U moru 44 vrste ajkula, raža i himera

Laboratorija za ihtiologiju i ribarstvo Instituta za biologiju mora iz Kotora (IBMK), zajedno sa kolegama iz zemlje i regiona, uradila je prvi popis vrsta hrskavičavih riba u vodama Crne Gore i po prvi put procijenila učestalost svake od njih u ovdašnjim uslovima.

“Hrskavičave ribe (ajkule, raže i himere) spadaju u najugroženije grupe kičmenjaka. Ima ih samo oko 1.200 vrsta u cijelom svijetu, što je manje od pet odsto ukupnog broja riba. Posljednja procjena pokazuje da se čak trećina vrsta iz ove grupe suočava sa rizikom od izumiranja, mahom zbog uticaja ribolova”, saopšteno je iz IBMK.

Razlog tome je specifičan životni ciklus većine ovih vrsta, koji je znatno sličniji onom kod naprednijih grupa kičmenjaka, kakvi su sisari, nego onom karakterističnom za ribe. Hrskavičave ribe, naime, ostavljaju neuporedivo manji broj potomaka od riba sa koštanim skeletom, potrebno im je dugo vremena da dostignu polnu zrelost, a ženke vrsta koje rađaju žive mlade nerijetko ih nose i duže od godinu dana.

“Primjera radi, ženki mako ajkule, koja je prirodan stanovnik Jadrana, potrebno je čak 18 godina da dostigne polnu zrelost. Ženka makoa najčešće rađa između 10 i 18 mladih, nakon perioda od čak 15 mjeseci. Nasuprot makou, ženka tune, koja spada u ribe sa koštanim skeletom i život provodi u istom dijelu mora kao i mako, dostiže zrelost sa oko četiri godine života. Broj jaja koji ženka tune izbaci tokom samo jedne sezone mrijesta mjeri se milionima, u zavisnosti od njene veličine”, objasnili su iz kotorskog Instituta.

Prema njihovim navodima, stručnjaci IBMK u saradnji sa kolegama iz Italije, Grčke i Izraela, ali i sa crnogorskim ribarima koji IBMK redovno obavještavaju o svakom svom neuobičajenom ili karakterističnom ulovu, u akvatorijumu Crne Gore zabilježili su prisustvo ukupno 44 vrste ajkula, raža i himera.

“Njih 17 nije pronađeno u ulovima crnogorskog ribarstva tokom proteklih nekoliko godina (2017-2022), već su zabilježene u ranijim istraživanjima. Samo 16 odsto od ukupnog broja se može smatrati čestim, među kojima su raža kamenica, morska mačka bljedica i dvije vrste pešikana. Preostale vrste se sreću rijetko ili povremeno”, saopštili su iz Institituta.

Većina hrskavičavih vrta riba zabilježenih u našim vodama uopšte ne predstavlja ciljane vrste ribolova, ali zbog prirode tog procesa i biologije sopstvene vrste, jedinke često stradaju prije nego što sam ribar dobije priliku da ih oslobodi.

“Crnogorskim ribarima dugujemo zahvalnost na saradnji i dostavljanju podataka o ulovima rijetkih vrsta iz ove grupe, kao i oslobađanjima jedinki kada je to bilo moguće”, naveli su iz IBMK podvlačeći dobru saradnju koju ta naučno-istraživačka ustanova ima sa ljudima koji su svakodnevno na moru i koji žive od ribarstva.

U nekim od tih slučajeva ribari su IBMK obavještavali o slučajnim ulovima ili susretima sa nekim od karakterističnih ili rijetkih vrsta ajkula poput psa volonje, makoa, modrulja ili precizno neidentifikovanog mladunčeta jedne od 12 vrsta ajkula iz porodice Charcharhinus.

Istraživanje o vrstama hrskavičavih riba koje obitavaju u vodama Crne Gore objavljeno je u međunarodnom naučnom časopisu Acta Adriatica, koji izdaje Institut za oceanografiju i ribarstvo u Splitu.

( Siniša Luković )