Aco Đukanović spriječio da ga EPCG kontroliše

Prva banka nije obavijestila svog drugog po veličini akcionara Elektroprivredu Crne Gore (EPCG) sa 19,75 odsto akcija da je zakazala vanrednu Skupštinu akcionara za 9. februar sa dnevnim redom izbora novog Nadzornog odbora. Zbog toga EPCG neće moći da iskoristi pravo da predloži dva predstavnika u ovo tjelo, niti da zamijeni postojećeg predstavnika, saznaju “Vijesti”.

Ovim se nastavlja sukob između državne kompanije EPCG i Prve banke, čiji je najveći akcionar Aco Đukanović, brat bivšeg predsjednika države i DPS-a Mila Đukanovića.

EPCG je i 2021. godine spriječen da dobije dva člana tada Odbora direktora, jer su Prva banka i Centralna banka, kojom je tada rukovodio Radoje Žugić, odugovlačili sa saglasnošću za imenovanje Nebojše Medojevića, pa je i to mjesto na kraju dobila grupa akcionara okupljenja oko Đukanovića.

“Kasno ste poslali...”

Tada je u Upravni odbor, kasnije nadzorni odbor, ispred EPCG imenovan Velizar Čolović. Prema informacijama “Vijesti”, u EPCG nisu zadovoljni načinom na koji ih Čolović predstavlja, zbog čega su 2. februara zatražili da njihov novi predstavnik bude Miro Vračar, savjetnik izvršnog direktora EPCG-a, kao i da njihov drugi član u Nadzornom odboru banke bude Marina Šljivančanin, koja je rukovodilac Direkcije za finansije u EPCG.

Međutim, iz Prve banke su juče obavijestili EPCG da su kasno poslali te kandidature, da Skupština akcionara ne može biti odložena, kao i da će biti zamijenjena samo dva člana (iz grupacije akcionara okupljene oko Đukanovića) za koje je ranije poslata kandidatura, a da će se ostalima samo konstatovati nastavak mandata.

Ovakav odgovor izazvao je negodovanje u EPCG, jer smatraju da ih Prva banka iz proceduralnih razloga onemogućava da koriste svoja prava kao akcionari.

Nadzorni odbor Prve banke je 28. decembra zbog ostavke jednog člana, Zorana Pažina, zakazao vanrednu Skupštinu akcionara za 9. februar, ali je odluku o tome objavio samo na sajtu banke i u jednom štampanom mediju, bez direktnog obavještavanja akcionara. Pažin je član Predsjedništva DPS-a, bio je ministar pravde u Vladi Mila Đukanovića 2015. i 2016. godine, a kasnije u Vladi Duška Markovića potpredsjednik Vlade i ministar pravde. U septembru 2021. godine izabran je u upravu Prve banke, ispred grupacije akcionara Aca Đukanovića.

Kršenje korporativne prakse

Izvor “Vijesti” sa tržišta kapitala kazao je da je Prva banka time što je objavila odluku o sazivanju Skupštine na sajtu i u jednom štampanom mediju, formalno ispunila zakonsku obavezu, ali i da načelo dobre korporativne prakse predviđa da se o zakazivanju Skupštine akcionari i direktno obavještavaju mejlom ili poštom naročito oni koji imaju više od pet odsto akcija koji imaju i pravo predlaganja članova Nadzornog i Upravnog odbora.

Iz EPCG su “Vijestima” nezvanično kazali da su o zakazanoj Skupštini akcionara slučajno saznali prošle sedmice i to od medija, odnosno da ih o njoj nije obavijestio čak ni njihov predstavnik u Prvoj banci.

Odbor direktora EPCG je odmah 2. februara donio odluku da za prvog člana Nadzornog odbora kandiduju Mira Vračara, kao i da za drugo mjesto predlažu Marinu Šljivančanin, ukoliko to mjesto dobiju zavisno od procenta prisutnih akcionara. EPCG je zatim 6. februara zatražio odlaganje održavanja Skupštine, kako bi njihovi kandidati imali mogućnost da prođu kroz proceduru odobravanja kod Centralne banke.

Nova Skupština ako neko podnese ostavku

Iz ove državne kompanije predložili su i da ukoliko se Skupština akcionare ne može održati, odmah zakaže nova na kojoj bi bili izabrani njeni predstavnici u upravi banke.

Iz Prve banke su u odgovoru, u koji su uvid imale “Vijesti”, naveli da nisu u mogućnosti da odlože Skupštinu akcionara, a u vezi sa zahtjevom za zakazivanje nove su saopštili da će Nadzorni odbor o tome odlučiti u skladu sa Zakonom o privrednim društvima i Zakonom o kreditnim institucijama.

Prema ovim zakonima, zakazivanje nove Skupštine akcionara za izbor novih članova Nadzornog odbora bilo bi moguće samo ako bi ostavku podnio neko od članova Nadzornog odbora koji budu izabrani sjutra ili im se konstatuje nastavak mandata.

Zakon predviđa da akcionari banke svoje kandidature za članove Nadzornog i Upravnog odbora ne šalju direktno Centralnoj banci na saglasnost, već da ih šalju banki koja ih prosljeđuje CBCG-u.

Aco sve unaprijed znao

Iz odgovora Prve banke se vidi da je kvalifikacioni akcionar Aco Đukanović zahtjev za zamjenu svoja dva člana Nadzornog odbora poslao Prvoj banci 29. decembra, odnosno istog dana kada je odluka o zakazivanju Skupštine objavljena. To znači da je, za razliku od EPCG, bio unaprijed upoznat sa odlukom i da je imao pripremljene kandidate i njihovu dokumentaciju. Prva banka je zahtjev proslijedila Centralnoj banci 5. januara, koja je saglasnost za imanovanje dva člana dala 2. februara.

Prema novim normama Zakona o kreditnim institucijama, nadzorni odbor je preuzeo najviše ovlašćenja ranijeg odbora direktora banke. On daje saglasnosti na strategije, finansijski plan i poslovnu politiku banke, nadzire upravljanje bankom, određuje revizore, imenuje i razrešava članove upravnog, revizorskog i drugih formiranih odbora banke, razmatra i zauzima stavove o nalazima iz izvještaja Centralne banke i izvještaja drugih nadzornih organa o izvršenoj kontroli...

Novi sukob bi mogao da aktivira povlačenje šest miliona eura

Nastavak sukoba ozmeđu Prve banke i njenog drugog po veličini akcinara i značajnog poslovnog parnera, ne samo da je neobičan u bankarstvu, već može da dodatno zakomplikuje i onako narušeni status ove banke.

Na finansijske iskaze Prve banke za poslovanje u 2022. godini revizorska kuća BDO je u maju prošle godine dala mišljenje sa rezervom uz ocjenu da postoje “značajne neizvjesnosti koje izazivaju značajnu sumnju u vezi sa sposobnošću banke da nastavi poslovanje”, kao i da će nastavak poslovanja “u doglednoj budućnosti zavisiti od podrške akcionara banke i njihovih planova za dokapitalizaciju”.

EPCG u Prvoj banci od 2010. godine ima takozvani subordinisani kredit od šest miliona eura. Ovu vrstu kredita banke uvrštavaju pri izračunavanju adekvatnosti kapitala i drugih bitnih parametara za svoj rad, a njihovo povlačenje prije roka može da odobri samo Centralna banka i to jedino ako to ne bi ugrozilo tu banku.

EPCG je početkom 2022. godine tražila da joj Prva banka vrati ovaj novac, jer joj je potreban za najavljene investicione projekte.

Prva banka je odugovlačila sa slanjem ovog zahtjeva CBCG-u. U septembru 2022. godine tadašnji guverner CBCG Radoje Žugić odbija zahtjev EPCG i zabranjuje Prvoj banci da vrati novac državnoj kompaniji.

“Ukoliko bi Prva banka vratila Elektroprivredi subordinisani kredit od šest miliona eura, više ne bi ispunjavala minimalne regulatorne zahtjeve za kapitalom”, saopšteno je tada iz CBCG.

Žugić je prije 16 godina bio predsjednik Upravnog odbora Prve banke, kada je ta banka spasena sa 44 miliona eura državnog kredita, kojeg joj je odobrila Vlada Mila Đukanovića.

EPCG bi sada ponovo mogla tražiti da joj Prva banka vrati šest miliona eura.

Propala prodaja banke, čeka se novi revizor

Krajem decembra je i zvanično propao pokušaj Aca Đukanovića da većinski paket akcija Prve banke proda srbijanskom biznismenu Davoru Macuri.

CBCG je krajem oktobra prošle godine zvanično saopštila da joj je firma iz Srbije predala zahtjev za sticanje kvalifikovanog učešća do 50% (manjinskog učešća) u kapitalu Prve banke. Dobijanje odobrenja od CBCG je početak procesa za zaključenje dogovora o prodaji.

Zbog ovog postupka prodaje, Montenegro berza je krajem oktobra stavila u segment posmatranja akcije Prve banke zbog najave njene prodaje i sprečavanje mogućih spekulacija njenim akcijama.

Berza je prije dva dana Prvu banku uklonila iz segmenta za posmatranje. Na berzi zvanično sada nema interesovanja za kupovinu akcija ove banke, a posljednji put je njima trgovano po cijeni od 20,5 eura, dok je njihova knjigovodstvena vrijednost 127 eura.

Revizor je u izvještaju za 2022. godinu naveo da prodaje banke kupcu koji bi je dokapitalizovao, jedno od rješenja za njen uspješan nastavak rada.

Novi izvještaji revizora stanja na kraj 2023. godine trebalo bi da budu objavljeni do juna.

( Goran Kapor )