Gutereš: Savjet bezbjednosti fatalno potkopan

Šef Ujedinjenih nacija Antonio Gutereš izrazio je juče žaljenje zbog zastoja u Savjetu bezbjednosti UN oko sukoba Izraela i Hamasa u Gazi i invazije Rusije na Ukrajinu, rekavši da su podjele između članica “možda fatalno” podrile autoritet tog tijela.

Gutereš je na zasjedanju Savjeta UN za ljudska prava u Ženevi rekao da je SB UN često bio “nemoćan da djeluje povodom najznačajnijih mirovnih i bezbjednosnih pitanja našeg vremena”.

“Nedostatak jedinstva Savjeta u vezi s ruskom invazijom na Ukrajinu, i izraelskim vojnim operacijama u Gazi nakon užasnih terorističkih napada Hamasa 7. oktobra, je ozbiljno - možda čak fatalno - podrio njegov autoritet”, rekao je Gutereš.

“Savjetu je potrebna ozbiljna reforma njegovog sastava i metoda rada”, rekao je ne navodeći detalje.

SAD su prošle sedmice ponovo stavile veto na nacrt rezolucije SB UN koja blokirajući zahtjev za hitnom humanitarnom obustavom vatre u ofanzivi Izraela protiv Gaze.

To je bio treći veto od početka sukoba 7. oktobra na nacrt rezolucije Savjeta, koji se sastoji od deset izabranih članica i pet stalnih - Kine, SAD, Francuske, Ujedinjenog Kraljevstva i Rusije.

Na pitanje da li bi se SB mogao smatrati klinički mrtvim, Gutereš je rekao novinarima: “Ako Savjet bezbjednosti jednog dana pokaže da je nesposoban da radi bilo šta, onda će biti veoma blizu tom medicinskom stanju”.

Oko 1,5 miliona stanovnika Gaze skučeno je u šatorima i drugim improvizovanim skloništima u gradu Rafa na granici s Egiptom. Većina njih je pobjegla iz svojih domova od izraelske ofanzive.

Gutereš, koji je opisao Rafu kao jezgro humanitarne operacije pomoći u palestinskom enklavi, rekao je da bi totalna izraelska ofanziva na taj grad imala razarajuće posljedice.

“Totalna izraelska ofanziva na grad ne bi bila samo zastrašujuća za više od milion palestinskih civila koji se se tamo sklonili. Ona bi zakucala posljednji ekser u kovčeg naših programa pomoći”.

Prema podacima UN, protok pomoći u Gazu iz Egipta se prepolovio, a bezbjednosni kolaps čini distribuiranje hrane sve težim.

Vašington kaže da je na vidiku sporazum o primirju i o oslobađanju talaca koji bi takođe obezbijedio više pomoći za Gazu.

Ostavka palestinskog premijera

Palestinski premijer Mohamed Štaje podnio je juče ostavku, u okviru nastojanja Palestinske uprave da izgradi podršku za širu ulogu nakon rata u Gazi.

Do tog poteza je došlo usred sve većeg pritiska SAD na predsjednika Mahmuda Abasa da reformiše Upravu dok se intenziviraju međunarodni napori za prekid borbi u Gazi i počne rad na političkoj strukturi koji bi vladala tom enklavom nakon rata.

Abas je prihvatio ostavku premijera i zatražiio da ostane kao vršilac dužnosti do imenovanja njegovog nasljednika, prenio je Rojters.

Palestinsku upravu, osnovanu prije oko 30 godina kao dio privremenih mirovnih sporazuma iz Osla, duboko su podrile optužbe za neefikasnost i korupciju, a premijer ima malo efektivne moći.

Međutim, odlazak Štajea predstavlja simboličnu promjenu koja naglašava Abasovu odlučnost da osigura da Palestinska uprava održi pretenziju na liderstvo dok raste međunarodni pritisak za obnavljanje napora za stvaranje palestinske države pored Izraela.

Prema pisanju Rojtersa, očekuje se da Abas za novog premijera imenuje Mohameda Mustafu, bivšeg zvaničnika Svjetske banke koji je na čelu Palestinskog investicionog fonda (PIF) sa iskustvom obnove Gaze nakon prethodnog rata 2014.

PU ima ograničenu vladavinu nad djelovima okupirane Zapadne obale, ali je izgubila vlast u Gazi nakon frakcijske borbe sa Hamasom 2007.

Ankete pokazuju da je duboko nepopularna među Palestincima, ali je i dalje jedini rukovodeći organ koji je generalno priznat od međunarodne zajednice.

Fatah, frakcija koja kontroliše Upravu, i Hamas, koga su Sjedinjene Države i Evropska unija označile kao terorističku organizaciju, uložili su napore da premoste razlike i postignu sporazum o vladi jedinstva i trebalo bi da se sastanu u srijedu u Moskvi.

“Ostavka Štajeove vlade ima smisla samo ako je u okviru konteksta nacionalnog konsenzusa o dogovorima za sljedeću fazu”, izjavio je za Rojters visoki zvaničnik Hamasa Sami Abu Zuhri.

Izrael je obećao da će uništiti Hamas i kaže da iz bezbjednosnih razloga neće prihvatiti vladavinu Palestinske uprave nad Gazom nakon rata.

U sukobima u Gazi do sada je ubijeno skoro 30.000 Palestinaca, prema podacima palestinskih zdravstvenih vlasti, a skoro čitavo stanovništvo je istjerano iz svojih domova.

Vojnik SAD se zapalio u znak protesta protiv rata

Pripadnik američke vojne službe koji se zapalio ispred izraelske ambasade u Vašingtonu tokom vikenda, u očiglednom činu protesta protiv rata u Gazi, preminuo je, saopštila je juče lokalna policija.

Američki avijatičar je u nedjelju hospitalizovan u kritičnom stanju nakon što su pripadnici američke tajne službe ugasili plamen, saopštile su ranije vatrogasna i služba hitne pomoći.

“Njujork tajms” je objavio da je muškarac, u vojnoj uniformi, emitovao incident uživo putem interneta.

“Neću više da budem saučesnik u genocidu”, rekao je prije nego što se polio prozirnom tečnošću i zapalio, vičući “Sloboda za Palestinu”, prema navodima “Tajmsa”.

Izraelske ambasade su stalno meta protesta protiv rata. Žena koja je protestovala protiv rata u decembru zapalila se ispred izraelskog konzulata u Atlanti.

( A. Šofranac )