Pravnici i oni koji to nisu, dobronamjerni i oni koji to nisu

Poslednjih dana su učestali nastupi javnih ličnosti u kojima se govori ne samo o stručnim referencama, već i o moralnoj podobnosti jednog od kandidata za Vrhovnog državnog tužioca, mr Milorada Markovića. I tu dolazimo na pravni teren, jer se postavlja pitanje do koje granice neko može da iznosi javne kvalifikacije o drugima, a da to ne predstavlja povredu prava ličnosti. Druge kandidate ne poznajem i nisam imala prilike da sa njima profesionalno sarađujem, pa moje mišljenje o njima nije relevantno, osim u dijelu komentarisanja njihovih profesionalnih biografija. Smatram da nije primjereno da ja to radim, jer njihov rad kontinurano ocjenjuju za to nadležna tijela.

I, ne pišem preporuku za zaposlenje mr Markovića, jer da je to slučaj tekst ne bi bio u ovom formatu, već smatram da je elementarno pravično da kao neko ko dugo prati njegov rad i zna njegove ljudske i profesionalne osobine kažem koju riječ.

Mr Milorada Markovića sam upoznala kao izvanrednog studenta Pravnog fakulteta Univerziteta Crne Gore, koga sam zapamtila iz tog perioda ne samo po ocjenama, već prvenstveno po stavu i zainteresovanosti ne samo za pravo, već i za opšte društvene prilike. Cijelu deceniju je radio posvećeno na Pravnom fakultetu kao saradnik u nastavi na predmetima Krivično procesno pravo i Međunаrodno krivično prаvo i bio nezamjenjiv u obavljanju čak i poslova vezanih za unapređenje i razvoj fakulteta i nastave na njemu. Nikada nije bježao od teških zaduženja, koja po opisu posla nije trebalo da radi. Osnovni motiv mu je bio da pomogne instituciji i to sve i na uštrb vremena za završavanje svojih obaveza. U jednom, politički/interesno osjetljivom, trenutku svoj angažman i javno iznošenje pravno utemeljenih stavova je skupo platio, dobivši otkaz, u vrijeme kada je već imao zasnovanu porodicu i bio roditelj. To se nije desilo meni i drugim kolegama koji smo bili već u nastavničkim zvanjima i imali sigurnije pozicije na poslu, ali jeste kolegi Markoviću i grupi tadašnjih asistenata. Tako je Pravni fakultet osiromašio u pogledu artikulisanja javnih stavova, a profitirale su, mahom, međunarodne organizacije, kao i privreda i politika.

Nastavio je svoje stručno usavršavanje odbranivši magistarski rad na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu, kao i položivši pravosudni i advokatski ispit. U narednom periodu, više od deset godina, kolega Marković je isključivo na osnovu sopstvenih zasluga izgradio respektabilnu karijeru kao konsultant, pravni savjetnik i pravni ekspert sarađujući na osnovu projekata sa više međunarodnih organizacija primarno u domenu krivičnopravne materije (angažovali su ga, između ostalog: Savjet Evrope u Crnoj Gori, OEBS, njemački GIZ, britanski AIRE Centar). I, bitno je napomenuti da se ovdje radi o stručnom angažmanu u svojstvu pravnika. Za one koji ne znaju, a pojedini koji komentarišu su odlično upućeni u sledeće: kada vas “stranci” angažuju da radite pravne analize i dajete preporuke, dužni ste da pored profesionalnog standarda postupanja poštujete i njihove interne standarde, koji vas obavezuju da budete nepristrasni i da ne iznosite lične vrednosne i političke sudove. Dakle, kada govorimo o iznošenju stavova o nekim anomalijama u društvu, nije ista pozicija npr. univerzitetskog profesora; nekoga iz nevladinog sektora kome je u opisu posla da se bavi recimo pitanjima korupcije; nekoga ko radi bilo kao sudija, tužilac ili u nekom ministarstvu ili opštini i nekoga ko radi na projektima međunarodnih organizacija. Upravo je takav angažman mr Marković i imao u projektima u Državnom tužilaštvu, a koji su doprinosili uspostavljanju međunarodnih standarda procesuiranja najtežih oblika prekograničnog kriminala i međunarodne pravosudne saradnje.

Univerzitetski profesor može slobodno da komentariše i iznosi i pravne i političke stavove, dokle god ne narušava ugled institucije u kojoj radi; kolege iz nevladinog sektora rade svoj posao i za to su plaćene; kolege iz “sistema” imaju i sistemska ograničenja u pogledu javnih nastupa, a strane organizacije traže objektivizirane rezultate.

Smatram da Crna Gora kao društvo može samo da dobije kada su na najodgovornijim pozicijama oni koji znaju i sprovode međunarodne standarde, a imaju lični i profesionalni integritet i nezavisni su od političkih uticaja. Politika je vještina mogućeg i vjerujem da će kolega mr Milorad Marković dobiti potrebnu podršku u Skupštini Crne Gore da se još jedna institucija dovede u redovno stanje rada, a njegova djela neka mu sude.

Autorka je redovna profesorica Pravnog fakulteta Univerziteta Crne Gore i potpredsjednica Udruženja pravnika Crne Gore

( Dr Maja Kostić-Mandić )