Suši se Stara maslina u Baru: Umire li drvo staro više od 2.200 godina?

Stara maslina na Mirovici u Baru, koja ima više od 2.200 godina, suši se zbog vode u kojoj leži korijen.

To je “Vijestima” potvrdio predsjednik Društva maslinara Bar Ćazim Alković.

Udruženje godinama upozorava na problem betonskog okruženja stabla.

Još 2020. godine pozvali su lokalnu upravu da napravi reviziju urbanističkog plana Stare masline i razmotri sve mogućnosti da se ona oslobodi mermera i betona jer će to u krajnjem oštetiti korijen.

“Betonski i mermerni obruč oko Stare masline čini bazen, i bez obzira na izrađenu drenažu sakuplja veliku količinu vode koja šteti korijenovom sistemu masline, što može dovesti do njenog trajnog oštećenja”, naveli su oni još prije četiri godine.

Društvo je imalo ugovor sa Kulturnim centrom Bar o brizi o Staroj maslini, i sve mjere su sprovodili volonterski - rezidbu, zaštititu, berbu, košenje...

“Međutim kada smo ukazali na problem, predsjednik Opštine Bar je formirao komisiju u kojoj nije bilo predstavnika Društva nakon čega više nemamo informacije u kakvom je stanju Stara maslina i koje mjere komisija sprovodi”, kazao je Alković.

Stara maslina je kulturni i prirodni spomenik i jedan od simbola Bara. Zaštićena je zakonom, a 2020. godine je proglašena zaštićenim područjem od strane lokalne Skupštine. Park i prostor oko Stare masline rekonstruisani su odlukom Skupštine opštine Bar iz 2005. godine.

Odgovarajući na pitanja “Vijesti”, iz Opštine Bar kazali da je početkom maja 2023. godine Kulturni centar Bar evidentirao određene promjene na stablu Stare masline i naveo potrebu da stručnjaci Biotehničkog fakulteta obiđu Staru maslinu radi utvrđivanja zdravstvenog stanja i davanja smjernica za njeno očuvanje.

“Stručni tim Biotehničkog fakulteta je nakon sprovedenih analiza, 18. jula 2023. godine dostavio Izvještaj o zemljišnim uslovima i agrohemijskoj analizi i Izvještaj o zdravstvenom i kondicionom stanju Stare masline. Zaključeno je da simptomi ukazuju na problem sa viškom vode u zemljištu koja zagušuje biljku i onemogućava obavljanje normalnih funkcija”, piše u odgovorima te lokalne uprave.

Kako je izgradnja drenaže prijeko potrebna u cilju stvaranja optimalnih uslova za rast i razvoj, a kako su izvještajem Biotehničkog fakulteta predložene tri različite opcije za izvođenje drenaže i prednosti i nedostaci pojedinih sistema, Opština je, kako su kazali, smatrala neophodnim formiranje stručne Komisije kako bi dobili najbolje rješenje i uslove za rast i razvoj Stare masline.

Sve to je bio i razlog da se, kako su naveli, uzimajući u obzir složeno stanje Stare masline, pristupi angažovanju stručnjaka iz relevantnih institucija.

“Shodno tome je predsjednik Opštine, u cilju adekvatne zaštite Stare masline rješenjem od 22. avgusta 2023. godine formirao Komisiju za analizu stanja i predlaganja mjera od značaja za optimalan rast i razvoj stabla Stare masline koju čine prof. dr Biljana Lazović iz Centra za suptropske kulture Bar, doc. dr Mirko Knežević iz Centra za zemljište i melioraciju, prof. dr Sreten Tomović, Građevinski fakultet, dr Marija Markoč i Mirko Bujišić ispred JU Kulturni centar Bar koji upravlja tim lokalitetom od 2011. godine”, kazali su iz Opštine.

Kako su rekli “Vijestima”, komisija je u prethodnom periodu izvršila analizu i procjenu zdravstvenog stanja stabla Stare masline i potvrdila da je glavni problem visok nivo podzemnih voda ispod masline, te su s tim u vezi ugrađena četiri pizijometra sa kojih se mjerila i crpila voda. Obavljena je i hemijska i bakteriološka analiza podzemnih voda kojom je ustanovljeno neznatno prisustvo fekalija koje nisu mogle uticati na zdravstveno stanje stabla, takođe, urađen je i situacioni plan katastarskih parcela oko Stare masline kao osnov za projektovanje u cilju iznalaženja trajnog rješenja za odvođenje podzemnih voda.

Komisija je 21. decembra 2023. godine dostavila predmjer radova za izgradnju drenažnog rova i odvođenje površinskih voda sa platoa. Kazali su da je Opština već 25. decembra po hitnom postupku raspisala tender za izbor izvođača radova za realizaciju predloženih mjera, čiji postupak je završen 29. decembra, na osnovu čega je već sa najpovoljnijim ponuđačem zaključen ugovor o izvođenju radova na iznos od 28.960 eura bez uračunatog PDV-a.

“Početak radova na realizaciji predloženih mjera očekuje se do kraja sedmice, dok će nadzor nad izvođenjem radova vršiti članovi Komisije kao stručna lica koja će nastaviti da prate zdravstveno stanje masline u periodu nakon završetka radova, kao i implementaciju drugih mjera za ozdravljenje stabla masline”, naveli su.

Na kraju su konstatovali da je stanje stabla Stare masline zabrinjavajuće, ali da će preduzete mjere od strane lokalne uprave i stručnih lica doprinijeti poboljšanju zdravstvenog stanja Stare masline, posebno uzimajući u obzir da je nakon ugradnje i pražnjenja piziometra konstatovan određeni napredak u njenom zdravstvenom stanju, što govori u prilog da su planirani radovi na izgradnji drenažnog rova trajno rješenje.

Ne prijeti samo voda, već i prenaseljenost i zagađenje

U Studiji zaštite Stare masline, koju je 2020. godine uradila Agencija za zaštitu životne sredine, navodi se da je osnovni cilj zaštite masline na Mirovici u Baru očuvanje starog stabla prvenstveno sprečavanjem procesa degradacije, unapređivanjem njenog statusa kroz stručni pristup koji podrazumijeva proučavanje i praćenje stanja tokom vremena.

“Jedan od ciljeva je da se novim sadržajima unaprijedi u mjeri i na način kojim se neće narušiti njene temeljne vrijednosti”, navodi se u studiji.

Tim dokumentom je naznačeno da na Staru maslinu utiče i život u naselju kojem se nalazi i da joj ne prijeti samo voda već i vazduh.

“Saobraćajna infrastruktura, u kojoj je dominantni teretni koridor jadranska magistrala, ima uticaja na zagađivanje vazduha i stvaranje buke često i preko dozvoljenih graničnih vrijednosti. Takođe, u zimskim mjesecima prisutni zagađivači su i individualna kućna ložišta koja predstavljaju kontinuirani izvor emisije štetnih gasova u vazduh”, objašnjeno je u Studiji.

( Marija Pešić )