Sankcije SAD važe i za „Prointer”

Tvrdnje banjalučke firme “Prointer”, članice konzorcijuma koji učestvuje na tenderu za nabavku pametnih brojila koju je raspisao CEDIS, da nisu pod američkim sankcijama, nisu tačne, ali krenimo redom.

Sjedinjene Američke Države su 5. januara 2022. godine uvele sankcije tadašnjem članu predsjedništva Bosne i Hercegovine Miloradu Dodiku i banjalučkoj televiziji ATV. Sankcije su između ostalog uvedene jer Dodik ugrožava stabilnost BiH i regije Zapadnog Balkana, da akumulira lično bogatstvo kroz mito i korupciju, a da je ATV sredstvo njegovog zloćudnog uticaja ali i bogaćenja članova njegove porodice.

U naredbi o sprovođenju sankcija se navodi da se iste mjere koje se odnose na sankcionisane osobe i firme (zapljene imovine na teritoriji SAD, zabrana poslovanja državnih institucija SAD, “preporuka” zabrane poslovanja za privatne firme iz SAD...) odnose i na povezana lica (direktno ili indirektno) preko vlasništva u iznosu preko 50 odsto. Ta norma važi sa sve sankcionisana lica, i sve institucije SAD moraju da je se pridržavaju u onom trenutku kada saznaju za povezanost, a državljani i pravna lica imaju takvu “preporuku” inače se i oni mogu naći pod sankcijama.

U trenutku uvođenja sankcija vlasnik ATV-a bila je firma “Prointer”. U desetak dana nakon uvođenja sankcija “Prointer” vlasništvo u ovoj televiziji prebacuju na druge povezane firme, pa tako 80 odsto vlasništva dobija “Infinity Media”, a 20 odsto “K-2”.

U firmi “Infinity Media” 100 odsto učešća, tada i sada, ima kompanija “Infinity International Group” iz Banjaluke. “Infinity International Group” i sada ima 90 odsto udjela u “Prointeru”, kao i 50 odsto udjela u podgoričkoj firmi “Infinity ITSS and Energy”, koja uz “Prointer” čini konzorcijum koji učestvuje na tenderu CEDIS-a.

Dakle ista firma koja je većinski vlasnik sankcionisane ATV je i većinski vlasnik konzorcijuma koji učestvuje na tenderu CEDIS-a, tako da je ona u smislu naredbe Ministarstva finansija SAD povezano lice sa sankcionisanim licem.

Da “Prointer” jeste povezano lice pokazuje i slijed događaja nakon uvođenja sankcija Dodiku i ATV, jer je uskoro “Microsoft”, a zatim i još nekoliko američkih i zapadnoevropskih kompanija sa njim prekinulo poslovne saradnje.

Zvanični vlasnik “Infinity International Group” je izvjesni Đorđe Đurić, međutim američke vlasti u odluci o uvođenju sankcija ATV navode da je njen stvarni vlasnik Milorad Dodik i njegova porodica.

“Alternativna Televizija (ATV) u privatnom je vlasništvu kompanije blisko povezane s Dodikovom porodicom. Međutim, sam Dodik ima ličnu kontrolu nad ATV-om iza kulisa, na primjer tražeći lično odobrenje za medijske priče vezane uz politički osjetljive teme. Dodik je kupio ATV kako bi namjerno i izričito nastavio s vlastitim planom, koji uključuje njegove napore da ocrni druge političke ličnosti, poboljša svoj javni imidž i unaprijedi svoje osobne i političke ciljeve”, navedeno je u odluci SAD.

Iz ATV-a su tada negirali da je Dodik njihov vlasnik. “Prointer” je preuzeo vlasništvo u ATV u maju 2021. godine, sedam mjeseci prije sankcija Dodiku i toj televiziji.

“Dodik je poslove vezane uz ATV dodjeljivao direktno članovima svoje porodice, što je iskoristio kao još jedan put za korupciju. Usmjeravao je novac direktno iz javnih preduzeća u ATV u koruptivne svrhe”, navode iz SAD.

Vlasti SAD su u oktobru prošle godine proširile sankcije protiv Dodika, tako što su direktno obuhvaćeni njegova ćerka Gorica i sin Igor, kao i četiri njihove firme.

Cilj teksta u “Vijestima” na koji je “Prointer” reagovao bio je da ukažu na problem da se već dvije godine ne mogu okončati tri tendera CEDIS-a o nabavkama pametnih brojila vrijedna 9,6 miliona eura, zbog čega je ugrožen rad ove kompanije, elektroenergetski sistem, ali i interesi investitora i građana koji dugo čekaju na brojila.

“Vijesti” su u tekstu navele da je do toga došlo zbog stalnih žalbi sva tri ponuđača, na procedure od objave tenderske dokumentacije do izbora najpovoljnijih ponuđača, zbog spornih odluka komisija kao i lošeg i zastarjelog zakona.

Jedan od tih ponuđača je sporni konzorcijum iz Banjaluke, drugi kojeg vodi danilovgradska firma “Mezon” o kojoj istragu vodi domaće tužilaštvo zbog spornih nabavki brojila iz 2018. i 2019, a treći je firma “Somborelektro” sa brojilima koje proizvodi firma “Meter&Control” iz Beograd, biznismena Vojina Lazarevića.

To što “Prointer” i “Mezon” pokušavaju da CEDIS-u prodaju kineska brojila nije problem “Vijesti”, niti oni navođenjem te činjenice žele nekoga protežirati. Samo ukazujemo na činjenicu da je Evropska komisija elektronska brojila uvrstila u kritičnu infrastrukturu za bezbjednost energetike, i da EU i NATO imaju preporuke da se ne koristi kineska tehnologija.

Tačno je da su ponuđači sa kineskim brojilima jeftiniji od evropskih, i to je očekivano, ali je pitanje od javnog značaja da li CEDIS, kao državna firma, zbog toga može imati probleme koji bi i građane koštali mnogo više.

“Vijesti” će svakako nastaviti istraživanja o firmama iz ove poslovne grupe koje se šire u Crnoj Gori.

( Goran Kapor )