Rojters: Rute u "jakoj poziciji" da postane novi generalni sekretar NATO, podržale ga SAD, Velika Britanija i Francuska

Sjedinjene Američke Države, Velika Britanija i Francuska podržale su danas odlazećeg holandskog premijera Marka Rutea da naslijedi Jensa Stoltenberga na mjestu sledećeg generalnog sekretara NATO alijanse, što ga stavlja u "jaku poziciju" da osvoji tu funkciju, piše agencija Rojters.

Stoltenbergov nasljednik, kada se povuče u oktobru, stupiće na dužnost u ključnom trenutku, sa zadatkom da održi podršku članica NATO-a skupoj odbrani Ukrajine od ruske invazije, istovremeno čuvajući se od bilo kakve eskalacije koja bi uvukla alijansu direktno u rat sa Moskvom.

Lideri NATO-a se imenuju konsenzusom koji zahtijeva podršku – ili u najmanju ruku nikakvu opoziciju – svih njegovih 31 članica, što znači da je podrška Vašingtona i Londona ključna, ali ne i dovoljna.

Dvojica diplomata su rekla da Rute do sada ima podršku oko 20 članica NATO-a, ali je drugi visoki diplomata upozorio da dogovor još nije postignut i da bi se još mogao pojaviti još jedan kandidat.

"Predsjednik Bajden snažno podržava kandidaturu premijera Rutea za sljedećeg generalnog sekretara NATO-a“, rekao je jedan američki zvaničnik.

"Premijer Rute duboko razumije važnost Alijanse, prirodni je lider i komunikator, i njegovo vođstvo bi dobro poslužilo Alijansi u ovom kritičnom trenutku", dodao je neimenovani zavničnik.

U zavisnosti od ishoda predsjedničkih izbora u SAD u novembru, sljedeći šef NATO-a će možda morati da se suoči sa drugim mandatom Donalda Trampa, koji je ranije ovog mjeseca izazvao žestoke kritike zapadnih zvaničnika zbog dovođenja u pitanje njegove posvećenosti odbrani NATO saveznika ako bude ponovo izabran.

Holandski lider, 57-godišnji Rute ima dobre odnose sa raznim britanskim i američkim liderima - uključujući Trampa - tokom svog dugog mandata.

"Moramo da radimo sa onim ko je na podijumu za igru“, rekao je Rute u subotu, pozivajući evropske lidere da "prestanu da kukaju i prigovaraju“ o Trampu i da se umjesto toga usredsrede na ono što bi mogli da urade za Ukrajinu.

Podržavajući Rutea za taj posao, britansko Ministarstvo vanjskih poslova saopštilo je u četvrtak da je on veoma poštovana ličnost širom NATO-a sa ozbiljnim odbrambenim i bezbjednosnim akreditivima, i neko ko će osigurati da alijansa ostane jaka i spremna za svaku potrebu da se brani.

Francuska podržava Rutea da bude sljedeći generalni sekretar NATO-a, rekao je visoki francuski zvaničnik Rojtersu danas.

Zvaničnik, koji je želeo da ostane anoniman, rekao je da je francuski predsjednik Emanuel Makron bio rani pristalica Rutea za taj posao.

Diplomate su identifikovale Mađarsku i Tursku kao moguće protivnike, ali nije bilo komentara ni jedne ni druge zemlje o njihovim stavovima. Pod Ruteovim vođstvom, holandska potrošnja za odbranu je smanjena tokom godina fiskalne štednje.

Međutim, od ruske invazije na Ukrajinu, Holandija je povećala potrošnju na oko 2 odsto BDP-a 2024. Rute je dugo bio žestoki kritičar ruskog predsjednika Vladimira Putina.

Rute je neočekivano najavio svoj odlazak iz holandske politike u julu, ali ostaje na toj funkciji kao privremeni lider dok se pregovori o koaliciji nastavljaju nakon izbora 22. novembra. Stoltenberg, bivši norveški premijer, šef je NATO-a od 2014. godine.

Estonska premijerka Kaja Kalas i letonski ministar inostranih poslova Krisjanis Karins takođe su nagovijestili interesovanje za najviši položaj NATO-a, ali nisu zvanično predstavljeni kao kandidati, kažu diplomate.

Danska premijerka Mete Frederiksen, koju su neki pominjali kao moguću nasljednicu, odbacila je to danas.

( B.R. )