Otpremnine bivšim direktorima državnih preduzeća i institucija i do 100 puta veće od prosječne plate

Državna preduzeća i institucije isplatili su u prethodnom periodu bivšim direktorima otpremine u neto iznosima i do 80 hiljada eura, pokazuju podaci nevladine organizacije (NVO) Centar za demokratsku tranziciju (CDT) dostavljeni “Vijestima”.

CDT je, prema Zakonu o slobodnom pristupu informacijama (SPI), tražio podatke od 53 državna preduzeća i institucije o otpremninama koje su isplaćene njihovim izvršnim direktorima po prestanku funkcije u skladu sa zaključenim ugovorima o radu.

Podatke je CDT dobio od 16 preduzeća i institucija, 29 ih tvrdi da ne isplaćuje otpremnine, dok osam nije dostavilo podatke. Od 16 preduzeća koje je isplatilo otpremnine menadžerima, četiri, prema tvrdnjama njihovih predstavnika, isplatila su samo otpremine za penzije.

Od 16 preduzeća koje je CDT-u dostavilo podatke, na otpremnine bivšim izvršnim direktorima potrošilo je više od pola miliona eura (562,5 hiljada) u periodu od 2011. do 2023. godine.

Prema podacima koje su dobili, najveća otpremnina isplaćena je 2021. bivšem izvršnom direktoru Crnogorskog elektrodistributivnog sistema (CEDIS) Zoranu Đukanoviću, od skoro 80 hiljada eura. To je gotovo 100 puta više u odnosu na prosječnu neto platu u državi koja je, prema podacima Uprave za statistiku (Monstat), u februaru iznosila 821 euro.

Đukanović je bio izvršni direktor CEDIS-a od osnivanja te firme, odnosno njenog izdvajanja iz Elektroprivrede (EPCG) 2016. godine, do aprila 2021. Tada je smijenjen cijeli odbor direktora kćerke kompanije EPCG, jer je nekoliko mjeseci ranije pala trodecenijska vlast Demokratske partije socijalista (DPS).

Zamjenica izvršnog direktora CDT-a Milena Gvozdenović, ocijenila je da dokle god se preduzeća budu koristila da zadovolje partijske apetite i ponašala se kao “država u državi”, te dok ih god bude karakterisala netransparentnost i prekomjerno partijsko zapošljavanje, i dalje će se rasipati javni novac.

“Smjenjivaće se vlade i partije, a problemi će ostajati isti”, rekla je ona “Vijestima”, dodajući da je nekim izvršnim direktorima ugovorena otpremnina u visini od tri prosječne zarade u preduzeću, nekima u visini od 12 ili 18 bruto zarada ili 24 neto zarade.

Prema podacima dostavljenim CDT-u, bivšem izvršnom direktoru državnog Monteputa Jonuzu Mujeviću (Bošnjačka stranka) krajem 2021. isplaćena je otpremnina od 58.392,96 eura (neto), a bivšem izvršnom direktoru Luke Bar Vladanu Vučeliću (DPS) od 55 hiljada eura, takođe u 2021.

Kompanija Sveti Stefan hoteli isplatila je bivšem izvršnom direktoru Mišku Rađenoviću (DPS) otpremninu u iznosu od 50.650 eura 2021, a Crnogorski elektroprenosni sistem (CGES) bivšem direktoru Draganu Kujoviću (DPS) 38.426,28 eura iste godine.

Pošta Crne Gore isplatila je otpremnine za dva bivša direktora po prestanku funkcije. Prvo je otpremnina od 32.931,84 eura 2020. isplaćena Ivanu Kaleziću (DPS), a zatim godinu kasnije Božidaru Vuksanoviću u iznosu od 14.706,40 eura.

Investiciono-razvojni fond (IRF) saopštio je CDT-u da je bivšem izvršnom direktoru Predragu Počeku 2014. godine, po prestanku mandata, isplaćena otpremnina u iznosu od 26.567,28 eura.

Centar za ekotoksikološka ispitivanja (CETI) je bivšem izvršnom direktoru Vidoju Petričiću (Građanski pokret URA) isplatio otpremninu krajem 2023. u iznosu od 14.373,60 eura, a Fond za zaštitu životne sredine bivšem direktoru Jovanu Martinoviću (DPS) u visini od 11.207,40 eura, 2021.

Preduzeće Castello Montenegro navelo je da su 2021. isplatili otpremninu nekadašnjem izvršnom direktoru Dušanu Miloviću, u iznosu od 9.417,92 eura.

Preduzeće Održavanje željezničkih voznih sredstava isplatio je otpremninu po prestanku funkcije bivšem direktoru Zoranu Vlaoviću u 2022, u visini od 2.089,98 eura.

Budvanska rivijera isplatila preko 770 hiljada

Hotelska grupa Budvanska rivijera je za otpremnine direktorima i drugim rukovodiocima isplatila ukupno 771.748,25 eura.

Iz CDT-a naglašavaju da im je Budvanska rivijera dostavila podatke o isplatama otpremnina ne samo izvršnim direktorima, već i drugim rukovodiocima, savjetnicima i predsjedniku Odbora. Otpremnine se kreću u iznosu od 20 do 70 hiljada eura.

U odgovoru Budvanske rivijere CDT-u navedeno je da je nekadašnjim izvršnim direktorima Dušku Lalićeviću (DPS) isplaćeno 63.685,15 eura 2011, a Vulu Tomaševiću (DPS) 32.803,56 eura 2015. po osnovu otpremnine. Bivšem direktoru Turističkog naselja Slovenska plaža Vladimiru Dapčeviću isplaćeno je 61.558,7 eura 2011, a bivšem direktoru Palasa Vojislavu Gregoviću 41.435,69 eura 2016.

Podaci koje je CDT dobio po Zakonu o SPI pokazuju da je nekadašnjem predsjedniku odbora direktora Budvanske rivijere Saši Radoviću (DPS, isplaćeno 73.045,69 eura 2021. Radović je bio i direktor Nacionalne turističke organizacije, od 2007. do kraja 2014, gdje je takođe, kako je ranije objavljeno, uzeo otpremninu od 19.020 eura.

U odgovoru Budvanske rivijere CDT-u navedeno je i da su drugi bivši rukovodioci primili otpremnine, i to sekretar društva Jovo Đurašević u iznosu od 64.772,35 eura, direktorica pravnog sektora Darinka Nedović 60.513,12 eura, savjetnik izvršnog direktora Dragan Nedović 60.008,80 eura, savjetnik izvršnog direktora Krsto Ljubanović 57.814,90 eura, direktor finansijskog sektora Branko Medigović 57.973,68 eura, savjetnica izvršnog direktora Ljiljana Krgović 55.683,18 eura, direktor sektora nabavke Milorad Šoljaga 44.805,92 eura, direktor ugostiteljstva Ivo Zenović 26.713,80 eura, savjetnik izvršnog direktora Ljubomir Rađenović 24.745,53 eura, upravnik hotela Stanko Gregović 24.330,78 eura, te direktor smještaja u P. J. (poslovna jedinica) Borislav Radanović 20.208,60 eura.

Povodom odlaska u penziju, direktor sektora prodaje Nikola Kentera primio je otpremninu u iznosu od 1.684,8 eura.

Budvanska rivijera, kako su “Vijestima” rekli iz CDT-a, nije toj NVO dostavila podatke za period prije 2008. godine, što su pojasnili uvođenjem novog softverskog programa kojim nisu sačuvani podaci koji se odnose na taj period.

Neke firme “plaćale” odlaske u penziju

Četiri preduzeća saopštila su CDT-u da su isplaćivala otpremnine samo povodom odlaska njihovih direktora u penziju.

Tako je Crnogorski operator tržišta električne energije (COTEE) isplatio otpremnine trojici direktora - Boru Todoroviću (Pokret za promjene) 17.102,73 eura (2023), Milanu Radoviću (DPS) 11.667,11 eura (2018) i Draganu Mijajloviću (DPS) 7.295,80 eura (2015).

Crnogorska plovidba isplatila je otpremninu bivšem izvršnom direktoru Slobodanu Staroviću (DPS) u iznosu od 3,780.60 eura (2017), a Sportski centar “Ada” Pljevlja Danilu Vukićeviću (DPS) u iznosu od 2,792.06 eura.

Zbog odlaska u penziju, Biznismontenegro (Businessmontenegro)isplatio je bivšem izvršnom direktoru Slobodanu Lakiću otpremninu od 585 eura, 2014. godine.

Otpremnine nije isplaćivalo 29 preduzeća

Malo više od polovine analiziranih preduzeća i institucija, odnosno njih 29, CDT-u je saopštilo da nisu isplaćivali otpremnine izvršnim direktorima po prestanku funkcije, i to: Barska plovidba, Berza električne energije, Crnogorski fond za solidarnu stambenu izgradnju, EPCG-Solar-gradnja, EPCG-Željezara Nikšić, Fond za inovacije Crne Gore, HTP Ulcinjska rivijera, Inovaciono preduzetnički centar Tehnopolis, Institut Dr Simo Milošević, Institut za crnu metalurgiju Nikšić, Nacionalni parkovi Crne Gore, Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom, Marina Bar...

Da nijesu isplaćivali otpremnine, tvrde i iz Montekarga, Montenegro Bonusa Cetinje, Montenegroturista Budva, Montepranzo - Bokaprodukta Tivat, Naučno-tehnološkog parka, Plantaža, Project - Consultinga (Procon), Radio-difuznog centra, Regionalnog ronilačkog centra za podvodno deminiranje i obuku ronilaca, Turističkog centra Durmitor, Univerzitetskog sportsko-kulturnog centra, Vodacoma, Zaštite prostora Crne Gore Danilovgrad, Željezničke infrastrukture i Željezničkog prevoza.

“Iz Regionalnog vodovoda Crnogorsko primorje DOO Budva usmenim putem nam je saopšteno da nije bilo isplata otpremnina i da se trenutno jedan postupak vodi pred sudom”, rekli su iz CDT-a “Vijestima”.

Otpremnine kriju Aerodromi, EPCG, RTCG...

Na zahtjev za SPI CDT-u nisu odgovorili Aerodromi Crne Gore, HTP Miločer, Radio Televizija Crne Gore (RTCG), ToMontenegro...

Iz EPCG su naveli da su obračunate i isplaćene otpremnine - Enriku Malerbi i Igoru Noveljiću po prestanku funkcije (bili su izvršni direktori kompanije), međutim preduzeće je odbilo da dostavi i visinu ovih otpremnina pravdajući to navodnom zaštitom podataka o ličnosti.

EPCG je tražio da se uplati iznos od 0,2 eura da bi dostavili “dokumentaciju”, odnosno imena i prezimena direktora.

Malerba je bio izvršni direktor dok je vlasnički udio u EPCG imala italijanska kompanija A2A. On je s nekadašnjim finansijskim direktorima Flaviom Bjankom i Masimom Salom, kao i bivšim izvršnim direktorom A2A Renatom Ravanelijem optužen da je zloupotrijebio službeni položaj prilikom potpisivanja ugovora o konsultantskim uslugama i oštetio EPCG za više miliona u korist tri italijanske kompanije. Viši sud je krajem 2019. odlučio da njima bude suđeno pred italijanskim pravosuđem.

Iz CDT-a su rekli “Vijestima” da im Rudnik uglja Pljevlja nije dostavio informacije, navodeći da one predstavljaju poslovnu tajnu.

“Skijališta Crne Gore su odbila naš zahtjev iz razloga sačinjavanja nove informacije”, kazali su.

Zeta Energy DOO Danilovgrad, kako su dodali iz CDT-a, takođe nije dostavila odgovor, navodeći da je za rješavanje o zahtjevu “nadležan organ vlasti u čijem posjedu se nalazi tražena informacija”.

Iz CDT-a napominju da Zeta Energy “nije organ vlasti jer ne vrši javno ovlašćenje, niti upravlja javnim fondom u smislu odredbi iz člana 25 Zakona o SPI”.

Gvozdenović: I nebo može biti granica visine otpremnine

Milena Gvozdenović poručuje da je zbog niza negativnih primjera u praksi potrebno što hitnije zakonski urediti politiku otpremnina za direktore čiji je mandat prestao i jasno predvidjeti - pod kojim uslovima se može ostvariti pravo na otpremninu i u kojem iznosu, odnosno koliki može biti njen minimalni i maksimalni iznos.

“Vrhunac nedosljednosti je očit u podacima koja su nam preduzeća dostavila, pa vidimo da je nekim izvršnim direktorima ugovorena otpremnina u visini od tri prosječne zarade u preduzeću, nekima u visini od 12 ili 18 bruto zarada ili 24 neto zarade... Sve je ostavljeno na volju i savjest ugovornih strana, u konkretnom slučaju, direktora i organa upravljanja, a da budemo još konkretniji - ljudi iz političkih partija. Samim tim i nebo može biti granica visine otpremnine”, rekla je ona.

Podsjeća da su upravljanje javnim preduzećima i neracionalna potrošnja već decenijama gorući problem u Crnoj Gori.

“Situacija u kojoj imamo ovako velika davanja po osnovu otpremnina dodatno pokazuje da je neophodno da Vlada uspostavi sistemsku kontrolu nad radom preduzeća, i shodno tome je važno da se obezbijedi istinska profesionalizacija organa upravljanja u preduzećima”, poručila je Gvozdenović.

( Biljana Matijašević )