Energični bloger koji se zamjerio kineskim vlastima

Australijski bloger kineskog porijekla, Jang Hengjun, kojem je juče u sudnici u Pekingu izrečena uslovna smrtna kazna za špijunažu, izgledao je “veoma mršavo, veoma krhko”, kazali su njegovi prijatelji u Sidneju.

Prema onome kako je Janga opisala njegova supruga, koja je bila juče u sudnici, on je sada samo sjenka harizmatičnog čovjeka koji je prije dvije decenije stekao veliku popularnost zahvaljujući pisanju o potencijalu interneta da podstakne kinesku demokratiju.

Jangova spisateljska karijera počela je u Australiji. “Dinamičan, neumorno energičan, pametan, duhovit i bistar”, tako je jedan pisac opisao Janga.

Jang je rođen u Kini i, nakon što je napustio kinesko Ministarstvo državne bezbjednosti gdje je radio deset godina, 1999. godine je migrirao u Australiju. Doktorske studije je pohađao na Univerzitetu tehnologije u Sidneju kod istaknutog kineskog liberalnog akademika, Fenga Čongiija.

Jang se na početku karijere proslavio kao pisac trilera, ističe Rojters. U periodu između 2002. i 2005. napisao je trilogiju špijunskih romana, Fatalna slabost, Fatalno oružje i Fatalno ubistvo koji su objavljeni na Tajvanu.

U romanu iz 2004. godine, CIA direktor, predsjednik SAD i predsjednik Tajvana učesnici su zapleta o tenzijama u Tajvanskom moreuzu.

Jučerašnje izricanje kazne, pet godina nakon hapšenja, šokiralo je njegovu porodicu u prijatelje, a Rojters ocjenjuje i da bi moglo da ugrozi nedavno otopljavanje odnosa između Australije i Kine koji su do kraja prošle godine bili napeti zbog trgovine, kovida i kineskog bezbjednosnog stava.

Zajedno sa Jangovom suprugom, kineskom blogerkom Juan Siaoliang, juče su u sudnici u Pekingu bili i australijske diplomate, za razliku od jednodnevnog suđenja u maju 2021. godine, kada tadašnjem australijskom ambasadoru Grejemu Flečeru nije bilo dozvoljeno da uđe.

Uslovna smrtna kazna prema kineskom zakonu pruža optuženom dvogodišnje odgađanje izvršenja kazne, nakon čega se automatski konvertuje u doživotni zatvor, ili, rjeđe, u fiksnu zatvorsku kaznu.

Na osnovu izvještaja zvaničnika australijske ambasade koji su jednom mjesečno obilazili Janga u zatvoru njegova porodica je bila upućena da mu se zdravstveno stanje pogoršava.

Njegova dvojica sinova, koji žive u Australiji, uputili su u oktobru pismo australijskom premijeru Entoniju Albanezeu pozivajući ga da traži oslobađanje Janga na medicinskom osnovu, nakon što su im zaposleni u konzulatu kazali da je nekoliko puta gubio svijest i da nedjeljama ne može da hoda. U porukama porodici i prijateljima tokom pet godina zatvora, Jang se u više navrata izjasnio kao kineski patriota. Jang je kazao sinovima da je ponosan na sve što je napisao na internetu “kako bi doprinio dobrobiti naroda i bogatstvu i snazi naše zemlje”.

“Kineska vlada ga je kaznila zbog toga što je kritikovao kršenja ljudskih prava u Kini i zbog njegovog zalaganja za univerzalne vrijednosti poput ljudskih prava, demokratje i vladavine prava”, kazao je Feng.

Kada je uhapšen u januaru 2019. godine tokom posjete Kini za Novu godinu sa suprugom, Jang je živio u Njujorku kao gostujući istraživač na Kolumbija univerzitetu. On je dodatno zarađivao radeći kao “daigou” ili agent za onlajn kupovinu za kineske potrošače željne američkih proizvoda.

Bio je veoma aktivan bloger, nazivan “prodavcem demokratije”, a pisao je preko 70 kolumni na kineskom jeziku u 2017. godini, mnoge o temama spoljne politike, uključujući predsjednički mandat Donalda Trampa, o Rusiju Vladimira Putina i o Sjevernoj Koreji.

Jedan od blog postova iz 2017. nosio je naslov “Plašite li se kada Tramp uči od Kine?”

U periodu 2015-2016, Jang je takođe objavljivao tekstove na engleskom jeziku u magazinu “Diplomat” na teme koje obuhvataju kritike američkog stava prema Kini, stavove kineskih internet korisnika o Sjevernoj Koreji, kao i pitanja ujedinjenja Tajvana i kineske korupcije.

Jang je već jednom ranije hapšen u Kini, 2011. godine, pod sumnjom da ima veze sa aktivistima za demokratiju na internetu.

( N.B. )