Bitka za Ustav ili EPCG

Vladi premijera Milojka Spajića, koja je većinski vlasnik Elektroprivrede (EPCG), propao je u decembru prošle godine pokušaj da razriješi postojeći odbor direktora koji kontrolišu kadrovi opozicionih partija GP URA i Bošnjačke stranke (BS) i da imenuje svoje ljude u vrhu menadženta najprofitabilnijeg državnog preduzeća, koji bi potom izabrali nekog od kandidata na raspisanom konkursu za mjesto izvršnog direktora koje je ostalo upražnjeno jer je sa te pozicije Nikola Rovčanin (Demokrate) prešao u poslaničke klupe.

Nova izvršna vlast je, shodno Zakonu o privrednim društvima, iskoristila svoje pravo (1. decembar) da traži vanrednu sjednicu Skupštine Akcionara EPCG na kome bi se izabrao novi odbor direktora, ali predstavnici GP URA i BS-a su, kako “Viijesti” saznaju iz nezvaničnih izvora, na sjednici odbora direktora najprije odbili (5. decembar) predlog predsjednika odbora direktora Milutina Đukanovića da uvrste u dnevni red Vladin predlog, a potom je Đukanović, shodno zakonu, istu tačku kandidovao na novoj sjednici (15. decembar) kada se odlučuje da se zakaže skupština akcionara za 26. april. Nakon toga, poslanici koji čine skupštinsku većinu posegnuli su za izmjenama zakona o privrednim društvima kako bi skratila rok za održavanje ove sjednice.

Novi direktor do 8. februara

Izmjene tog zakona, nije potpisao predsjednik države Jakov Milatović čije je kabinet saopštio da je predlog neustavan jer se predviđa retroaktivno dejstvo, a nije utvrđen javni interes.

“Direktor direkcije za pravne poslove i sekretar EPCG su dali mišljenje odboru direktora 5. decembra, jer se u zahtjevu Vlade tražilo sazivanje skupštine u što kraćem roku. Oni su obavijestili članove Odbora direktora da je taj najkraći rok, 9. januar. Pošto je većina u odboru uradila suprotno zahtjevu vlasnika izmijenjen je zakon. Međutim, nepotpisivanjem ovog zakona opet se odlaže izbor novog menadžmenta u EPCG. Po skraćenim rokovima bio je plan da odbor direktora mora u roku od osam dana zakazati sjednicu skupštine koja bi se morala održati u roku od 21 dana što bi bilo najdalje do 8. februara”, ispričao je izvor “Vijesti” upućen u ovaj slučaj, dodajući da je nedopustivo da odbor direktora ne poštuje zakon i većinskog vlasnika.

On je objasnio da je zakonska obaveza Odbora direktora da najkasnije do 8. februara izabere novog izvršnog direktora na konkursu koji je zatvoren 25. decembra i da je “teško da će ga izabrati novi odbor direktora koji bi postavila Spajićeva Vlada”.

U odboru direktora su pored Đukanovića (NSD) i Ivan Šaranović (URA), Tahir Đonbaljaj (AA), Goran Šućur (URA), Martin Ćalasan (URA), Mijuško Bajagić (SNP) i Emir Strujić (BS).

Predsjednik Skupštine Andrija Mandić je saopštio juče da je za 19. januar zakazao vanrednu sjednicu na kojoj će se ponovo glasati o tri zakona koja Milatović nije potpisao, te da je parlamentarna većina obnovila dva predloga zakona, a i Vlada jedan. Vlada je to učinila na telefonskoj sjednici o čemu je obavijestila javnost. Druga dva zakona koja Milatović nije potpisao su izmjene Zakona o finansiranju loklane samouprave (Vladin predlog) i o izmjenama i dopunama Zakona o elektronskim komunikacijama (predlog poslanika)

“Poslanici će imati priliku da ponovo glasaju o vraćenim zakonima i tim činom će se jasno odrediti u odnosu na odluku koju je donio predsjednik Crne Gore. U konačnom, Crna Gora ima Ustavni sud koji radi u punom sastavu, a on je jedino nadležan da ocijeni da li je neki zakon u saglasnosti sa Ustavom ili ne”, poručio je Mandić.

Milatović mora potpisati zakone ako mu stignu opet sa istim rješenjima.

Ostaje opcija da se izjasni Ustavni sud

Pravnici koje su “Vijesti” juče kontaktirale kazali su da bi poslanici, kada su u pitanju izmjene i dopune Zakona o privrednim društvima, trebalo da sa posebnom pažnjom razmotre saopštene primjedbe predsjednika države.

“U sistemu uzajamne kontrole vlasti predsjednik države je u ovom slučaju, koristeći se ustavnim ovlašćenjem iz člana 94 Ustava, iskoristio pravo na “suspenzivni veto” iz razloga formalnih i materijalnih nedostataka. Skupština će ponovo glasati, ali vidan sistemski nedostatak je to što će se samo “odlučivati”, ali se neće voditi rasprava i neće se razmatrati sadržaj saopštenih primjedbi, što vidno limitira ovaj ustavni institut. S obzirom na to da je predsjednik ukazao na neustavnost izglasanih normi usljed “propisivanja retroaktivnog dejstva zakona suprotno čl. 147 Ustava”, za slučaj ponovno izglasavanje istog teksta, ostaje opcija da nakon potpisivanja ukaza, suprotno svom javno saopštenom stavu, kao ovlašćeni predlagač iz člana 150 Ustava, pokrene postupak za ocjenu ustavnosti pred Ustavnim sudom i kroz ovaj postupak “dokazuje” pravnu validnost svog stava. U konačnom, u konkretnoj situaciji treba dobro procijeniti da li je cilj predlagača izmjene zakona da se “intervencijom na zakon riješi jedan sporan slučaj”, može dovesti da se “ad hok” slučaj riješi, a uruši cjelina pravnog sistema”, pojasnio je jedan od izvora “Vijesti”.

Opštine mogu da naplaćuju porez

Isti izvor je ukazao da nepotpisivanje izmjena zakona o finansiranju lokalne samouprave ne sprečava opštine da naplaćuju porez na promet nepokretnosti.

“Opštine nesmetano mogu da naplaćuju od 1. januara porez na pormet nepokretnosti kako je definisano izmjenama zakona o porezu na promet nepokretnosti koje su usvojene u decembru 2022. godine. Izmjene zakona o finansiranju lokalne samouprave samo govore o načinu raspodjele ovog prihoda koji više nije “ustupljeni” nego “sopstveni” prihod opština”, objasnio je izvor “Vijesti”.

Ministar ekonomskog razvoja Nik Đeljošaj optužio je Milatovića da je “opštine zakinuo za stotine hiljada eura po osnovu poreza na promet nepokretnosti jer je Zakona o finansiranju lokalne samouprave vratio Skupštini”.

Milatoviću je juče stigla podrška od predsjednika opština Danilovgrad, Tivat i Kotor - Aleksandra Grgurovića, Željka Komnenovića i Vladimira Jokića da vrati izmjene zakona o finansiranju lokalne samouprave kojima bi Vlada da ustupljene prihode opština, po osnovu dijela prihoda od poreza na dohodak fizičkih lica prema mjestu prebivališta lica koje ostvaruje dohodak, smanji za opštine primorskog i središnjeg regiona sa dosadašnjih 50 na 40 odsto i da taj novca usmjeri sjevernim opštinama. Riječ je o sumi od 10 miliona.

Milatović smatra da se opštine sa primorja i središnjeg regiona ne mogu dovoditi u neravnopravan položaj.

Predsjednik može da vrati zakon iz bilo kojeg razloga

Odgovarajući na pitanje “Vijesti” iz kojih razloga predsjednik države može vratiti Skupštini neki zakon na ponovno razmatranje, ugledni advokat Siniša Gazivoda je kazao da je donošenje ukaza o proglašenju zakona prerogativ predsjednika Crne Gore.

“Po Ustavu predsjednik ima pravo da vrati Skupštini zakon na ponovno odlučivanje i nakon toga dužan je da proglasi ponovno izlasani zakon. Razlozi za vraćanje zakona na ponovno odlučivanje nijesu propisani Ustavom, pa predsjednik može da vrati zakon iz bilo kojeg razloga. To bi moglo biti kad predsjednik smatra da neki zakon nije pravičan, da je napravljena greška u proceduri, da postoji kolizija između propisa ili da je vraćanje opravdano iz ekonomskog, socijalnog ili bilo kojeg drugog razloga po slobodnoj procjeni predsjednika”, pojasnio je Gazivoda.

On je istakao da ne treba zaboraviti da predsjednik ima izvorni legitimitet, odnosno da se bira neposredno na izborima.

“Ovo mu daje poseban značaj zbog kojeg bi demokratski i institucionalno bilo odgovorno da svaki put kad predsjednik vrati neki zakon na ponovno odlučivanje, Skupština pažljivo razmotri razloge vraćanja prije ponovnog glasanja”, kazao je Gazivoda.

Delegacija EU: Ne usvajajte zakon bez konsultacija sa EK

Iz Delegacije EU u Podgorici su za “Vijesti” juče zvanično kazali da izmjene i dopune Zakona o elektronskim komunikacijama koje je Skupština usvojila 29. decembra 2023. godine nisu u skladu sa obavezama Crne Gore iz procesa pristupanja EU.

Iz istog razloga Milatović nije potpisao ove izmjene koje su predlog Demokrata i na koje je Spajićeva Vlada dala pozitivno mišljenje.

Napomena: U prvobitnoj verziji teksta pisalo je da "Spajićeva Vlada nije dostavila mišljenje".

“Ako bi stupile na snagu, ove izmjene i dopune predstavljale bi ozbiljan rizik od narušavanja nezavisnosti Agencije za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost (EKIP) i udaljile bi Crnu Goru od privremenog zatvaranja poglavlja 10. Očekujemo od Crne Gore da ispuni svoje obaveze u sprovođenju potrebnih konsultacija sa Evropskom komisijom (EK) prije usvajanja svih zakonodavnih akata koji treba da budu usaglašeni sa pravnom tekovinom EU”, kazali su iz Delegacije EU.

Oni su naročito pozvali skupštinsku većinu da se uzdrži od predlaganja bilo kojih zakona koji utiču na status i funkcionisanje nezavisnih regulatornih tijela, uključujući EKIP, bez prethodnih konsultacija sa relevantnim službama EK, kako bi se obezbijedila puna usaglašenost takvog zakonodavstva sa pravnom tekovinom EU.

Demokrate su lani predložile iste izmjene koje je parlament usvojio, ali tadašnji predsjednik države Milo Đukanović ih nije potpisao. Tadašnja Vlada Dritana Abazovića je dala mišljenje da predlog nije u skladu sa EU direktivama.

Napomena: U prvobitnoj verziji teksta pisalo je da parlament izmjene nije prihvatio.

( Marija Mirjačić, Svetlana Mandić )