Zabrinjavajući podaci sa popisa: Bez stanovnika u 74 sela

Deset i manje stanovnika imaju 304 sela u Crnoj Gori, a 74 više nemaju nijednog stanovnika, pokazuju podaci Uprave za statistiku Monstat sa popisa završenog u decembru.

Na prethodnom popisu iz 2011. godine, kako je “Vijestima” saopšteno iz Monstata, bilo je 120 sela sa 10 i manje stanovnika, od čega 43 nisu imala stanovnika koji u njima stalno žive.

Najviše napuštenih sela je na teritoriji Cetinje - u 16 više niko ne živi, a 42 sela imaju od jednog do deset stanovnika. Na popisu iz 2011. godine U Prijestonici su bila 43 sela sa deset ili manje stanovnika, a tada u osam niko nije živio.

Sada više niko stalno ne živi u cetinjskim selima Đalci, Dubovo, Dujeva, Gađi, Lješev Stub, Majstori, Malošin Do, Mikulići, Pejovići, Poda, Prekornica, Proseni Do, Tomići, Uba, Vojkovići i Žanjev Do.

Popisivači u ovim selima popisali su samo napuštene kuće ili one u kojima neko ponekad dođe. Tako u Prekornici ima 45 kuća, u Mikulićima 29, u Dubovom 21...

Istorijsko Čevo, centar Katunske nahije, palo je u ovom popisu na svega deset stanovnika u osam domaćinstava. Prema prvom popisu nakon Drugog svjetskog rata 1948. godine u ovom mjestu su živjela 424 stanovnika.

Najveće selo na Cetinju su Bajice sa 777 popisanih stanovnika.

Prema Monstatovoj metodologiju postoje naselja u urbanoj (gradskoj) i ostaloj (seoskoj) sredini. “Vijestima” su kazali da trenutno ne raspolaže podacima o broju stanovnika koji žive u gradskim i u seoskim naseljima, odnosno da ti podaci još nisu sabrani.

Napuštenih sela ima i na primorju. U barskoj opštini osam sela je ostalo bez stanovnika - Dedići, Gornja Poda, Gurza, Lukići, Mali Mikulići, Marstjepovići, Sozina i Turčini, a u još 14 ima manje od deset žitelja.

Budva ima šest sela bez stanovnika - Čami Do, Čučuci, Dapkovići, Grabovica, Kamenovo i Sveti Nikola, a 14 sa manje od deset stanovnika. Ova opština je specifična po tome što ima naselja sa značajno većim brojem stambenih jedinica nego stanovnika i domaćinstava, tako da u mjestu Zavala živi 76 u 30 domaćinstava a imaju 343 stana.

Ulcinj ima tri sela bez stanovnika - Međreč, Možura i Salč, kao i jedno sa manje od deset stanovnika Kaliman.

Tivat nema sela bez stanovnika, a samo jedno ispod deset žitelja - Gornju Lastvu. Ni hercegnovska opština nema sela bez stanovnika, a samo dva imaju manje od deset - Ubli i Žljebi.

U kotorskoj opštini je 11 sela bez stanovnika - Čavori, Han, Knež do, Mali Zalazi, Malov Do, Pištet, Trešnjica, Ukropci, Unijerina, Veliki Zalazi i Zvečava, kao i osam sa manje od deset.

Zeta nema nenastanjenih sela, a najmanje je Gostilj sa 76 stanovnika. U Tuzima samo u Prifti niko ne živi, dok u još dva sela Nikmarašu i Zatrijepču ima manje od deset žitelja.

Glavni grad Podgorica ima četiri sela u kojima nika stalno ne živi - Gornje Stravče, Lutovo, Seoca i Stupovi, dok u 22 ima manje od deset stanovnika.

Danilovgrad ima sedam praznih sela - Brijestovo, Dolovi, Gornji Rsojevići, Krivače, Međeđe jedan, Međeđe dva i Rova, kao i 14 sa manje od deset stanovnika. Selo Studeno, poznato izletničko mjesto, ima manje od deset domaćinstava koji u njemu stalno žive, a popisivači su izbrojali 172 stambene jedinice.

Nikšić ima četiri sela bez stanovnika - Bogmilovići, Gradačka Poljana, Gvozd i Međeđe, dok je 25 sa manje od deset.

U Kolašinu je samo selo Izlasci ostalo bez stanovnika, a 17 ih je sa manje od deset.

U Beranama je Veliđe bez stanovnika, a još dva sela imaju manje od deset - Vuča i Zagrad. Plav nema sela bez stanovnika, a jedino je Babino Polje ispod deset žitelja. U Rožajama je slična situacija, a ispod deset stanovnika je Zaglavlje.

I u Bijelom Polju su prema popisu sva sela nastanjena, a samo Ujnice imaju manje od deset stanovnika.

U Pljevljima ima osam sela bez stanovnika - Burići, Durutovići, Kotlajići, Madžari, Moćevići, Plakala, Tatarovina i Vukšići, dok je čak 31 sa manje od deset žitelja.

Žabljak ima dva prazna sela - Dobri Nugo i Gomile, a četiri sa manje od deset stanovnika. Mala Crna Gora, koje se smatra najizolovanijim selom u Crnoj Gori, na popisu je imalo sedam domaćinstava sa ukupno 13 stanovnika, ali i 106 stambenih jedinica.

Plužine imaju dva sela bez žitelja Jeriniće i Poljanu, kao i 11 sa manje od deset. Najmanja crnogorska opština Šavnik nema nenaseljenih sela, a jedino ispod deset stanovnika je Provalija.

Mojkovac, Andrijevica, Petnjica i Gusinje zvanično nemaju pustih sela ili sa manje od deset žitelja.

Opštine odlučivale o granicama naselja, objedinjavale i više sela u jedno

Šta je gradsko a šta seosko naselje, definiše se odlukama opština. Lokalne samouprave mogu mijenjati granice naselja, spajati više sela u jedno naseljeno mjesto, ili sela u blizini grada odlukom pretvoriti u gradska naselja. Tako da je moguće da ima još i više sela bez stanovnika, ali ih popis, zbog opštinskih odluka nije prepoznao kao posebna naselja.

Neki od takvih primjera su da je Opština Herceg Novi sva sela u njenom dijelu poluostrva Luštica administrativno objedinila u jedno naselje “Luštica”, iako tamo postoje odvojena sela Klinci, Rose, Merdari, Eraci, Mrkovi,... tako da za njih ne postoje odvojeni podaci već samo za “Lušticu” koja broji 231 stanovnika.

Mojkovac je tako svojom odlukom objedinio više sela u jedne geografske i popisne cjeline, tako da ova nerazvijena opština ima ukupno 15 urbanih i seoskih naselja, a nijedno nije nenaseljeno. Tako da je Dobrilovina sa 45 stanovnika najmanje selo u ovoj opštini.

Slično su uradili i u Gusinju, koje sada zvanično ima devet naseljenih mjesta, a najmanje je Višnjevo sa 66 stanovnika. Ni Andrijevica nema nenaseljenih sela, a najmanja su Kuti i Slatina sa po 20 žitelja.

Na teritoriji glavnog grada mnoga bivša sela su postala gradska naselja i njihov broj stanovnika se broji u naseljeno mjesto “Podgorica”. Na primjer Donja Gorica je statistički dio naselja Podgorica, a susjedni Farmaci su odvojeno seosko naselje sa 522 stanovnika.

“Shodno Zakonu o teritorijalnoj organizaciji Crne Gore, teritorija Crne Gore je podijeljena na jedinice lokalne samouprave, koje su shodno istom Zakonu kao i posebnim odlukama opštine definisale naselja. Dakle, za naselja i njihove granice odgovorne su jedinice lokalnih samouprava i sva pitanja u vezi sa naseljima nepohodno je uputiti njima. Uprava za statistiku za potrebe pripreme i organizacije popisa, kao i iskazivanja rezultata sarađuje sa jedinicama lokalnih samouprava po pitanju poštovanja granica naselja pri izradi prostornog registra u skladu sa dostupnim elaboratima o granicama naselja”, naveli su iz Monstata na pitanja “Vijesti” ko je definisao granice naselja i da li su u nekim opštinama popisivane mjesne zajednica sa više sela a ne pojedinačna sela.

Dvije petlje sa auto-puta za sto stanovnika

Prilikom izgradnje prve dionice auto-puta Podgorica - Mateševo napravljene su i dvije petlje ka selima Pelev Brijeg, Lijeva Rijeka i Veruša.

Podaci sa popisa pokazuju da na Pelevom Brijegu živi šest domaćinstava sa ukupno 15 stanovnika, u Lijevoj Rijeci 21 stanovnik u 10 domaćinstava i na Veruši 13 stanovnika u šest domaćinstava.

Sa ostalim obližnjim selima ovo područje, za koje su izgrađene tri petlje a treba da se grade i pristupni putevi, ima oko sto stalnih stanovnika.

Ova sela sa obližnjim katunima i izletištima tek treba da se razvijaju kako bi ulaganje države u petlje i buduće prilazne puteve imalo smisla. Na Veruši su popisivači izbrojali 417 stambenih jedinica, u Lijevoj Rijeci 63, a na Pelevom Brijegu 15.

( Goran Kapor )