Odlikovao ga Vučić: Naučnik iz Tivta dobitnik Ordena Karađorđeve zvezde drugog stepena

Svjetski poznati naučnik koji živi u Tivtu, dr Miodrag Grbić- genetičar iz oblasti molekularne biologije i entomologije, dobitnik je Ordena Karađorđeve zvezde drugog stepena.

Njega je tim ordenom povodom Dana državnosti Srbije 15.februara, juče odlikovao predsjednik te države Aleksandar Vučić.

Ovo visoko odlikovanje dodjeluje se pojedincima ili institucijama za naročite zasluge za Republiku Srbiju i njene građane u oblastima predstavjanja države i njenih građana.

Orden Karađorđeve zvezde ima tri stepena, ustanovljen je oktobra 2009. a prvi put je dodijeljen ukazom predsjendika Srbije 2012. godine proslavljenom teniseru Novaku Đokoviću.

Iako je rođen u Novom Sadu, Grbić za sebe uvijek kaže da je Lastvoljanin - žitelj istoimenog malog primorskog naselja kraj Tivta gdje od 1963, ima kuću koju su u Donjoj Lastvi izgradili njegovi roditelji, dr Vasa i dr Olga Grbić.

Tivat je jedino mjesto na području bivše Jugoslavije u kojem Grbić ima nekretninu jer je ovaj izuzetno interesantan naučnik ove prostore napustio još prije skoro 30 giodina, zbog doktorskih studija u SAD i naučnog rada u Kanadi.

Premda zbog posla često putuje svijetom, najveći dio vremena Grbić provodi u Torontu u Kanadi, odnosno u Tivtu gdje se ovaj svjetski priznat naučnik, kako sam kaže, osječa najviše kod kuće.

Grbić je veliki zaljubljenik uj Boku Kotorsku njenu prirodnu i kulturnu baštinu koju nastoji na svaki način da zaštiti i promoviše u krugovima svojih kolega - naučnika na raznim svjetskim univerzitetima i istraživačkim centrima.

Prije nekoliko godina on je sa međunarodnim timom naučnika iz Belgije, Španije, SAD i Francuske pokrenuo projekat izdvajanja genoma crnogorske autohtone sorte vinove loze vranac i raštana, a založio se i za zaštitu ostalih poznatih autohtonih vrsta biljaka karakterističnih za ovo područje poput čuvene grbaljske pamidore, te stvaranje banke gena sjemena raznih povrtlarskih i voćnih sorti sa ovog područija, kako bi se sačuvale stare, izvorne vrste.

Najnoviji njegov projekat je proučavanje DNK iz kostiju iz tumula u Boki koji datiraju još iz bronzanog doba, a u čemu Grbić sarađuje sa kotorskim arrhelologom Milošem Petričevićem i Crnogorskom akademijom nauka i umjetnosti.

Grbić potiče iz poznate novosadske porodice naučnika, profesora i istraživača.

Po završetku Poljoprivrednog fakulteta i magistrature u Novom Sadu, Grbić, uz dobijenu Fulbrajtovu stipendiju, odlazi na doktorske studije u SAD.

Doktorirao je 1995. na "University of Madison-Wisconsin" na odsjeku za embriologiju-molekularnu biologiju i entomologiju poslije čega odlazi na postdoktorske studije na Univerzitet Kembridž u Velikoj Britaniji.

Od 1998. godine je profesor na "University of Western Ontario" u Kanadi a predavač je i na Maks Plank institutima istoimenog međunarodnog udruženja za napredak i promociju nauke.

Sa svojom suprugom Vojislavom, porijeklom Novosađankom, (takođe doktorkom nauka i profesorkom biljne genetike na "University of Western Ontario" u Kanadi), Grbić pokreće međunarodni projekat sekvenciranja genoma koprivinog preglja 2006. godine, finansiran od strane Ministarstva energije SAD.

Ovaj njegov projekat američko Ministarstvo energije izabralo je u konkurenciji od čak 500 drugih naučnih projekata iz cijelog svijeta i podržalo ga sa tri miliona dolara.

Tim koga je Grbić vodio uspio je da sekvencionira (izdvoji i dešifruje) genom koprivinog preglja (vrste malog pauka koji je velika štetočina na raznim poljoprivrednim kulturama i izuzetno je otporan na pesticide kojima se lako prilagođava).

Štete koje koprivin pregalj godišnje nanese na raznim kulturama u svjetskoj poljpoprivredi procjenjuju se na preko milijardu dolara, pa je otkriće do kojeg je došao Grbić i njegov tim, omogućilo naučnicima da intervenisanjem na genetskom nivou, utiču na pauka te da njegovu "pažnju" sa predominantno za čovjeka komercijalno bitnih usjeva, usmjere na druge, manje bitne ili korovske biljke.

Uz to, Grbićeva metoda je utrla put mogućem korišćenju svile koju koprivin pregalj izlučuje, a koja je slična paukovoj mreži, iako je ona izuzetno tanka, tvrdoća i jačina svile koprivinog preglja je veća od svih ostalih svila koje prave druge vrste paukova, pa je ona zapravo prirodni nano-materijal.

Istraživanjima tima koje je predvodio Grbić, došlo se do značajnih naučnih zaključaka – da upotreba svile koprivinog preglja može dati izvanredne rezultate u avio i automobilskoj industriji (zbog lakoće kao kompozitni materijal), odbrambenim tehnologijama (balistički zaštitni prsluci), u tekstilnoj industriji (padobrani, specijalni konopci), a takođe u medicini kao matriks za regeneraciju tkiva, ubacivanje medikamenata u mikro kapsulama za tretman protiv npr. raka ili za pravljenje vještačkih kostiju, a na čemu naučnici treba još dodatno da porade.

( Siniša Luković )