Među jahtašima Bokan, Žugić, Savić, Ban, Radović...

U registar jahti Crne Gore koji vodi Uprava pomorske sigurnosti i upravljanja lukama (UPSUL) trenutno je upisano 415 takvih plovila.

Od poznatih ličnosti iz Crne Gore lukzuna plovila posjeduju vlasnik trgovačkog lanca “Voli” Dragan Bokan, biznisnen Dejan Ban koji je izvršni direktor firme "Pomorski saobraćaj", Branislav Savić Gugi budvanski biznismen i osuđivani član kriminalne grupe Svetozara Marovića.. U registar su upisana plovila kompanija "Ljetopis Automotive" koja je vlasništvo biznismena Borislava Mijovića, kompanije "Stadion" čiji je vlasnik Vojin Žugić, kompaniju "Zetagradnja" čiji je vlasnik biznismen Blagota Baća Radović, preduzeće "Rudo Montenegro" biznismena Aleksandra Miranovića.

Osim onih građana i firmi iz Crne Gore, u registar su upisana plovila koja pripadaju strancima (građanima i firmama) sa skoro svih kontinenata.

Naime, jahte pored susjeda iz eks YU država, Srbije, Hrvatske, BiH, Sjeverne Makednioje i Kosova, u crnogorskom registru upisane imaju građani i firme iz brojnih evropskih zemalja: Rusije, Ukrajine, Bjelorusije, Modavije, Gruzije, Rumunije, Italije, Francuske, Njemačke, Austrije, Litvanije, Letonije, Estonije, Holandije, Švajcarske, Albanije, Švedske, Norveške, Velike Britanije, Lihtenštajna, Andore, Turske, Malte i Kipra.

Među formalno crnogorskim jahtašima su brodovlasnici sa azijskog kontinenta: Jermenije, Kazahstana, Libana, Izraela, Azerbejdžana, Kuvajta i Hong Konga. Sjevernoamerički kontinent zastupaju vlasnici iz SAD i Kanade, koji su svoje jahte upisali u crnogorski registar. Upisano je i par brodova čiji su vlasnici iz Australije, dok afrički kontinent zastupaju vlasnici jahti iz Egipta, sa Sejšela i iz Južnoafričke Republike.

Zanimljivo je da u našem registru ima i jahti čiji su vlasnici sa prilično egzotičnih destinacija poput Britanskih Djevičanskih Ostrva, Sent Kitsa i Nevisa u Karipskom moru, Maršalskih ostrva i Vanuatua u Tihom okeanu.

Mankova incijativa

Prema važećem crnogorskom Zakonu o jahtama, jahta je “plovni objekat na motorni pogon ili jedra, koji može imati više od jednog trupa, namijenjen i opremljen za duži boravak na moru, za razonodu, sport i rekreaciju, čija dužina je veća od sedam metara i koji se koristi za lične potrebe ili privrednu djelatnost”. Ovaj zakon donesen je 2007. godine kao dio paketa tzv. “yacht friendly” legislative koja je u Crnoj Gori usvojena na inicijativu kanadskog biznismena Pitera Manka i tadašnje njegove kompanije “Adriatic Marinas”, kako bi se stvorio “podsticajan ambijent za razvoj jahtinga”, odnosno za Manka koji je tada kupio tivatsko vojno brodogradiliušte “Arsenal” kao plac za gradnju nautičkog centra sa marinom, najviše odgovarajući pravni okvir za realizaciju njegove investicije.

U našem registru ima motornih i jahti sa pogonom na jedra - od najmanjeg broda, samo 7,05 metara dugog tzv. fishera tipa “ocqueteau 735” čiji je vlasnik crnogorski državljanin Nebojša Šofranac, do najvećeg broda, 23,99 metara duge luksuzne motorne jahte “Lamakoja Topless”. Iako se u našem registru navodi podatak da je ovaj brod dug nepuna 24 metra što ga dovodi na samu donju granicu razreda megajahti, “Lamakoja Topless” je u stvari duga 27,3 metra. Riječ je o jahti tipa “maiora 27” koja je 2011. sagrađena u renomiranom italijanskom brodogradilištu “Maiora”, a koja može ukrcati do 10 putnka o kojima brinu tri člana posade. Ovaj luksuzni stakloplastični brod pogonjen je sa dva snažna MTU dizel motora koji mu daju zavidnu maksimalnu brzinu od čak 32 čvora, a aktuelna vrijednost “Lamakoje Topless” procjenjuje se na nešto malo manje od tri miliona eura. Vlasnik ove, najveće jahte koja trenutno vije crnogorsku zastavu je kompanija “Granit Invest” iz Beograda. Tik ispod granice megajahti sa dužinom od 23,91 metar je i dvojarbolni drveni jedrenjak tipa gulet “Lady Sovereign II” koji je registrovan na kompaniju “MTL Yacht Club of Delaware LTD” iz SAD kao vlasnika.

Prosječna veličina jahti od 11 do 12 metara

Inače, prosječna veličina jahte upisane u crnogorski registar je od 11 do 12 metara. Po broju upisanih brodova, u registru jahti osim domaćih, prednjače firme i građani iz Srbije i Rusije kojih se preko 100, opredijelilo da na svoja plovila podigne crnogorsku zastavu, te da kao svoju luku upisa izabere Kotor ili Bar. Tako, na primjer, crnogorsku zastavu vije jahta “Elly” dugačka 22,7 metara, koja je vlasništvo poznatog bosansko-hercegovačkog tajkuna i političara rodom iz Crne Gore, Fahrudina Radončića. Riječ je o motornoj jahti tipa “sunseeker 80” istoimenog renomiranog britanskog proizvođača jahti, sagrađenoj 2010. a koju je Radončić navodno za nešto iznad tri miliona bosanskih konvertibilnih maraka, kupio u oktobru 2020. Radončić je i prije ove imao jahtu “Haya”, tipa “princess 62”, dugu 19 metara na kojoj se vijorila zastava BiH i bila stacionirana u marini Porto Montenegro. Taj bivši brod je Radončič septembra 2020. prodao kompaniji “Prointer Sistem” iz Srbije i danas je pod imenom “Miloš II” upisana u registar jahti i vije crnogorsku zastavu. Kompanija “Prointer IT Solution and Services” pripada srpskom biznismenu Slobodanu Kvrgiću za kojeg mediji u toj državi navode da je blizak prijatelj srpskog predsjednika Aleksandra Vučića.

Jahtu u crnogorskom registru ima i vlasnik najpoznatijeg bosansko-hercegovačkog modnog brenda “Granoff”, sarajevski biznismen i bivši bosanski fudbalski internacionalac Emir Granov koji je kod nas registrovao svoju 10 metara dugu motornu jahtu “Lusso mare”, tipa “FIM 340 Regina”.

Motorna jahta “M4”, duga 13,86 metara, tipa “princess V45” u crnogorskom registru upisana je na ime poznatog beogradskog advokata Zdenka Tomanovića koji je sada glavni branilac bivše predsjednice Vrhovnog suda Crne Gore Vesne Medenice, kojoj se po optužnici Specijalnog džavnog tužilaštva sudi za navodni nezakoniti uticaj i članstvo u kriminalnoj organizaciji. Srpski biznismen Rodoljub Drašković, brat političara Vuka Draškovića i vlasnik fabrike konditorskjih proizvoda “Swisslion –Takovo”, vlasnik je 9,3 metra duge jahte “Lav Nikolaj Fjodor” tipa “libeccio 31 cabin”.

Od crnogorskih poznatih ličnosti u domaćem registru jahtu su 19 metara duga motorna jahtu “Helena”, tipa “princess 62”, koju ima budvanski biznismen i osuđivani član kriminalne grupe Svetozara Marovića, Branislav Savić Gugi, ali je taj brod zvanično upisan na njegovu kompaniju “Gugi Commerce”. Znatno skromniju motornu jahtu tipa “apreamare cabin 28”, dugu 8,6 metara ima podgorički biznisnen Dejan Ban, čija je firma “Pomorski saobraćaj” do februara ove godine obavljala trajektni prevoz u Boki Kotorskoj. Dvanaest metara duga motorna jahta tipa “jeanneau prestige 42” u registru jahti upisana je na podgoričku kompaniju “Zetagradnja” čiji je vlasnik podgorički biznismen Blagota Baća Radović, dok je osam metar dugi gliser “Boki”, tipa “invictus CX 270” upisan na podgoričku kompaniju “Stadion” čiji je vlasnik Vojin Žugić, brat od strica doskrašnjeg guvernera Centralne banke Radoja Žugića. Podgorička kompanija “Voli Motors” iza koje stoji vlasnik trgovačkog lanca “Voli” Dragan Bokan, upisana je kao zvanični vlasnik luksuzne 27-metarske motorne jahte “Blue Sea” tipa “maiora 27”.

Liberalni zakon

Egzotičnu brzu motornu jahtu tipa “axopar 37 XC”, dugu 11,6 metara ima kompanija “Ljetopis Automotive” koja je vlasništvo biznismena Borislava Mijovića. Zanimljivo je i da podgoričko preduzeće za proizvodnju, promet i servis ortopedskih pomagala “Rudo Montenegro” biznismena Aleksandra Miranovića na sebe u Registru jahti ima upisanu 20 metara dugu luksuznu motornu jahtu “Mavrounija II”, tipa “princess 65”. Jahte raznih veličina upisane su i na imena crnogorskih preduzeća “Omorika Montenegro”, “Tehno plus”, “Euro tehnika MN”, “Congress Travel”, “Kalamper”, “Kairos MNE”..... Dosta jahti koje viju crnogorsku zastavu registrovano je i na razne firme iz država koje su poznate kao tzv. poreski rajevi poput Britanskih Djevičanskih Ostrva, Maršalskih ostrva, Lihtenštajn, Sent Kitsa i Nevisa, Hong Konga, Malte.

Iako je crnogorski Zakon o jahtama izuzetno liberalan i daje ekonomski i administrativno izuzetno povoljne i nerestriktive uslove za registraciju jahti pod našom zastavom, te posebno za obavljanje privredne djelatnosti (čartera) sa tim plovilima, u registar jahti do sada se nije uspio da upiše nijedan takav veći brod, duži od 30 metara. Jedini izuzetak bila je polovna megajahta “Golden Eagle” duga 43 metra, sagrađena 1990. u Italiji, a koju je sam Piter Mank kupio 2009. i upisao u crnogorski registar iz čisto propagadnih razloga. Međutim, ovaj brod nije dugo ostao pod crnogorskom zastavom, niti pod imenom koje je asociralo na zlatnog orla na državnom grbu Crne Gore, jer je Mank ubrzo tu jahtu preimenovao u “Natalia V” po svojoj kćerci i preregistrovao na ofšor zastavu britanskog dominiona - Ostrva Man, kako bi sa tom zastavom na brodu mogao koristito bescarinsko gorivo u marinama EU.

Jahte iz Delavera se najviše prepisuju na crnogorsku zastavu

Iz UPSUL-a su “Vijestima” kazali da od 2020. postoji povećanje interesovanja za upis u registar, ali su potvrdili da ne postoji interesovanje za registraciju pod crnogorskom zastavom velikih jahti, preko 24 metra dužine (mega i super jahti).

“U naš registar se u većem broju upisuju polovne jahte, u odnosu na novosagrađene odnosno novoproizvedene jahte. Što se tiče prethodnog upisa polovnih jahti koje se uvode u naš registar, jahte sa zastavom američke savezne države Delaver se najviše prepisuju na crnogorsku zastavu”, kazali su iz UPSUL-a.

Ovaj podatak je sasvim logičan jer se jahte koje državljani Crne Gore i regiona kupuju, najčešće nabavljaju na lizing pri čemu lizing kuće insistiraju da ta plovila, dok ih kupac u potpunosti ne otplati, ostanu upisana u neki od stranih registara (najčešće Delavera) što im garantuje da u slučaju neizmirenja obaveza kupca, oni lako mogu da povrate jahtu u svoj posjed.

( Siniša Luković )