Hamas se bori za opstanak

Na 14. spratu sjedišta izraelske vojske u Tel Avivu, u kabinetu ministra odbrane, na zidu je velika piramida sa fotografijama lidera Hamasa, sa natpisom: “Status atentata na vođstvo”.

Nakon pet mjeseci žestokog sukoba u Gazi, oni koji su još živi znatno premašuju broj komandanata uglavnom srednjeg ranga čija sudbina je ilustrovana ogromnim crvenim X preko njihovih lica, piše “Fajnenšl tajms”.

U vrhu su Jahja Sinvar, Muhamed Deif i nekolicina drugih lidera odgovornih za napad Hamasa 7. oktobra u kojem je ubijeno 1.200 ljudi i koji je izazvao rat.

Međutim, kako navodi FT, slova X na piramidi se postepeno šire, dok se borbene opcije Hamasa očigledno smanjuju. Izrael pokušava da potvrdi izvještaje da je Marvan Isa, trećerangirani vođa Hamasa u Gazi poznat kao “čovjek sjenka”, ubijen u vazdušnom napadu za vikend.

“Štaviše, kvazidržava u Gazi kojom je Hamas vladao je uništena, njegove snage desetkovane, a stanovništvo enklave izloženo sve dubljoj humanitarnoj krizi”, piše britanski list.

Izrael još nije postigao ratne ciljeve, ali za Hamas, pobjeda je sada uveliko svedena na opstanak, ocjenjuje se u analizi.

“Pretpostavimo da je cijela Gaza srušena i da je tamo ostao neko od Hamasa, ranjeni vojnik, i da podigne Hamasovu zastavu - oni su dobili rat,” rekao je Miha Kobi, bivši visoki zvaničnik izraelske bezbjednosne agencije Šin Bet. “To je ono u šta vjeruju”.

To je problem i za Benjamina Netanjahua, koji je više puta obećao da će “eliminisati” Hamas, navodi FT, ističući da sve dok su lideri i borci grupe na slobodi, izraelski premijer neće moći da proglasi “potpunu pobjedu” i rizikuje da ga mnogi u Izraelu dožive kao gubitnika.

To naglašava izazov sa kojim su suočeni SAD, Katar i Egipat dok se bore da pregovorima dođu do sporazuma o prekidu vatre i osiguraju oslobađanje više od 130 izraelskih talaca koji su i dalje zatočeni u Gazi.

Hamas insistira da bilo kakav dogovor podrazumijeva trajnu obustavu vatre i povlačenje izraelskih trupa iz Gaze, što bi mu moglo pružiti spas dok se suočava sa najvećom prijetnjom.

Međutim, Netanjahu je više puta odbio te zahtjeve, poručujući da će Izrael napraviti pauzu u ofanzivi samo da oslobodi taoce. Nakon toga bi, piše FT, nastavio nemilosrnu potjeru za Sinvarom i rukovodstvom Hamasa, po svaku cijenu u Gazi.

“To djeluje kao igra kukavice i pitanje je ko će prvi skrenuti”, rekao je jedan arapski diplomata.

FT opisuje Hamas kao grupu skromnih korijena u sirotinjskim četvrtima i džamijama Gaze 1980-ih, čija su moć i značaj stalno rasli - tokom 1990-ih kao militantna grupa koja se nasilno usprotivila mirovnom procesu između Izraelaca i Palestinaca, a u posljednje vrijeme kao neprikosnoveni vladar enklave.

Međutim, nema sumnje da su nakon pet mjeseci bombardovanja iz vazduha, sa kopna i mora, izgledi za Hamas sumorni, prema riječima palestinskih analitičara, izraelskih bezbjednosnih zvaničnika i diplomata u regionu.

Prema izraelskim bezbjednosnim procjenama, više od 18 od 24 bataljona militantne grupe su rasformisama i oko polovine od 40.000 njenih boraca je ubijeno ili ranjeno. Aktivni borci Hamasa su se raspršili u male gerilske ćelije i pojavljuju se da ispale raketne granate ili postave eksplozivne naprave.

Hamas je navodno saopštio da je izgubio samo šest hiljada boraca. Analitičari američkih obavještajnih službi predviđaju da će Hamas moći da nastavi “dugotrajni oružani otpor u godinama koje dolaze”, koristeći mrežu podzemnih tunela da se “sakrije, povrati snagu i iznenadi izraelske snage”.

“Da li Hamas i dalje postoji u vojnom smislu? Da”, rekao jedan izraelski vojni zvaničnik. “Da li je organizovan? Ne. Nastavlja se put ka njihovom potpunom razbijanju”.

FT piše da je civilna kontrola te grupe nad sjeverom Gaze i velikim djelovima juga sigurno potkopana. Sve je više oružanih bandi, dok je zakon i red potpuno urušen širom razorene enklave, gdje je prema podacima palestinskih zdravstvenih vlasti ubijeno više od 31.000 ljudi, a 80 odsto od 2,3 miliona stanovnika Gaze primorano da napusti domove od kada je Izrael pokrenuo ofanzivu.

Veliki dio preostalih bataljona Hamasa, prema riječima visokog izraelskog vojnog zvaničnika, povukao se u južni grad Rafa i izbjegličke kampove u Deir al Balahu i Nuseiratu u centralnom dijelu Gaze.

Izrael je više puta saopštio da planira da proširi ofanzivu na Rafu, uprkos međunarodnim upozorenjima da će to imati katastrofalan uticaj na 1,5 miliona ljudi koji su potražili utočište u tom gradu.

FT piše da, uprkos svim razaranjima, zvaničnici Hamasa i dalje prkosno nastupaju u javnosti, govoreći o izraelskoj “nemoći” i “istajnosti”, ili sumudu, svojih boraca.

Ismail Hanije, politički lider Hamasa koji boravi u Dohi, rekao je u jednom TV nastupu prošlog mjeseca da Izrael nije postigao ništa osim “ubijanja djece, žena i starih ljudi i uništenja”. “To je ono što će ga čekati u Rafi u vojnom smislu”, upozorio je.

Hamasovi borci na terenu misle da im “vojno ide dobro”, rekao je arapski diplomata, samim tim što istrajavaju u borbi protiv jedne od najsofisticiranijih vojski na svijetu.

Uprkos tome, imajući u vidu da “njihove porodice i prijatelji pate”, ocijenio je da nema sumnje da raste pritisak da se postigne prekid vatre i ublaže teški uslovi za civile.

“Ključno je kako oni reaguju na pritisak”, rekao je taj diplomata. “Sa grupama kao što je Hamas, generalno gledano, ako previše forsirate, nećete dobiti reakciju koju želite”.

Neki analitičari vjeruju da je Hamasovo insistiranje na trajnom prekidu vatre u okviru sporazuma o taocima znak očajne situacije u kojoj se ta grupa nalazi.

“Ne radi se o tome da se pomogne civilima (u Gazi), već da se oteža nastavak rata (za Izrael)”, rekao je Ibrahim Dalalša, šef instituta Horizon Center sa sjedištem u Ramali.

Iz tog razloga, kažu regionalne diplomate i analitičari, Hamas čeka ništa manje od potpunog povlačenja Izraela, povratka više od milion raseljenih ljudi u sjevernu Gazu i masovnog dopremanja pomoći i polustalnih skloništa u enklavu.

S obzirom na to da obje strane igraju žestoko, lideri Hamasa u Gazi su svjesni da su taoci njhova jedina “polisa osiguranja” i moć u pregovorima, rekao je Dalalša.

Zbog toga su “postali skoro samoubilački što se tiče pregovora, sa ovom maksimalističkom pozicijom”, kazao je. “ Oni znaju da će biti gotovi ako se rat nastavi a oni su pustili taoce”, dodao je.

Jezid Sajig, saradnik Karnegijeve zadužbine za međunarodni mir i autor knjige o palestinskoj oružanoj borbi, rekao je da nevolja grupe proističe iz njene katastrofalne pogrešne procjene u vezi sa stvarnom ravnotežom vojne moći.

Hamasovi borci na terenu misle da im “vojno ide dobro” samim tim što istrajavaju u borbi protiv jedne od najsofisticiranijih vojski na svijetu. Ipak, imajući u vidu da njihove porodice i prijatelji pate, nema sumnje da raste pritisak da se postigne prekid vatre i ublaže teški uslovi za civile

U analizi FT-a se navodi da su krvavi napadi 7. oktobra pogodili Izrael u razmjerama koje čak ni Hamas nije smatrao mogućim.

Ali to je takođe ogolilo ono što je Sajig nazvao “zabludom” grupe da će prekogranični napad izazvati ustanke protiv Izraela širom Bliskog istoka - i time ograničiti rat ili promijeniti ravnotežu snaga, dodaje se.

“Postoji određena vrsta nihilizma (u rukovodstvu Hamasa) - da li su civili umrli ili ne... to nije nešto što se čini da su zapravo smatrali važnim”, rekao je Sajig.

Hamas čak možda počinje da uviđa da se njegova 17-godišnja vladavina Gazom bliži kraju. Prema riječima brojnih ljudi koji su upoznati sa regionalnom diplomatijom, Hamasovi zvaničnici već vide pregovore kako bi Palestinskoj upravi sa sjedištem na Zapadnoj obali omogućili da ponovo preuzme kontrolu nad Gazom putem “ad hok komiteta rukovodstva” ili novoformirane tehnokratske vlade.

Prema mišljenju analitičara, opstanak će na kraju biti moguć samo ako se Hamas vrati svojim korijenima: pokret otpora sa podzemnim militantnim krilom i mrežom vjerskih socijalnih usluga.

“Hamas je izgubio vladavinu u Gazi, ali i dalje traži politički opstanak kao organizacija”, rekao je Dalalša. “Oni nisu idioti. Oni vide potrebe Gaze i shvataju da ih javnost i međunarodna zajednica neće ponovo prihvatiti”.

( A. Šofranac )