Najznačajnije posjete CG: Dolazili kraljevi, glumci, Tito i pregovarači

Crna Gora već više od jednog vijeka plijeni pažnju uglednih ličnosti iz svih krajeva svijeta, a posljednji primjer i potvrda toga je posjeta Majka Pensa desne ruke američkog predsjednika Donalda Trampa.

Od prvobitnog sticanja nezavisnosti na Berlinskom kongresu 13. jula 1878. godine, Crnu Goru su obišli mnogi političari, umjetnici, intelektualci...Prema mišljenju poslanika Demokratske partije socijalista, profesora istorije Dragutina Papovića, dvije posjete se ističu kao najznačajnije.

“Svakako je da su to britanska kraljica Elizabeta II i američki potpredsjednik Majk Pens zbog moći, ugleda i značaja ovih država u savremenom svijetu”, kazao je Papović za “Vijesti”.

Potpredsjednik SAD-a je u društvu supruge boravio dva dana u Crnoj Gori, tokom kojih se sastao sa najvišim crnogorskim i regionalnim zvaničnicima.

Britanska kraljica je Crnu Goru posjetila prije 45 godina, kada je u Vili “Gorica” tadašnji predsjednik Skupštine Vidoje Žarković priredio prijem u njenu čast.

”Kraljica je izjavila da joj je poznata istorija Crne Gore kao i hrabrost crnogorskih ljudi u Drugom svjetskom ratu”, kazao je Papović povodom posjete u oktobru 1972. godine. Sedam godina kasnije Crnu Goru će prvi put posjetiti i njen sin, prestolonasljednik princ Čarls.

Njegova druga posjeta uslijedila je u maju prošle godine. Na pitanje koje bi doba istakao kao “zlatno” po Crnu Goru, profesor ističe da nema samo jedno već tri takva perioda - prvi obuhvata period od Berlinskog kongresa do Prvog svjetskog rata, drugi period se odnosi na vrijeme kada je Crna Gora bila dio socijalističke Jugoslavije i treći period je od obnove državne nezavisnosti 2006. godine.

U periodu nakon Berlinskog kongresa uspostavljeni su diplomatski odnosi sa svim velikim silama, a bilo je nekoliko posjeta važnih evropskih zvaničnika. “Ipak, do 1918. godine najznačajniji događaji s aspekta prisutnosti stranih zvaničnika bilo je proglašenje Crne Gore za Kraljevinu i kraljevsko krunisanje Nikole I Petrovića 1910. godine. Tada su na Cetinju održane velike svečanost i prisustvovali su predstavnici svih velikih sila”, pojasnio je Papović.

Među gostima na krunisanju bili su, između ostalih, italijanski kralj Viktor Emanuel III, bugarski car Ferdinand sa sinom prestolonasljednikom, grčki prestolonasljednik Konstantin, srpski prestolonasljednik Aleksandar Karađorđević, veliki ruski knezovi Romanovi...

Socijalistička Crna Gora je uspostavila moderne diplomatske i ekonomske odnose sa inostranstvom, a najznačajnija posjeta bila je ranije pomenuta britanska kraljica sa suprugom i kćerkom. Među posjetama koje Papović ističe su one američke političarke i humanistkinje Eleonore Ruzvelt 1953, bivšeg britanskog premijera Klementa Atlija 1953, svjetskog prvaka u šahu Anatolija Karpova i glumaca-reditelja Sergeja Bondarčuka 1975, predsjednika ruske vlade Vitalija Vorotnjikova 1985...

Crna Gora je u tom periodu uglavnom bila poznata kao turistička, ali i kao destinacija za medicinski turizam.

Primjer toga je premijerka Šri Lanke Simaravo Bandanaraike, koja je doputovala u martu 1976. godine radi ortopedskog liječenja u Igalu.U junu 1969. godine u Crnu Goru su došli filmski režiser Karlo Ponti i njegova supruga, glumica Sofija Loren. Ponti je, pojašnjava Papović, izrazio spremnost da uloži u izgradnju turističkog kompleksa na plaži Jaz i da investira u Agrokombinat „13. jul“ a Opština Budva je bračnom paru poklonila plac u blizini Sv. Stefana za izgradnju vile. Oni su obišli Cetinje, Kotor i Herceg Novi.

Ponti je, iako spreman za ulaganje u turizam, izjavio da bi Crna Gora trebala da sačuva svoje prirodne ljepote. „Crna Gora je za mene divno otkriće. A Cetinje je posebno ljupko mjestašce. U njemu su me primili tako srdačno i toplo da sam se osjećala kao u mom Napulju,“ kazala je tada Sofija Loren.

Nakon obnove nezavinosti 2006. reafirmisane su najbolje strane crnogorske diplomatije iz perioda vladavine dinastije Petrović-Njegoš i iz perioda socijalističke Crne Gore, ističe Papović. Od obnove nezavisnosti u Crnu Goru dolaze visoki državnici i diplomate i to uglavnom s ciljem uspostavljanja i unapređenja diplomatskih i ekonomskih odnosa, promovisanja regionalne saradnje i učlanjenja Crne Gore u Evropsku uniju i NATO.

Tako je Crna Gora zabilježila posjete predsjednik Evropskog savjeta Donalda Tuska, Evropskog parlamenta Antonija Tajanija, šefice EU diplomatije Federike Mogerini i komesara za proširenje Johanesa Hana, bivšeg i sadašnjeg generalnog sekretara NATO Andersa fog Rasmusena i Jensa Stoltenberga i Papović smatra da je spoljna politika jedan od najboljih segmenata državne politike od obnove nezavinosti.

Na pitanje koje je, po njegovom mišljenju, najgori period, Papović ističe period poslije raspada Jugoslavije, kada su Crnu Goru uglavnom posjećivali pregovarači poput Havijera Solane. ”Mislim da su 90-e bile najlošiji period međunarodnih odnosa jer su strani zvaničnici dolazili uglavnom da bi rješavali krizna politička pitanja. Krajem 90-ih počelo je obnavljanje odnosa Crne Gore i, prije svega, SAD-a i najmoćnijih evropskih država” kazao je on.

Tito u Igalu dočekivao Gadafijevu ženu, Elizabet Tejlor i Bartona

Vječiti predsjednik Jugoslavije Josip Broz Tito je više puta boravio u Crnoj Gori, od čega četiri u njegovoj revizendiji u Igalu - Vili “Galeb”. Tito je posljednji put u njoj boravio 1979, kada se u Crnoj Gori desio razorni zemljotres.

Česti gosti bile su poznate ličnosti kako iz političkog života, tako i iz svijeta umjetnosti, među kojima je ugostio princa Čarlsa, suprugu libijskog lidera Muamera Gadafija Safiju Gadafi, bivšeg njemačkog kancelara Helmuta Šmita, kao i poznati holivudski par Elizabetu Tejlor i Ričarda Bartona. Park vile zahvata površinu od 70 hiljada kvadrata, dok se sama vila prostire na 5,5 hiljada kvadrata.

Pertini prvi predsjednik u posjeti

Prvi predsjednik neke države koji je posjetio Crnu Goru bio je italijanski predsjednik Sandro Pertini.

On je doputovao u Crnu Goru je septembra 1983. godine podovom obilježavanja 40 godina od formiranja italijanske partizanske divizije „Garibaldi“. ”Pertiniju je priređen masovan doček, a na putu od aerodroma do Vile 'Gorica' pozdravilo ga je nekoliko hljada građana. Gosti i domaćini su 'Plavim vozom' otputovali do Prijepolja a potom do Pljevalja gdje je održana svečanost. U selu Mrzovićima kod Pljevalja Pertini i (predsjednik Predsjedništva SFRJ Mika) Špiljak su otkrili spomen-obilježje koje je simolizovalo zajedničku borbu jugoslovenskih i italijanskih partizana iz divizije 'Garibaldi' koja se borila u sastavu NOVJ”, prisjetio se Papović.

Među onima koji su ga pozdravili tada je i tadašnji predsjednik Republičkog komiteta za odnose sa inostranstvom Branko Lukovac, koji će kasnije biti ministar vanjskih poslova.

Milošević pred pad dolazio u Berane, Vučić nikad kao državnik

Crnu Goru su posljednjih decenija posjetili i regionalni političari. Četiri dana prije nego što će izgubiti na predsjedničkim izborima, Slobodan Milošević je 20. septembra 2000. boravio u Beranama. Dvije nedjelje kasnije on će, poslije velikih protesta 5. oktobra, priznati poraz i predati vlast Vojislavu Koštunici.

Bivši hrvatski premijer Ivo Sanader boravio je u Crnoj Gori prvi put u januaru 2007, a drugi u junu 2009. Sanader je uhapšen godinu dana kasnije. U Crnoj Gori su bili i predsjednici Hrvatske Ivo Josipović, odnosno Kolinda Grabar Kitarović. Predsjednik Srbije Boris Tadić boravio je u julu 2010. u dvodnevnoj zvaničnoj poseti Crnoj Gori, tokom koje se sastao s najvišim zvaničnicima, ali i posjetio selo Smriječno u opštini Plužine, u kome je rođen njegov otac.

Premijer, a kasnije i predsjednik Srbije Aleksandar Vučić nikada nije posjetio Crnu Goru kao državni zvaničnik, ali je odmah nakon osnivanja Srpske napredne stranke došao i imao sastanak sa predsjednicima Demokratske partije socijalista, Socijalističke narodne partije i Nove srpske demokratije – Milom Đukanovićem, Srđanom Milićem i Andrijom Mandićem.

( Miloš Rudović )