Odakle hrana stiže u Crnu Goru: Paradajz iz Senegala, krompir iz Luksemburga...

Crna Gora je prošle godine uvozila krompir iz 20 država u vrijednosti od 5,2 miliona eura, paradajza za 8,3 miliona iz 16 država, a crnog i bijelog luka iz čak 30 država za 3,8 miliona eura, pokazuju podaci koje je objavila Uprava za statistiku Monstat.

Ukupan uvoz hrane u prošloj godini iznosio je 744 miliona eura, što je za 17 odsto ili za 108 miliona više nego u 2022. godini.

Na uvoznu hranu dnevno je trošeno dva miliona eura ili 3,2 eura na dan po stanovniku. Kako su cijene hrane u 2023. godinu u odnosu na godinu ranije bile veće za 10,7 odsto, rast uvoza hrane nastao je i zbog povećanja cijena ali i veće potrošnje na koju je mogao uticati veći broj turista i stranaca sa privremenim boravkom.

Uvoz hrane veći od cijelog izvoza

Uvoz samo hrane bio je veći od cijelog izvoza iz Crne Gore, koji je lani ukupno vrijedio 674 miliona eura.

Analiza uvoza hrane po proizvodima pokazuje da se makar polovina uvoza odnosi na hranu koja se proizvodi ili klimatski može proizvoditi u Crnoj Gori. To potvrđuje i to što se većina hrane uvozi iz susjednih država. Na primjer, samo svježeg povrća iz Albanije uvezeno je za 6,5 miliona eura.

Crna Gora ne može da proizvodi žitarice u značajnim količinama, zbog čega bi se mogao smatrati opravdanim uvoz žitarica, brašna i njegovih proizvoda u iznosu od 104 miliona eura, kao i šećera, kafe, kakaoa i začina za 76 miliona eura, ali bi se mogao smanjiti uvoz mlijeka i mliječnih prerađevina od 85 miliona eura, mesa i prerađevina za 172 miliona eura, voća i povrća od 113 miliona, živih životinja od 48 miliona,...

Popijemo 21 milion eura stranog mlijeka

Lani je uvezeno običnog mlijeka za 21,2 miliona eura iz 11 država. Najviše ovog proizvoda stizalo je iz Bosne i Hercegovine (BiH) i to u vrijednosti od 15,2 miliona eura, a zatim iz Srbije za 4,7 miliona, sa Kosova za 434 hiljade eura, iz Hrvatske za 373 hiljade eura, Italije za 117 hiljada, Poljske za 113 hiiljada eura,...

Kiselog mlijeka lani je uvezeno za 17,5 miliona eura, od čega iz BiH za 10 miliona, Srbije za 5,4 miliona, Hrvatske za 987 hiljada, Njemačke za 876 hiljada,...

Raznih vrsta sireva je uvezeno za 27,7 miliona eura, a najviše iz Njemačke za 12,7 miliona eura, iz Srbije za 6,4 miliona, Italije za 2,4 miliona, Hrvatske za 1,95 miliona, BiH za jedan milion, Holandije za 988 hiljada eura, Slovenije za 867 hiljada,...

Jaja je uvezeno za 1,9 miliona, do čega iz Srbije za 1,8 miliona. Jaja su na crnogorske trpeze stizala i iz BiH za 40 hiljada eura, Sjeverne Makedonije za 25,8 hiljada, a čak i iz Njemačke za 19 hiljada eura.

Meda koji je u uvoznim knjigama nazvan kao “prirodni” uvezeno je za 1,1 milion eura. On je stigao iz Srbije za jedan milion eura i iz Sjeverne Makedonije za 96 hiljada.

Živa goveda stizala i iz Australije

Od 48 miliona eura vrijednog uvoza živih životinja za domaće klanice, najviše se odnosi na uvoz živih goveda 41,8 miliona eura. Najviše ove stoke uvezeno je iz Srbije za 25,3 miliona eura, iz Hrvatske za 14,4 miliona, Austrije za 975 hiljada eura,... Zanimljiv je podatak i da je bilo uvoza živih goveda iz daleke Australije i to u vrijednosti od 7,8 hiljada eura.

Živih ovaca uvezeno je za 5,1 milion eura i to iz Srbije za 4,6 miliona i Hrvatske za 567 hiljada eura.

Uvoz živih svinja prošle godine bio je simboličan i iznosio je 244 hiljade eura, a na to je možda mogla uticati pojava bolesti afričke kuga svinja u regionu i periodične zabrane uvoza. Najviše živih svinja lani je uvezeno iz Danske i to za 226 hiljada eura.

Svježeg i zamrznutog mesa prošle godine je uvezeno za 143,7 miliona eura. Od te količine na goveđe meso se odnosi 28,3 miliona, na svinjsko 84 miliona i živinarsko (pileće, ćureće,...) 27,2 miliona eura.

Najviše svježeg i zamrznutog mesa uvezeno je iz Holandije za 27,5 miliona eura, a zatim slijede Njemačka sa 22,5 miliona, BiH sa 11,3 miliona, Brazil sa 9,1 milion, Srbija sa 8,4 miliona, Hrvatska sa 7,8 miliona, Austrija sa 4,9 miliona, Ukrajina sa uvozom vrijednim 3,7 miliona eura,...

Prerađevina od mesa uvezeno je lani za 39,6 miliona eura, od čega najviše iz Srbije za 13,4 miliona, BiH i Hrvatske za po 6,1 milion, Sjeverne Makedonije za 3,3 miliona, Italije za 2,5 miliona,...

Svježe i zamrznute ribe, morske i slatkovodne, (bez prerađevina i fileta) uvezeno je za 4,2 miliona eura, od čega najviše iz Albanije za jedan milion eura, a zatim slijede Hrvatska 978 hiljada, Grčka 846 hiljada, Norveška 676 hiljada, Španije za 401 hiljadu eura,...

Krompir uvozimo i iz Luksemburga, a paradajz iz Senegala

Svježeg i zamrznutog povrća ukupno je uvezeno za 35,4 miliona eura iz ukupno 67 država. Najviše ovih proizvoda uvezeno je iz Srbije u vrijednosti od 11 miliona eura, pa iz Albanije za 6,5 miliona, Turske za 2,8 miliona, Francuske i Grčke za po dva miliona, iz Italije za 1,9 miliona, Holandije za 1,8 miliona eura,... Razne vrste povrća uvožene su i iz Indonezije, Japana, Kazahstana, Etiopije, Kenije, Jordana,...

Brenda sjevernog dijela Crne Gore - krompira, lani je uvezeno za 5,2 miliona eura iz 20 država. Najviše ovog povrća stiglo je iz Francuske za 1,8 miliona eura, a zatim iz Srbije za milion eura, Holandija za 986 hiljada, Njemačke za 278 hiljada, iz Albanije za 224 hiljade eura,... Luksemburg je najrazvijenija evropska zemlja čiji je BDP po glavi stanovnika 13 puta veći nego u Crnoj Gori, ali se i u takvoj zemlji uspješno bave poljoprivredom, a na crnogorske trpeze iz ove države lani je stigao krompir u vrijednosti od 11,2 hiljade eura.

Nekada najvećeg poljoprivrednog brenda Zetske ravnice - paradajza lani smo uvezli za 8,1 milion eura i to iz 16 država. Najviše ovog povrća uvezeno je iz Srbije i Albanije po dva i po miliona eura, a iz Grčke za 497 hiljada, Sjeverne Makedonije za 469 hiljada, Italije za 360 hiljada eura,... Do crnogorskih potrošača stizao je i paradajz iz Španije za 29 hiljada, Maroka za 11,4 hiljade, Senegala za 3,8 hiljada,...

Uvoz luka iz 30 država

Crnog i bijelog luka lani je uvezeno za 3,8 miliona iz 30 država, od čega najviše iz Srbije za dva miliona, a zatim slijede Holandija sa 337 hiljada, Albanija sa 312 hiljada, Egipat sa 236 hiljada, Grčke za 219 hiljada, iz Kine za 188 hiljada eura,... Luk je uvožen i iz Argentine za 3,7 hiljada eura.

Jabuka, krušaka i dunja lani uvezeno je za 5,7 miliona eura, do čega 2,5 miliona iz Srbije, Sjeverne Makedonije za 846 hiljada, BiH za 737 hiljada, Poljske za 464 hiljade, Italije za 420 hiljada,...

Nekada značajnog proizvoda iz Zete i okoline Tuzi dinja i lubenica uvezeno je za 802 hiljade eura, a najviše iz Grčke za 340 hiljada, Albanije za 267 hiljada, Italije za 80 hiljada,...

Vode uvezeno za 14 miliona iz 21 države

Flaširane prirodne i mineralne vode lani je uvezeno za 14 miliona eura iz 21 države, iako u Crnoj Gori postoji sedam proizvođača prirodne i mineralne vode.

Najviše flaširane vode uvezeno je iz Srbije za 12,5 miliona eura, a zatim slijede Itaija sa 411 hiljada eura, BiH sa 287 hiljada, Hrvatska sa 275 hiljada eura,...

Prema podacima koje je ranije objavila Privredna komora za 2021. godinu, domaći proizvođači flaširane vode su u toj godini proizveli 33 miliona litara, dok je tadašnji uvoz bio 41 milion litara.

Tada je navedeno da ove proizvodnja značajno raste od 2006. kada je proizvedeno 6,2 miliona litara flaširane vode, ali da i dalje postoji značajan prostor za rast na račun uvoznih voda.

Raste uvoz maslinovog ulja

U Crnoj Gori ima preko pola miliona stabala maslina, ali bilježi rast uvoza maslinovog ulja. U 2019. godini uvoz ovog proizvoda vrijedio je milion eura, a lani je bio 1,74 miliona eura.

Najviše maslinovog ulja uvezeno je iz Italije i to za 1,47 miliona eura, a zatim slijede Grčka sa 80 hiljada, Albanije sa 78 hiljada, Hrvatska sa 48 hiljada, Španija sa 46 hiljada,...

Prema ranijim podacima ministarstva poljoprivrede potrošnja maslinovog ulja u Crnoj Gori je relativno niska i iznosi 0,5 litra po glavi stanovnika godišnje. To je, prema istom izvoru, daleko ispod nivoa potrošnje u EU, koji se kreće od četiri do šest litara po glavi stanovnika.

( Goran Kapor )