Španjola do 2027. kreativni centar

Galerije, izložbe, smještaj domaćih i svjetskih umjetnika, ljetnja pozornica, umjetnički studio, kancelarije, samo su neki od sadržaja planirani rekonstrukcijom tvrđave Španjola u Herceg Novom, čija obnova će koštati oko četiri miliona eura.

Prvi radovi trebalo bi da počnu na jesen 2024. godine, dok se proces prelaska tvrđave u kreativni centar očekuje najkasnije početkom 2027. To su “Vijestima” kazali iz Ministarstva kulture i medija (MKM), kojim rukovodi Tamara Vujović.

Španjola se nalazi na uzvišenju iznad gradskog jezgra Herceg Novog, jedna je od najstarijih tvrđava u Boki kotorskoj i registrovana je kao spomenik kulture II kategorije. Zdanje je služilo kao dio odbrambenog sistema grada, a na mjestu Španjole su prvobitno Turci podigli manju tvrđavu, koju su zatim Španci proširili. Turci su kasnije taj manji objekat srušili i 1548. izradili tvrđavu koja i danas stoji...

Iz MKM su pojasnili da će se dio rekonstrukcije, u iznosu 1,5 miliona eura, finansirati novcem Evropske unije, unutar programa Južni Jadran u kojem Crna Gora učestvuje sa Italijom i Albanijom. Nosilac projekta “Sa creativity” je MKM, a realizuju ga, kako su kazali, u saradnji sa Nacionalnom turističkom organizacijom, regijama Pulja, Molize i Ministarstvom turizma Albanije.

“Procijenjena vrijednost sredstava neophodnih za rekonstrukciju objekta je oko 4 miliona, a projektom je predviđeno da se iz programa povuče oko 1,5 miliona eura, dok će ostala sredstva biti obezbijeđena iz drugih izvora, uključujući državni budžet”, kazali su iz MKM-a.

Tender do kraja juna, radovi na jesen

Rekonstrukcija je, kako su naveli, planirana u dvije faze, a raspisivanje tendera za izvođenje radova za prvu fazu očekuju u od aprila do juna ove godine. Naglasili su da projekat traje do kraja 2027. te da očekuju da tvrđava bude u funkciji najkasnije početkom te godine. Ako se ispune svi neophodni uslovi, naveli su da početak radova očekuju na jesen.

Istakli su da sa projektantom sagledavaju revidiranje predmjera i predračuna iz 2021. godine, jer se tržišni uslovi konstantno mijenjaju, ali da ne očekuju bitne izmjene.

Osim ulaganja u infrastrukturu, rekonstrukcije i opremanja, iz MKM navode da će raditi na izgradnji zajednice kreativnih pojedinaca i organizacija, koje će nakon obnove koristiti uspostavljeni kreativni hab.

“Nakon rekonstrukcije, u objektu će postojati kapaciteti za rezidencijalne boravke umjetnika i kreativnih preduzetnika i razvoj stvaralaštva i kreativnih industrija, posebno u oblasti multimedijalne umjetnosti, kao i primijenjenog vajarstva, grafike, fotografije i slikarstva. Objekat će nakon rekonstrukcije imati uspostavljene i opremljene izložbene, prezentacione i smještajne cjeline, kancelarijski prostor i zajedničku baštu - ljetnju pozornicu”, saopštili su iz MKM.

Tvrde da će Španjola postati kreativni centar koji će biti vidljiv na regionalnom i evropskom nivou, i da će sa partnerima raditi na promociji tvrđave i kulturnom turizmu, koji je svakako vezan za ovaj lokalitet. Dio projekta koji se odnosi na radove na tvrđavi, radiće, kako kažu, u saradnji sa Opštinom Herceg Novi. Memorandum o saradnji, ministarka Vujović i prvi čovjek Herceg Novog Stevan Katić potpisali su tokom prošle sedmice. Predviđeno je da Opština i MKM sarađuju u svim fazama projekta i zajednički rade na rekonstrukciji, opremanju i funkcionisanju tvrđave.

Radovi će se, kako su naveli, obavljati u skladu sa projektnom dokumentacijom koja je dobila neophodne saglasnosti, kao i sa glavnim revidovanim projektom rekonstrukcije Španjole koji je dobio saglasnost Uprave za zaštitu kulturnih dobara, 21. juna 2022.

Bivši zatvor sad u lošem stanju

Španjola je u funkciji bila do početka 20. vijeka, a kasnije tokom Drugog svjetskog rata korišćena je i kao zatvor.

Prema Zahtjevu za odlučivanje o potrebi izrade elaborata o procjeni uticaja na životnu sredinu za ovaj projekat koji je tokom 2021. izradilo Ministarstvo prosvjete, na tvrđavi od tada nisu rađene veće intervencije, pa je generalno u lošem stanju. Navodi se i da je područje oko tvrđave narušeno neplanskom gradnjom, posebno zbog velikog broja stambenih zgrada i kuća.

U tom dokumentu se ističe da su neki od objekata unutar Španjole potpuno urušeni, kao i da na ovom lokalitetu nije bilo arheoloških istraživanja.

Tvrđava se u današnje vrijeme povremeno koristi kao alternativna kulturna scena, a u njenoj unutrašnosti postoje prostorije koje su nekada služile kao magacini, kasarne, smještaji, skladišta za oružje, zatvor... Osim toga, piše i da su sve intervencije planirane u skladu sa regulativom za zaštićena kulturna dobra, da se tokom obnove neće koristiti beton, kao i da se svi montirani elementi kasnije mogu ukloniti. Ističe se da će na ulazu u tvrđavu biti zadržano deset parking mjesta, dok će unutar nje moći da se smjesti 17 osoba, u osam soba i apartmana. Planiran je i objekat sa menzom, kongresna dvorana, kancelarije, otvorena scena, toaleti...

Na području Španjole, kako piše u ovom dokumentu, ne postoji fekalna kanalizaciona mreža, pa će se objekat priključiti na uređaj za prečišćavanje otpadnih-sanitarnih voda, nakon čega će te vode ići u upojni bunar. Izmjestiće se i stub za mobilnu telefoniju sa baznom stanicom koji se trenutno nalazi na južnom platou tvrđave. Kada su u pitanju štetni uticaji na prirodnu sredinu, navodi se da neće biti većih građevinskih mašina tokom ovog procesa, da će buka biti zanemarljiva kao i prašina, te da neće biti štete po lokalnu vegetaciju.

( Mirko Kotlaš )