Ombudsman utvrdio diskriminaciju u domovima starih: Dvojni cjenovnik crta razlike

Dom za stare u Podgorici primjenjuje dvojni cjenovnik za usluge i u najvećem broju slučajeva prijem korisnika vrši putem neposrednog ugovaranja, dok korisnici koje upućuje Centar za socijalni rad čekaju duže na smještaj.

To se, pored ostalog, navodi u mišljenju zaštitnika za ljudska prava i slobode, koje potpisuje zamjenica Snežana Mijušković, a nakon postupka koji je zaštitnik sproveo na sopstvenu inicijativu, po prigovoru dijela građana.

Za smještaj na osnovu neposrednog ugovaranja, kako se navodi u mišljenju, u podgoričkom domu za stare utvrđena cijena smještaja je 500 do 1.000 eura. Zaštitnik navodi da bi javna ustanova, što podgorički dom za stare jeste, trebalo da pruža iste usluge korisnicima u zavisnosti od njihovih potreba, bez razlike da li su smješteni odlukom centra ili neposrednim ugovaranjem.

“U vrijeme sačinjavanja izjašnjenja Centra, u domu u Podgorici se nalazilo sedam korisnika smještenih njihovim posredstvom. Zaštitnik ukazuje na praksu koja je sve prisutnija, da se usluga smještaja u dom ostvaruje neposrednim ugovaranjem, a ne posredstvom nadležnog centra za socijalni rad, a što je dato kao zakonska mogućnost”, navodi zaštitnik u mišljenju.

Neposrednim ugovaranjem, dodaje, isključuje se centar za socijalni rad, a korisnici uskraćuju za zagarantovana prava koja se odnose na izradu i praćenje individualnih planova usluga i zaštitu da im smještaj u ustanovu ne može prestati prije nego što centar za socijalni rad obezbijedi uslove za smještaj u drugu ustanovu, porodični smještaj ili drugi oblik socijalne i dječje zaštite.

Zaštitnik je mišljenja da takva praksa “dovodi u neravnopravan položaj zainteresovane, koji se obraćaju nadležnom centru za socijalni rad... i može dati prednost korisnicima koji neposredno ugovaraju uslugu”.

“I time stvoriti potencijalno mogućnost na diskriminaciju po osnovu imovnog stanja korisnika”, navodi zaštitnik i dodaje da ta situacija nije u skladu sa ciljevima i principima socijalne i dječje zaštite.

Tokom nadzora utvrđene su nepravilnosti i u drugim domovima za stare. U Bijelom Polju uočio je određene nepravilnosti koje su se odnosile na postupak ostvarivanja prava na uslugu smještaja u ustanovu i učešća pružaoca usluge u troškovima smještaja korisnika. Utvrđeno je i da je cijena usluge smještaja za Dom starih “Grabovac” Risan i domovima “Bijelo Polje” i “Pljevlja” različita, a da u rješenju nisu precizirani kriterijumi po kojima nadležni centar za socijalni rad, prilikom donošenja rješenja o priznavanju prava, definiše usluge.

Pored ostalog, navodi zaštitnik, iako pruža uslugu smještaja neposrednim ugovaranjem, Dom starih “Grabovac” Risan nije u skladu sa Zakonom o socijalnoj i dječjoj zaštiti utvrdio kriterijume i formirao cijenu za tu uslugu.

Zaštitnik je ukazao da informacioni sistem koji centri za socijalni rad koriste kod donošenja rješenja ograničavaju zaposlene da zakonito postupaju, ali i da to što za kreiranje rješenje moraju da koriste ponuđen šablon, u koji ne mogu da unesu izmjenu, već izaberu samo one vrijednosti koje su ponuđene, ne može biti opravdanje za nezakonito postupanje.

“Kojeg su svjesni i u centrima za socijalni rad i u nadležnoj inspekciji”, navodi zaštitnik.

U mišljenju je, pored ostalog, Ministarstvu rada i socijalnog staranja preporučeno da utvrdi jasne i precizne kriterijume i mjerila za utvrđivanje cijene usluga u ustanovama socijalne i dječje zaštite, a tom resoru i domovima za smještaj starih, preporučeno i da javnim učine cijene smještaja.

( Damira Kalač )