Kazne zatvora za seksualno uznemiravanje i ucjene

Seksualno uznemiravanje i “osvetnička pornografija” nova su krivična djela u Krivičnom zakoniku, i za počinioce predviđene su kazne zatvora, najkraće šest mjeseci, odnosno dvije godine.

To, pored ostalog, predviđa Zakon o izmjenama i dopunama Krivičnog zakonika, koji je u Skupštini usvojen početkom sedmice.

Seksualno uznemiravanje na poslu tokom života doživjelo je 17,5 odsto žena u Crnoj Gori, pokazalo je istraživanje Uprave za statistku (Monstat) o uslovima života i bezbjednosti iz 2021. godine.

Izmjenama i dopunama Krivičnog zakonika, sada se ta vrsta uznemiravanja prvi put tretira kao krivično djelo.

“Seksualno uznemiravanje, u smislu ovog člana, svaki je oblik neželjenog verbalnog, neverbalnog ili fizičkog ponašanja seksualne prirode, kojim se želi povrijediti dostojanstvo nekog lica ili grupe lica, odnosno kojim se postiže takav učinak, a naročito kad takvo ponašanje izaziva strah ili stvara neprijateljsko, ponižavajuće, zastrašujuće, degradirajuće ili uvredljivo okruženje”, navodi se u Krivičnom zakoniku.

Najblaža, kazna do pola godine zatvora, predviđena je za lice koje seksualno uznemirava drugo lice. Gonjenje za to djelo, preduzima se po privatnoj tužbi.

Kazne su strože, ako je počinilac lice koje ima nadređenu ulogu ili se u odnosu na tu osobu žrtva nalazi u odnosu zavisnosti, ako je žrtva posebno ranjiva zbog dobi, bolesti, invaliditeta, zavisnosti, trudnoće, teške tjelesne ili duševne smetnje. U tim slučajevima, predviđena je kazna zatvora do dvije godine.

U krivični zakonik uvedeno je novo krivično djelo - “Zloupotreba tuđeg snimka, fotografije, portreta, audio-zapisa ili spisa sa seksualno eksplicitnim sadržajem”.

“U doba društvenih mreža i ekspanzije interneta, ‘osvetnička pornografija’ predstavlja društveni fenomen koji poprima velike razmjere i postaje dominantan vid seksualnog nasilja pretežno nad osobama ženskog pola. ‘Osvetnička pornografija’ podrazumijeva radnje pojedinaca koje obuhvataju objavljivanje najčešće privatnih fotografija ili video-snimaka intimnog sadržaja, bivše partnerke/partnera nakon prekida emotivnih veza”, navodi se u obrazloženju za uvođenje tog krivičnog djela u Krivični zakonik.

Pornografiji bez pristanka, kako se dodaje, najčešće prethodi dobrovoljno dijeljenje intimnih fotografija između partnera u vrijeme kada emotivna veza funkcioniše, ali isključivo s namjerom da intimni sadržaji budu namijenjeni upravo tadašnjem partneru i s povjerenjem da se takvi sadržaji nikada u budućnosti neće zloupotrijebiti.

“Pojam ‘osvetničke pornografije’, iako se najčešće veže za odnos bivših partnera, treba tumačiti i u širem kontekstu, te imati u vidu da učinilac ne mora nužno biti bivši partner, imajući u vidu da snimci i fotografije mogu nastati i bez znanja žrtve, snimanjem u intimnim situacijama, prilikom seksualnog zlostavljanja žrtve, hakovanjem uređaja žrtve iz kojih se mogu preuzeti foto i video materijali koji nisu bili namijenjeni za slanje, ali i korišćenjem vještačke inteligencije, eksplicitnim slikama i snimcima kojima se manipuliše uz pomoć softvera (fotoshop, deepfake) u kojem slučaju će se raditi o objavljivanju virtualne pornografije bez pristanka koja ima jednako devastirajuće učinke kao i objavljivanje stvarnih snimaka”, navodi se u obrazloženju i dodaje da, iako fenomen kao takav nije nov, današnje mogućnosti distribucije sadržaja putem interneta omogućavaju korišćenje sadržaja na način da isti u kratkom vremenu postaju “viralni”, odnosno dostupni nepreglednom broju lica te otuda i širina razmjera ozbiljnih posljedica po žrtve.

“Osvetnička pornografija” dosad nije bila sankcionisana kao zasebno krivično djelo u crnogorskom zakonodavstvu.

Usvojenim izmjenama i dopunama, do dvije godine zatvora kazniće se onaj ko učini dostupnim trećem licu video ili drugi snimak, fotografiju, portret, audio-zapis ili spis sa seksualno eksplicitnim sadržajem, bez pristanka lica na koje se spis odnosi, odnosno bez pristanka lica koje je prikazano na snimku.

Ista kazna predviđena je i za onog ko upotrebom računarskog sistema ili na drugi način izradi novi ili preinači postojeći video ili drugi snimak sa seksualno eksplicitnim sadržajem i upotrijebi ili učini dalje dostupnim, ali i onaj ko prijeti drugom da će snimak učiniti dostupnim trećem licu.

Kaznom zatvora do tri godine kazniće se lice koje posredstvom informaciono-komunikacionih tehnologija ili na drugi način učini li da snimak bude dostupan većem broju lica.

Ako je djelo učinjeno prema djetetu, zaprijećena je kazna zatvora od jedne do osam godina.

Ukoliko je počinilac službeno lice, predviđena kazna je zatvor od tri mjeseca do četiri godine, odnosno tri mjeseca do pet godina, ako se sadržaj učini dostupnim većem broju lica. Ako je djelo učinjeno prema djetetu, zaprijećena kazna je od dvije do deset godina zatvora.

Krivična djela seksualno uznemiravanje i “osvetnička pornografija”, kako su ranije rekli iz Ministarstva pravde, predložena su u cilju borbe protiv nasilja nad ženama.

Osim ta dva, novim Zakonom propisano je još 15 novih krivičnih djela. Iz resora pravde kazali su da sva “imaju za cilj da ojačaju preventivnu ulogu zakonika i utiču na potencijalne učinioce krivičnih djela na način da ne dođe do izvršenja istih”.

Nova krivična djela su i kršenje mjera posebnog nadzora, prinudno zaključenje braka, vanbračne zajednice ili životnog partnerstva lica istog pola, prevara u obavljanju privredne djelatnosti, prevara u osiguranju, zloupotreba u vezi sa javnim nabavkama, zloupotreba u postupku privtizacije, primanje i davanje mita u stečaju, uništenje gljiva, neovlašćena eksploatacija i oštećenje pri eksploataciji rječnog nanosa, obučavanje životinja za borbe i organizovanje borbi životinja, unošenje i širenje invazivne strane vrste, nedozvoljena proizvodnja oružja i eksplozivnih materija, nedozvoljena trgovina oružjem i eksplozivnim materijama, falsifikovanje i uklanjanje oznaka sa oružja i eksplozivnih materija i prodaja djece.

( Damira Kalač )