Kolašinska tradicija stiže sa Harvarda

Kolašinska publika uskoro će imati prilku da čuje originalne audio-zapise “Moračka kazivanja o igrama i pjesmama iz 1935. godine”. Dio tih svjedočanstava čuvan je u kolekciji Milmana Perija na Harvardu, a predavanje na tu temu održaće Davor Sedlarević, umjetnički rukovodilac Kulturno-umjetničkog društva (KUD) Mijat Mašković.

Sve je dio projekta koji realizuje NVU CIRTIP, uz pomoć Centra za kulturu Kolašin.

“Tokom ljeta 1933. godine Milman Peri, profesor klasičnih nauka na Harvardu, posjetio je tadašnju Jugoslaviju kako bi proučio njenu tradicionalnu usmenu poeziju i testirao svoje ideje o nastanku Ilijade i Odiseje. Peri se vratio u Jugoslaviju od juna 1934. do septembra 1935. godine, a najviše mu je pomagao Nikola Vujnović (pjevač iz Stoca) i Albert Lord (bivši student na Harvardu i budući kustos kolekcije Milmana Perija)”, objašnjava Sedlarević.

Prikupljajući građu o plesno-muzičkom nasljeđu, on je, tvrdi, Sedlarević, zapazio sličnost tradicionalnih plesova u zapisima iz te kolekcije sa sopstvenim istraživanjima, kao i onim obavljanim na “Etno-kampu dr Zlata Marjanović - Kolašin”.

U Kolašinu je 1934. i 1935. godine, ali i kasnije (1950) snimano mnoštvo guslara koji su, pored prezentovanja svoje vještine, govorili o raznim drugim segmentima baštine.

“Guslari, kao neizostavni akteri svih sjednika, igranki i drugih okupljanja bili su najbolji informatori. Neki od njih koje je Peri snimao bili su Mirko i Rade Danilović, Stanko Šćepanović, Bogić Bakić, Manojlo Kovačević, Lakić Simonović, Stanko Pižurica, Jevrem Dragović, Drago Drljević, Antonije Ćetković, Bogić Ćetković, Milan Ćetković, Milutin Bakić, Novo Bulatović... Podatke o tim i drugim informatorima prikupljao je Branislav Jeknić, direktor kolašinskog Centra za kulturu i revnosni lokalni hroničar”, podsjeća Sedlarević.

Predavanje je nastavak projekta koji je prekinula pandemija koronavirusa u kojima je Sedlarević započeo sa otvaranjem zvučnih arhiva i to snimcima pjevanja i zdravica koje mu je ustupila nedavno preminula Zlata Marjanović. Te snimke pred svoju smrt poklonio joj je čuveni kompozitor Nikola Hercigonja.

Veliki dio snimaka načinjen u selu Plana kod Kolašina, pouzdano pokazuju opstajanje, ali nažalost i nestajanje određenih plesova (igara) i pjesama. Centar za kulturu planira da ponovi i taj događaj zbog toga što je tokom pandemije mogla da mu prisustvuje malobrojna pubika.

Sedlarević će analizirati stare snimke pjevanja u crnogorskom kolu, te kontinuitet plesova sa motivima provlačenja: oj Jovo, Jovo, sitan tanac, Dobro veče, gospo, Stambol, platno, bibera, potok, tanke slamke, jega, maglica... Sve se to nalazi, kaže on, na zvučnim zapisima iz Kolašina. Prema njegovim riječima, veoma malo je izmjena u napjevima uz igru između starog i novijeg sloja.

“Razlike su posljedica razuđenosti kolašinske opštine, plemenske pripadnosti, ali i priličnog vremenskog perioda od kada se te igre ne praktikuju na zabavama. Dešavalo se da, naročito nakon rata usljed korote i pauze u igrankama dolazi do zaboravljanja i do, što je vrlo zanimljivo, spajanja, na primjer, dva plesa koja su u prošlosti bila zasebna, u jedan. Raduje i činjenica što su naša istraživanja još jednom potvrđena kao validna, a savremena metodologija koju smo koristili jedini i ispravan put ka etičkom i pravilnom odnosu prema sopstvenom nasljeđu”, kaže umjetnički rukovodilac kolašinskog KUD-a.

Većina starih snimaka dostupna je onlajn na sajtu Harvarda i to je, objašnjava Sedlarević, značajno kako za istraživače, tako i za porodice čiji se preci nalaze na tim snimcima. Na predavanju će dio članica grupe “Đude” uživo izvesti pjesme koje se povezuju sa temom predavanja.

Članovi KUD-a su jedini nosioci autohtonog plesnog nasljeđa kolašinskog kraja.

( Dragana Šćepanović )