Dahlan: Bez Abasa i Hamasa nakon rata

Dok bjesni rat u Gazi i raste broj civilnih žrtava, malo koji arapski lider je javno iznio viziju za budućnost razorene enklave iz straha da će biti optužen da odobrava akcija Izraela.

Međutim, jedan uticajni Palestinac u egzilu dao je u intervjuu za “Njujorks tajms” uvid u poslijeratne planove o kojima arapski lideri privatno raspravljaju.

Muhamed Dahlan, savjetnik predsjednika Ujedinjenih Arapskih Emirata (UAE), opisao je jedan po kojem bi Izrael i Hamas predali vlast nekom novom i nezavisnom palestinskom lideru koji bi mogao da obnovi Gazu pod zaštitom arapskih mirovnih snaga.

Iako su takvi planovi suočeni sa velikim izazovima, lideri Egipta, Saudijske Arabije i Emirata su otvoreni da podrže procese koji su dio napora koji vode do palestinske države, rekao je Dahlan, koji takođe ima bliske veze sa predsjednikom Egipta Abdelom Fatahom el Sisijem.

Zvaničnici šest arapskih država okupili su se u Saudijskoj Arabiji prošle sedmice da razgovaraju o budućnosti Gaze i potrebom za prekidom vatre, izjavili su za američki list dva palestinska zvaničnika pod uslovom da ostanu anonimni.

Prema planu koji je izložio Dahlan i koji su privatno podržale arapske države, novi palestinski lider bi preuzeo odgovornost za Gazu i djelove okupirane Zapadne obale koje trenutno kontroliše Palestinska uprava (PU). Taj lider bi zamijenio 88-godišnjeg predsjednika PU Mahmuda Abasa, koji bi zadržao ceremonijalnu ulogu, rekao je Dahlan.

“Bez Abasa i bez Hamasa”, rekao je Dahlan, koji je, kako navodi “Tajms”, odavno u lošim odnosima s Abasom. “Novi ljudi na čelu PU”, dodao je.

Američki list piše da je Dahlan godinama izolovan od palestinske političke scene i da ga kritikuju mnogi moćni igrači.

Dahlan je bio Abasov savjetnik za nacionalnu bezbjednost kada je Hamas preuzeo vlast u Gazi 2007. godine i stekao je reputaciju okrutne osobe zbog čega nije bio omiljen među mnogim Palestincima. Njegov odnos sa Abasom se pogoršao zbog percepcije da pokušava da ga naslijedi, a 2016. godine je osuđen zbog korupcije u odsustvu, na osnovu optužbi koje negira.

Dahlan i dalje ima kritičare koji kažu da je koristio grube taktike u Gazi i da je bio sklon samopromociji. Međutim, analitičari tvrde da je on značajna figura u palestinskoj politici, dijelom i zbog toga što je pomogao da se novac Emirata usmjeri ka Gazi

“Tajms” navodi da je Dahlan u Emiratima uspostavio bliske odnose sa članovima kraljevske porodice te da se prvobitno ponovo povezao sa šeikom Hazom bin Zajedom, bivšim kolegom u bezbjednosnoj strukturi Emirata. Takođe je uspostavio vezu sa bratiom šeika Haze, šeikom Muhamedom bin Zajedom, koji je postao predsjednik 2022. godine. Dahlan je od tada postao jedan od njegovih ključnih savjetnika, dodaje se.

“On je glavni čovjek predsjednika Emirata za palestinsku politiku”, rekao je za Dahlana Mouin Rabani, ekspert za palestinsku politiku.

Dahlan i dalje ima kritičare koji kažu da je koristio grube taktike u Gazi i da je bio sklon samopromociji. Međutim, analitičari tvrde da je on značajna figura u palestinskoj politici, dijelom i zbog toga što je pomogao da se novac Emirata usmjeri ka Gazi.

“Tajms” piše da on redovno koordiniše sa drugim palestinskim opozicionim liderima u labavoj mreži koja pokušava da svrgne Abasa.

“On je istaknuti palestinski političar sa širokom mrežom podrške u Gazi”, rekao je Džehad Harb, analitičar iz Ramale na Zapadnoj obali. “Milioni koje su Emirati poslali u Gazu preko njega samo su osnažili njegov status tamo”.

Dahlan je proteklih godina stvorio bliske veze i sa najvišim zvaničnicima Hamasa, prema riječima Gaita al-Omarija, analitičara Vašingtonskog instituta za bliskoistočnu politiku.

Dahan (62) je u intervjuu rekao da nova palestinska administracija može pozvati prijateljske arapske države da pošalju trupe kako bi pomogle u održavanju reda u Gazi. A zemlje poput UAE i Saudijske Arabije bile bi spremne da pomognu, i da finansiraju obnovu ukoliko bi Izrael pristao na stvaranje palestinske države, kazao je.

“Ako postoji dvodržavno rješenje, odgovor je veliko da”, rekao je Dahlan.

“Glavne arapske zemlje zaista žele da riješe ovaj sukob. Ne rat, cio sukob”, dodao je.

“Tajms” piše da su Saudijska Arabija i Egipat odbili da komentarišu plan koji je Dahlan opisao. U saopštenju UAE plan se ne pominje direktno, ali se kaže: “Naš doprinos bilo kakvim naporima obnove u Gazi biće uslovljen” obavezivanjem za postizanje “dvodržavnog rješenja”.

Abdulhalek Abdula, politikolog iz Emirata, rekao je da je Dahlanov plan “u skladu sa onim što znamo o ‘danu poslije’ rata”, aludirajući na ono što je čuo o raspravama među arapskim liderima.

Navodeći da je ovaj plan suočen sa značajnim preprekama, “Tajms” podsjeća da se PU i Abas opiru promjenama te organizacije, “koja je i dalje ogrezla u korupciji i uveliko se smatra autoritarnom”.

Države poput Emirata i Saudijske Arabije bile bi spremne da pomognu i da finansiraju obnovu ukoliko bi Izrael pristao na stvaranje palestinske države

Izraelski premijer Benjamin Netanjahu je obećao da će zadržati “ukupnu bezbjednosnu” kontrolu nad Gazom i Zapadnom obalom, odbacujući potpuno suverenu palestinsku državu. Netanjahuova politička baza takođe vrši pritisak da se izraelski civili presele u Gazu po okončanju rata.

“Tajms” ističe da bi za bilo kakav predlog takođe bio potreban pristanak Hamasa, koji i dalje kontroliše dio juga Gaze.

Najmanje 28.576 Palestinaca je poginulo u izraelskim napadima na Gazu od početka rata 7. oktobra, prema podacima ministarstva zdravlja te enklave. Većina zgrada je oštećena ili uništena, a većina od 2,2 miliona građana je pobjegla iz svojih domova.

Dahlan je rekao da su neki članovi njegove porodice ubijeni u Gazi i da je veliki broj njihovih kuća uništen.

On je odrastao na jugu Gaze u istom gradu kao i lider Hamasa Jahja Sinvar, koji je organizovao napad 7. oktobra na Izrael. Dahlan se pridružio Fatahu, sekularnom rivalu Hamasa, i postao šef bezbjednosti Palestinske uprave u Gazi. On nije bio u Gazi kada je Hamas preuzeo kontrolu nad njom 2007. godine, kada je ostao bez funkcije i pobjegao na Zapadnu obalu. Četiri godine kasnije, Dahlan se mimoišao s Abasom. Pošto je izbačen iz Fataha, a palestinske snage bezbjednosti pretresle njegovu kuću u Ramali on je pobjegao.

“Bentli” ispred kancelarije u kraljevskoj palati

“Njujork tajms” piše da je Dahlan u egzilu stekao moć, bogatstvo i uticaj kroz blisko prijateljstvo sa predsjednikom Emirata, koga zastupa kao izaslanik širom regiona.

Reporteri američkog lista, koji su intervjuisali Dahlana u kompleksu palate kraljevske porodice u Abu Dabiju, navode da je očigledna njegova komforna pozicija u Emiratima. Ispred njegove kancelarije parkiran je “bentli”, a u njegovoj dnevnoj sobi je barem 12 velikih sofa.

Iako su ga neki Izraelci nekada vidjeli kao potencijalnog partnera, Dahlan je pokazao malo saosjećanja za ono što brine Izrael. Odbacio je ideju da bi on trebalo da pokuša da ubijedi Izraelce o potrebi za palestinskom državom. “Nije moj posao da ubjeđujem Izraelce. Neka idu u pakao”.

Dahlan je kazao da radi na tome da ubijedi Hamas da preda vlast novom palestinskom rukovodstvu i nagovijestio da bi bilo moguće ubijediti tu grupu da se odrekne kontrole u okviru šireg paketa koji bi stvorio palestinsku državu.

Dahlan se već deceniju uveliko smatra mogućim nasljednikom Abasa, ali je u intervjuu rekao da nije zainteresovan za formalnu lidersku ulogu.

“Oslanjanje na patnju ljudi nije liderstvo”

Analitičar Omari je ocijenio da Dahlan vjerovatno neće žuriti da napusti UAE da bi vodio složen proces obnove u političkom sistemu punom neprijateljstava. Ipak, on je potrošio značajno vrijeme i novac na održavanje mreža na Zapadnoj obali i u Gazi, što ukazuje na to da ima dugoročne političke aspiracije, rekao je Omari.

“On nije neko ko je odustao od Palestine”, rekao je.

Kao i drugi istaknuti palestinski političari, Dahlan je izbjegao osudu napada koji je predvodio Hamas u kojem je, prema tvrdnjama izraelskih zvaničnika, ubijeno oko 1.200 ljudi.

Međutim, on je kritikovao lidere Hamasa zato što tvrde da su građani Gaze spremni da plate cijenu akcija te grupe.

“Oslanjanje na patnju ljudi nije liderstvo. Palestinski narod želi da živi”, zaključio je Dahlan.

( A. Šofranac )