Orban popustio nakon priče o tajnom planu EU?

Mađarska je juče, dan nakon što je objavljeno da Brisel navodno planira da sabotira ekonomiju te zemlje ako Budimpešta bude blokirala pomoć Kijevu, nagovijestila spremnost na kompromis dozvoljavajući da predloženi paket pomoći Evropske unije za Ukrajinu bude finansiran iz budžeta bloka.

Premijer Viktor Orban je, kako podsjeća Rojters, glasni kritičar finansijske i vojne pomoći EU Kijevu i zadržao je bliske odnose sa Kremljom nakon ruske invazije na Ukrajinu u februaru 2022.

On je prethodno blokirao reviziju EU budžeta koja je uključivala pomoć Ukrajini, usljed čega su evropski lideri bili prinuđeni da osmisle plan B i sazovu vanredni samit za četvrtak 1. februara.

Međutim, u velikom preokretu Orbanov politički direktor kazao je juče da je Mađarska otvorena za upotrebu budžeta EU za paket pomoći Ukrajini vrijedan 50 milijardi eura.

Saradnik, Balaž Orban, potvrdio je na društvenoj mreži X da je Budimpešta poslala predlog Briselu u subotu u kojem pokazuje da je otvorena za upotrebu EU budžeta za finansiranje paketa pomoći i zajedničko zaduživanje EU za finansiranje paketa ukoliko to bude neophodno.

List "Fajnenšl tajms" je u nedjelju citirao dokument EU u kojem se navodi da će blok sabotirati mađarsku ekonomiju ako Budimpešta bude blokirala pomoć na samitu ove nedjelje.

"Dokument, koji su sastavile briselske birokrate, samo potvrđuje ono što Mađarska govori već duže vrijeme: Brisel koristi pristup fondovima EU za političke ucjene", objavio je na mreži X Janoš Boka, mađarski ministar za odnose sa EU.

Prema pisanju FT navodni nacrt tajnog plana za sabotiranje mađarske ekonomije koji su napravili zvaničnici u Briselu odraz je nezadovoljstva evropskih prijestonica zbog "političkih ucjena" mađarskog premijera. List navodi da je strategija podrazumijevala targetiranje mađarske ekonomije, slabljenje njene valute i smanjenje povjerenja investitora.

Navodi se da će "u slučaju da ne dođe do dogovora na samitu 1. februara, drugi šefovi država i vlada javno saopštiti da u svjetlu nekonstruktivnog ponašanja mađarskog premijera... oni ne mogu zamisliti da sredstva EU budu pružena Budimpešti".

Mađarska ekonomija se, kako navodi britanski "Gardijan" u velikoj mjeri oslanja na jedinstveno tržište EU, a skoro sav njen izvoz ide preko granice u susjedne zemlje. Prema podacima Evropske komisije, trgovina unutar EU predstavlja 78 odsto mađarskog izvoza (Njemačka 28 odsto, Rumunija, Slovačka, Austrija i Italija po pet odsto), dok svega tri odsto izvoza ide u Sjedinjene Države i u Veliku Britaniju.

Jedan visoki zvaničnik Evropske unije negirao je juče da su države članice razgovarale o finansijskoj prinudi kako bi primorale Mađarasku da pristane na finansiranje Ukrajine.

Dokument na koji se poziva FT je nezvanična zabilješka "u kojoj nije naznačen nikakav plan", naveo je taj zvaničnik u saopštenju.

U slučaju da Mađarska nije pristala na originalni paket pomoći Ukrajini, lideri EU su predlagali alternativnu proceduru koja bi podrazumijevala dogovor između 26 članica i Ukrajine, koji bi takođe uskratio Budimpešti pristup određenim fondovima EU, poput onog koji se odnosi na migraciju.

EU je suspendovala veliki dio sredstava Mađarskoj zbog bojazni da je Budimpešta podrila demokratske poluge kontrole u zemlji. EU je otključala dio tih sredstava krajem prošle godine navodeći da je Budimpešta implementirala reforme pravosuđa, ali oko 20 milijardi eura je i dalje zamrznuto.

Jedan izvor iz EU kazao je za "Gardijan" da Mađarska nije fleksibilna po pitanju pomoći Ukrajini. "Stepen nezadovoljstva među članicama raste. Veći je nego u decembru".

Drugi izvor je kazao da Evropa "počinje da izgleda slabo" budući da Mađarska odlaže ili pokušava da blokira odluke.

Prošlog petka je objavljeno da se nekoliko država članica zalaže za aktiviranje člana 7 povelje Evropske unije kojom bi se Mađarskoj uskratila glasačka prava ukoliko Orban nastavi da blokira odluke EU.

Jedna od bojazni odnosi se i na manevre Budimpešte zbog kojih je predsjednik Evropskog savjeta Šarl Mišel odustao od planova da napusti dužnost ranije u julu, umjesto u novembru kada mu ističe mndat, da bi se kandidovao na evropskim izborima usljed strahova da bi Orban mogao preuzeti predsjedavanje samitima dok ne bude izabran novi lider.

Jedan diplomata je upozorio da je upotreba člana 7 nešto čemu treba pribjeći tek pošto su iscrpljene sve ostale opcije i da ga ne treba koristiti uprkos frustracijama zbog ponašanja Mađarske.

Drugi je kazao da "nešto mora biti učinjeno" naročito imajući u vidu da Mađarska u julu treba da preuzme predsjedavanje blokom.

( N. Bogetić )