Od koga Crna Gora čuva turskog državljanina optuženog za najteža krivična djela: Zid ćutnje i armija čuvara

Ministar pravde Andrej Milović odbio je da izruči Binali Camgoza - turskog državljanina traženog za dvostruko ubistvo, pravdajući svoju odluku narušenim zdravstvenim stanjem stranca i etničkom pripadnošću, iako je Viši sud još 1. juna 2023. godine utvrdio da su ispunjeni uslovi za ekstradiciju tog optuženog za najteža krivična djela...

Camgoz je nedavno izašao iz spuškog zatvora, pa ga sad u Prihvatilištu za strance obezbjeđuje više policajaca sa dugim cijevima, koji ga povremeno, uz jake mjere obezbjeđenja sprovode na pregled u Klinički centar u Podgorici. To, tvrde, dodatno opterećuje rad zaposlenih medicinara.

Iz Uprave policije danima ćute na pitanja zbog čega državljaninu Turske, koji slovi za vođu organizovane kriminalne grupe, pružaju obezbjeđenje najvišeg stepena i od koga mu prijeti opasnost.

Camgoza je u proteklih dva mjeseca policija tri puta sprovodila iz Spuža do Kliničkog centra u Podgorici, a prije, tokom i nakon pregleda, djelovi grada praktično su paralisani - od Danilovgrada do glavnog grada saobraćaj je blokiran, a u najvećoj zdravstvenoj ustanovi tada je bio kompletan sastav Protivterorističke jedinice, naoružan puškama sa optičkim nišanom... Policija tada nadzire sve raskrsnice i priključne puteve na trasi kojom sprovode stranca.

Posljednji put u bolničku ustanovu vodili su ga nakon ponoći, a i tada su blokirali put od Spuža do KBC-a. Tom trasom bilo je nemoguće proći dok ga nijesu vratili sa pregleda.

Kod doktora sa snajperom

Građani koji su nekoliko puta svjedočili sprovođenju Camgoza, tvrde da je i Klinički centar "pregledan" prije nego on stigne u tu zdravstvenu ustanovu, da su pripadnici Protivterorističke jedinice (PTJ) svaki put bili na krovu i terasama naoružani puškama sa optičkim nišanom, da je parking ispred te bolnice bio ispražnjen...

Izvori iz Uprave policije tvrde da su takve mjere obezbjeđenja pružane samo u slučajevima kada su Crnu Goru posjetili predsjednik Turske Redžep Tajip Erdogan i bivši potpredsjednik Sjedinjenih Američkih Država Majk Pens.

Camgoz je 6. jula 2022. godine uhapšen u Podgorici, a iz Uprave policije tada je saopšteno da je kod sebe imao falsifikovani pasoš u kom je upisano ime Mehmet Ali Bayhan.

S njim je privedeno još pet turskih državljana, a turski mediji tada su objavili da su i oni na potjernici njihovih vlasti.

Camgoz je navodno vođa organizovane kriminalne grupe, a prema pisanju turskih medija, u krivični dosije upisani su mu razni zločini, ubistva, ranjavanje, otmica, pritvor, iznuda i mučenje počinjeni u Izmiru i okolini, nezakonita naplata čekova i obveznica...

U oktobru 2021. godine policija Turske krenula je u akciju hapšenja članova njegove kriminalne grupe, ali je Camgoz već tada bio na sigurnom, u Gruziji. Na spisku za hapšenje pripadnici Policijske uprave pokrajine Izmir, odnosno njihovog Odsjeka za borbu protiv organizovanog kriminala, tog dana imali su 57 članova Camgozove bande.

Uhapsili su 35, a hapšenje su izbjegli Camgoz i još 21 član tog klana.

U septembru 2022. godine, u Istražnom zatvoru u Spužu pretresena je ćelija u kojoj je boravio sa još pet pripadnika organizovane kriminalne grupe kavački klan.

To je učinjeno samo nekoliko dana nakon što je policija Turske utvrdila da su članovi kriminalnog klana Camgoza, učestvovali u ubistvu apsolutnog vođe škaljarskog klana Jovana Vukotića.

Izručenje odbijeno juče

Rješenjem ministra pravde odbijena je molba Ministarstva pravde Republike Turske za izručenje državljanina Turske Binali Camgoza toj državi, odgovorili su "Vijestima" juče iz resora kojim rukovodi Milović.

Objašnjavaju i da su odluku donijeli pozivajući se na član 3 Evropske konvencije o ljudskim pravima, za koji je ocijenjeno da bi izručenjem bio prekršen, kao i medicinskim stanjem koje je utvrdilo sudskomedicinsko vještačenje.

"Tokom ekstradicionog postupka prikupljeni su podaci koji ukazuju da bi se u konkretnom slučaju moglo raditi o progonu zasnovanom na osnovu etničke i vjerske pripadnosti, jer se radi o licu koje je pripadnik kurdske zajednice i šiitski musliman, i licu čiji član porodice (sin) je preminuo usljed okolnosti koje su uzrokovane postupanjem bezbjednosnih organa Republike Turske, što je činjenica koja je utvrđena presudom tamošnjeg Ustavnog suda. Nadalje, medicinskim vještačenjem u Crnoj Gori potvrđeno je da se radi o licu koje je nepokretno, preciznije, već petnaest godina je paraplegičar, čime su potvrđeni svi raniji nalazi u zdravstvenim izvještajima turskih insititucija", piše u odgovoru iz MP.

NCB Interpol Ankara, međutim, Camgoza potražuje zbog izvršenja krivičnih djela organizovanog kriminala i stvaranja kriminalne organizacije, a prema saznanjima "Vijesti", prije nego je po tom zahtjevu postupala kancelarija Interpola u Podgorici, zahtjev NCB Interpol Ankara prošao je redovnu kontrolu usklađenosti sa Statutom Interpola i Pravilima o izdavanju naloga za hapšenje.

Prema Statutu i Pravilima, Centralni biro Interpola može jedino da izda potjernice koje su u skladu sa svim odgovarajućim pravnim regulativama Interpola. Na primjer, potjernica se neće objaviti ako narušava Interpolov Statut, koji organizaciji zabranjuje preduzimanje aktivnosti političkog, vojnog, religijskog ili rasnog karaktera, odnosno imaju pravo da odbiju izdati potjernice NCB zemalja članica.

U periodu 2018-2022, Centralni biro Interpola je prema informacijama londonskog "Guardiana" odbio preko 800 zahtjeva za izdavanje crvene potjernice Interpola, a potjernicu za Camgozom potvrdili su u istom periodu, iz čega proizilazi da mu se na teret ne stavljaju politička krivična djela, niti da je riječ o političkom progonu.

Turska je izručenje Camgoza tražila zbog stvaranja kriminalne organizacije, nanošenja povrede, prijetnji, kršenja zakona o vatrenom oružju, uzrokovanja štete, razbojničke krađe, pokušaja ubistva...

Viši sud je 1. juna 2023. utvrdio da su ispunjene zakonske pretpostavke za izručenje Camgoza nadležnim organima Turske.

Milović tvrdi i da bi izručenje Camgoza pred Evropskim sudom za ljudska prava izazvalo za Crnu Goru materijalnu i političku štetu: 'U vidu ugrožavanja ocjene vladavine prava u okviru poglavlja 23 u Crnoj Gori, kao zemlji najozbiljnijem kandidatu za naredno članstvo u EU'

U rješenju ministra pravde, a u koje su "Vijesti" imale uvid, piše da je sud utvrdio da Camgoz nije crnogorski državljanin, da krivično djelo nije izvršeno na teritoriji Crne Gore, protiv nje ili njenog državljanina, da su krivična djela zbog kojih se izručenje traži inkriminisana i crnogorskim zakonodavstvom i to kao stvaranje kriminalne organizacije, teška tjelesna povreda, ugrožavanje sigurnosti, uništenje i oštećenje tuđe stvari, ubistvo, nedozvoljeno držanje oružja i eksplozivnih materija...

"Krivično djelo zbog kojeg se traži izručenje nije političko krivično djelo ili djelo povezano sa političkim krivičnim djelom, kao ni vojno krivično djelo", ocijenio je Viši sud, nakon čega su punomoćnici Camgoza, advokati Marko Radović i Bojana Franović pisali ministru pravde.

Zastupnici Camgoza tražili su da ga Crna Gora ne izručuje Turskoj, tvrdeći da je po etničkoj pripadnosti Kurd, a po vjerskom opredjeljenju šiitski musliman, da je pripadnik Narodne Demokratske partije, te da je za te grupacije opštepoznato da imaju neadekvatan tretman u Republici Turskoj.

Napisali su i da je Camgoz pokušao da utvrdi odgovornost turske policije za smrt svog sina, da osnovano strahuje od političkog progona u zemlji porijekla, a dostavili su i odluku Ustavnog suda Turske, u kojoj je utvrđena odgovornost policijskih službenika za događaj u kojem je stradao njegov sin, medicinsku dokumentaciju iz koje proizilazi da se radio o licu sa lošim zdravstvenim stanjem.

Štiti Camgoza ili državu?

Iz Milovićevog resora kazali su da je medicinskim vještačenjem u Crnoj Gori utvrđeno da je Camgoz već 15 godina paraplegičar, da boluje od neurogene bešike i oduzetosti donjih udova...

"Što predstavlja traumatska oboljenja koja su nastala zbog povrede slabinskog dijela kičmene moždine nastale dejstvom projektila iz vatrenog oružja 2008. godine... Dakle, u pitanju je lice koje ima veoma teške i komplikovane zdravstvene probleme, te lice za koje je procijenjeno da bi davanje pogrešne terapije ili propuštanje terapije koju svakodnevno mora da uzima dovelo do smrtnog ishoda... Sve navedeno svjedoči da je u pitanju lice čije hronično loše zdravstveno stanje podrazumijeva stalnu njegu i nadzor, koji se ne mogu adekvatno obezbijediti u zatvorskim uslovima", odgovorili su iz Ministarstva pravde.

Objašnjavaju i da je Milović odluku da odbije izručenje donio procjenjujući da bi drugačija nanijela štetu Crnoj Gori:

"Da bi postupak pred Evropskim sudom za ljudska prava, koji je okrivljeno lice preko branilaca inicijalno pokrenulo i izrazilo namjeru za formalnim pokretanjem tog postupka u slučaju donošenja odluke o izručenju, rezultirao donošenjem istovjetne odluke koju je ministar donio, a da bi izručenjem lica bez omogućavanja preduzimanja zaštite pred Evropskim sudom za ljudska prava izazvao za Crnu Goru, kako materijalnu, tako i političku štetu u vidu ugrožavanja ocjene vladavine prava u okviru poglavlja 23 u Crnoj Gori, kao zemlji najozbiljnijem kandidatu za naredno članstvo u EU".

Sve o trošku građana

Odgovarajući na pitanja o Camgozu, iz Kliničkog centra Crne Gore kazali su da je "radi ukazivanja hitne medicinske pomoći jedan strani državljanin u posljednja dva mjeseca tri puta dovođen iz Prihvatilišta za strance Podgorica uz najviše mjere bezbjednosti Uprave policije i uz logističku podršku Službe obezbjeđenja KCCG."

"Zbrinjavanje pritvorenih lica u našoj ustanovi uvijek dodatno opterećuju rad svih zaposlenih, posebno kada se radi o licima sa viskim bezbjednosnim rizikom. Mjere bezbjedonosti ovih lica i objekata u koje se dovode, u konkretnom slučaju KCCG, organizuje i sprovodi Uprava policije", kazali su iz te zdravstvene ustanove.

Upitani ko plaća liječenje Camgoza, kazali su da za sva lica koja se nalaze u Prihvatilištu za strance troškove liječenja snosi Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore.

Lažnim dokumentima izbjegavao izručenje

Turski i crnogorski državni organi i u januaru su se više puta sastali kako bi razmotrili izručenje Camgoza, a tada je konstatovano da će taj Turčin koristiti svaku moguću soluciju, odnosno lažna dokumenta kako bi spriječio ekstradiciju.

Prema saznanjima "Vijesti", na tim sastancima dostavljeni su i dokazi da nije vođena nikakva istraga u odnosu na veze Camgoza sa terorističkom organizacijom FETO/PDY, što je navodno jedan od modela pomoću kojih je pokušavao da ostane u Crnoj Gori.

Utvrđeno je i da u Turskoj ne postoji tužilac koji je poslao dopis 8. decembra 2023. godine, a u kom piše da je Camgoz nepravedno optužen isključivo zbog članstva u terorističkoj organizaciji FETO/PDY.

"Rezultati provjera koje je Ministarstvo pravde Republike Turke izvršilo u odosu na gore navedeno lice koje se predstavilo kao tužilac, potvrdili su da ne postoji tužilac sa tim imenom i prezimenom, te da je tzv. 'nalog za hapšenje' lažan... Netačne informacije i dokumenta poslata su kako bi bila korišćena tokom postupka ekstradicije navedenog lica Turskoj".

Kako je unaprijedio saradnju u oblasti ekstradicije

Početkom novembra 2023. godine, Milović se sastao sa ambasadorom Turske Barišom Kalkavanom, nakon čega je saopšteno da postoji značajan potencijal za unapređenje saradnje između dviju zemalja, s posebnim fokusom na oblast ekstradicije.

"S naglaskom na pripadnike kriminalnih grupa. Ministar je informisao ambasadora o velikim izazovima s kojima se suočava crnogorsko pravosuđe, naglašavajući loše uslove rada, navodeći da je jedan od glavnih ciljeva Vlade unapređenje pravosudsne infrastructure, za šta će biti potrebno između 100 i 200 miliona eura", navodi se u tada objavljenom saopštenju.

( Jelena Jovanović )