Javne ustanove u Baru nisu pristupačne svim kategorijama osoba s invaliditetom: Do otvorenih vrata mnogi ne mogu doći

Dio javnih ustanova za rad sa građanima u Baru teško je ili nikako pristupačan za osobe sa invaliditetom, osobe sa oštećenjem ili bez vida i starije osobe. Fond zdravstva, Biro rada i Fond PIO su neke od njih.

Na taj način se krši zakon i dolazi do sistemske diskriminacije, smatra direktorica Udruženja mladih sa hendikepom Crne Gore (UMHCG) Marina Vujačić.

Barski Fond zdravstva nalazi se na drugom spratu stambene zgrade bez lifta sa mračnim stepeništem. Biro rada ja na prvom spratu zgrade bez lifta dok je ispred ulaza u Fond PIO stepenište iz dva dijela bez rampe. Centar za socijalni rad nalazi se u istoj zgradi kao i fond Pio i ima silaznu rampu, ali ulazi u ove dvije ustanove su zasebni. Bez rampe je i Dom učenika u Baru.

“Činjenica da javne ustanove i ustanove u javnoj upotrebi nijesu pristupačne svim kategorijama osoba s invaliditetom predstavlja diskriminaciju, i to sistemsku, imajući u vidu obim i učestalost”, kazala je Vujačić.

Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata propisana je obaveza pristupačnosti svih novosagrađenih objekata, a za prilagođavanje, odnosno rekonstrukciju onih sagrađenih prije 2008. godine u skladu sa propisanim standardima pristupačnosti za osobe smanjene pokretljivosti i osobe s invaliditetom propisan je rok od pet godina.

Vujačić se lično uvjerila u kršenje ovog zakona ne samo u Baru već i u drugim opštinama poput Nikšiča, Ulcinja, Bijelog Polja i Berana. Stanje je, tvrdi ona, poražavajuće i neprihvatljivi su uslovi za pristup, kretanje, boravak i rad osoba sa invaliditetom (OSI).

“Šalje se poruka nemara i neodgovornosti, a to potvrđuje i činjenica da je država odbila da usvoji sveobuhvatnu strategiju pristupačnosti, što je jedna od preporuka Komiteta UN o pravima osoba s invaliditetom, upućena državi u septembru 2017. Više puta je ponavljana i u izvještajima Evropske komisije o stanju u zemlji”, poručila je Vujačić.

Ona je navela da institucije, javni objekti i objekti u javnoj upotrebi pred kojima se ostvaruju prava i obaveze građanki i građana za koje se eventualno utvrdi da ne mogu biti učinjeni pristupačnim moraju biti iseljeni i smješteni u prostorima koji su pristupačni svim kategorijama osoba s invaliditetom, odnosno, osobama koje koriste pomagala za kretanje ili se otežano kreću, osobama niskog rasta, osobama s oštećenjem vida i/ili sluha.

“U suprotnom, država kao sistem, uključujući i opštine, kršenje prava i diskriminaciju osoba s invaliditetom u stvari smatraju opravdanom i prihvatljivom pojavom. Pritom, valja podsjetiti da je diskriminacija jednako činjenje, kao i nečinjenje u situaciji kada neko ima ovlašćenja ili je dužan/na da postupa”, zaključila je.

“Vijesti” su obišle ustanove ispred kojih je razgovarala sa starijim Baranima, uglavnom penzionerima, koji su kazali da stepenice predstavljaju najveći problem jer se otežano kreću.

“Uglavnom pošaljem ćerku, ali ponekad moram lično zbog potpisa ili nešto, to su te njihove procedure, ne znam, valjda moram doći. Onda ona ide sa mnom pod ruku pa pravimo pauze”, kazao je J. B. ispred zgrade Fonda za zdravstvo.

“Zgrada i prostorije barskog Fonda zdravstva onemogućavaju osobama sa oštećenjem ili bez vida da se kreću samostalno i uvijek im je potrebna pratnja. Pored toga, nemaju istaknute informacije na Brajevom pismu što je za građane od velikog značaja, a propisano je i zakonom”, kazala je sekretara Organizacije slijepih za Bar i Ulcinj Marija Božović.

“Samim tim što nam nešto nije prilagođeno to znači da mi teže možemo da ostvarimo neka svoja prava ili sve ono što nam je potrebno kada idemo u određenu ustanovu. Mislim da tu nisu potrebna velika ulaganja, a bilo bi od izuzetnog značaja za osobe sa oštećenjem vida, makar da postoje informacije na Brajevom pismu”, istakla je.

Ona je pohvalila Opštinu Bar i Građanski biro koji pored taktilnih staza ima i informacije na Brajevom pismu.

“Organi su dužni da za lica sa invaliditetom obezbijede natpis na Brajevom pismu i u lako razumljivim formatima u objektima u javnoj upotrebi i prostorima i površinama javne namjene”, piše u Članu 12 Zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom.

Božović je ispričala da sa lokalnom upravom imaju odličnu komunikaciju, te da se radi na prilagođavanju grada sa taktilnim stazama, istaknutim informacijma na Brajevom pismu, a sajt Opštine Bar je takođe prilagođen osobama sa oštećenjem vida.

Opština Bar je, kako su istakli, u prethodnom periodu realizovala projekat “Energetski efikasna urbana mobilnost zemalja JIE” koji je Zajednica Opština Crne Gore realizovala u više crnogorskih gradova u saradnji sa Njemačkom razvojnom organizacijom GIZ, u okviru kog su postavljene pristupne rampe za lica sa smanjenom pokretljivosću na više objekata institucija lokalne uprave.

“To je podrazumijevalo uklanjanje arhitektonskih barijera i postavljanje rampi i rukohvata, u skladu sa standardima za kretanje osoba sa smanjenom pokretljivošću, i realizovana je na ulazima postojećih javnih objekata”, kazali su.

To su uradili na zgradi Opštine, gdje su postavijeni propisni rukohvati za glavni ulaz, ulaz u Građanski biro, kao i ulaz u prostorije matičara, objekta Doma kulture “Vladimir Popović Španac” i objekta Galerije “Velimir A. Leković”.

Opština, kako su kazali, radila na obezbjeđenju pristupa opštinskim službama osobama sa invaliditetom, pa je od marta do maja 2020. godine, za vrijeme prvog talasa epidemije korona virusa i prekida neposrednog rada šalterskih službi, izvela adaptaciju prostorija Građanskog biroa, u cilju potpune dostupnosti šalterskih službi osobama sa različitim vrstama invaliditeta, kao i da taj prostor bude funkcionalniji za boravak i rad službenika, i da služi svim građanima za neposredno ostvarivanje njihovih prava.

Istakli su da je Opština 16. decembra 2013. godine usvojila Lokalni plan akcije u oblasti invalidnosti sa ciljem obezbjeđivanja uslova za puno i aktivno učestvovanje OSl u svim oblastima društvenog života na ravnopravnoj osnovi.

Ovim LPA, u koji su “Vijesti” imale uvid, utvrđeno je da je izgrađeno 179 silaznih rampi.

Opština je u prethodnom periodu prilagodila i sve raskrsnice i pješačke prelaze rampama za olakšan prolazak OSI u gradskom jezgru, poručili su. Semafori na raskrsnicama opremljeni su posebnim zvučnim uređajima koji omogućavaju bezbjedan prolazak OSI.

“Opština je takođe izvršila zamjenu kompletne javne rasvjete savremenim osvjetljenjem, što je bio jedan od zahtjeva udruženja slabovidih osoba kako bi u večernjim časovima olakšano koristili javne površine”, naveli su iz Opštine.

Zgrada Opštine pristupačna, druge ustanove su nadležnost Vlade

Na pitanje “Vijesti” da li se radi na prilagođavanju ustanova, iz Opština Bar su odgovorili da nemaju nikakve nadležnosti niti ovlašćenje da preuređuju objekte koji pripadaju državnim organima i nadležnost su države odnosno Vlade.

“Ipak, Opština Bar je u prethodnom periodu kroz rekonstrukciju trotoara i javnih površina na većini lokacija koje vode prema najvažnijim institucijama od značaja za svakodnevni život OSI postavila taktilne staze za slabovida lica. Takođe, prema projekcijama lokalne uprave, svaka buduća rekonstrukcija i izgradnja objekata na javnim površinama uslovljena je postojanjem taktilnih staza i drugih segemnata od značaja za OSI”, kazali su iz te lokalne uprave.

( Marija Pešić )