavanju profesionalnih kvalifikacija za doktore medicine, doktore stomatologije i arhitekte u kontekstu Centralnoevropskog sporazuma o slobodnoj trgovini, o priznavanju kvalifikacija u oblasti visokog obrazovanja na zapadnom Balkanu i o slobodi kretanja na ZB sa ličnom kartom.

“Predlozi zakona će biti upućeni u skupštinsku proceduru na razmatranje i donošenje”, rekli su “Vijestima” iz Vlade.

Sporazumi su potpisani 3. novembra na samitu Berlinskog procesa. Skupština Crne Gore je na sjednici 4. aprila ratifikovala sva tri sporazuma, ali ih nije potpisao bivši predsjednik države Milo Đukanović jer ih je Skupština usvojila nakon donošenja ukaza o raspuštanju parlamenta.

Da bi ovi sporazumi stupili na snagu potrebno je da ih ratifikuju parlamenti svih šest država zapadnog Balkana (Crna Gora, Bosna i Hercegovina, Srbija, Sjeverna Makedonija, Kosovo i Albanija).

Portparolka Evropske komisije Ana Pisonero Hernandez rekla je da je do sada sporazume ratifikovala Albanija, Srbija, Sjeverna Makedonija i Kosovo i ostalo je da to urade BiH i Crna Gora.

“Potpuna implementacija sporazuma je predviđena 18 mjeseci nakon potpisivanja sporazuma”, rekla je “Vijestima” Pisonero Hernandez.

To znači da bi sporazumi trebalo da počnu da se primjenjuju u maju naredne godine.

U BiH je sporan Sporazum o slobodi kretanja na Zapadnom Balkanu sa ličnom kartom, jer se tome protivi Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD), stranka kojom rukovodi Milorad Dodik. Građanima Kosova za ulazak u BiH je potrebna viza, jer ta zemlja ne priznaje nezavisnost Kosova, ali priznaje pasoš kao važeći dokument. Takođe, državljanima BiH je od 2014. potrebna viza da dođu na Kosovo, jer su tada uvedene recipročne mjere na vizni režim.

Berlinski proces je format godišnjih sastanaka koji je Vlada Njemačke inicirala 2014. godine kada je u Berlinu održana konferencija o zapadnom Balkanu. Njegov cilj je jačanje saradnje Evropske unije sa zapadnim Balkanom, kooperacije unutar regiona i ubrzanje njegove integracije u EU.

Berlinski proces “oživio” je u momentu jačanja inicijative “Otvoreni Balkan” čiji je cilj takođe stvaranje područja slobodnog kretanja ljudi, robe i usluga. Inicijativu su podržale SAD, a zatim i EU, čiji predstavnici su više puta poručili da bi u toj inicijativi trebalo da budu sve zemlje zapadnog Balkana.

“Otvoreni Balkan” u novembru 2019, pod neformalnim nazivom “mini Šengen”, pokrenuli su predsjednik Srbije Aleksandar Vučić, premijer Albanije Edi Rama i tadašnji premijer Sjeverne Makedonije Zoran Zaev. Rama je ljetos nagovijestio kraj “Otvorenog Balkana” kada je najavio i zamrzavanje odnosa sa Srbijom zbog hapšenja kosovskih policajaca.

Crna Gora, Bosna i Hercegovina i Kosovo nijesu pristupili inicijativi, iako su predstavnici Crne Gore i BiH učestvovali na nekim samitima inicijative. Kritičari tvrde da je “Otvoreni Balkan” loša zamjena za EU, da će udaljiti Crnu Goru od Brisela i da će je Vučić iskoristiti za jačanje uloge Srbije na Balkanu.

Na samitu lidera Berlinskog procesa u oktobru ove godine bivši premijer Dritan Abazović potpisao je još dva dokumenta - Ugovor o osnivanju Centra za sajber-kapacitete zapadnog Balkana (WB3C) i Regionalni sporazum o međusobnom priznavanju profesionalih kvalifikacija koji se odnosi na medicinske sestre opšte njege, doktore veterine, farmaceute i babice u kontekstu Sporazuma o slobodnoj trgovini u centralnoj Evropi (CEFTA).

Završna mjerila možda početkom naredne godine

Crna Gora bi početkom naredne godine mogla da dobije šansu za ispunjavanje privremenih mjerila za poglavlja 23 i 24, saopštili su juče zvaničnici EU na brifingu sa novinarima.

Neimenovani zvaničnici su rekli da se to može zaključiti iz razgovora sa predstavnicima sadašnje Vlade Crne Gore.

“Sljedećih šest mjeseci možemo vidjeti da je Crna Gora uspješna priča koja može pozitivno uticati na proces proširenja na ZB. A ključ za ovo sada leži u rukama novog premijera, novog predsjednika i ministra pravde. Hajde da pokrenemo te reforme i da vidimo progres”, poručili su.

Dodaju da se te reforme odnose prije svega na ključna imenovanja u pravosuđu koja nijesu završena, kao što je imenovanje vrhovnog državnog tužioca i Sudskog savjeta.

Oni su kazali da su to poruke koje bi Crna Gora mogla da dobije na predstojećem Samitu EU - zapadni Balkan koji će biti održan 13. decembra u Briselu.

Jedan od evropskih zvaničnika, koji je sa novinarima razgovarao uoči početka samita, kazao je da je u Crnoj Gori dugo bio zastoj i vlada koja nije pokretala reforme, “a prozor za Crnu Goru je već dugo otvoren”.

( Biljana Matijašević )