Nerazvijenim opštinama malo i deset miliona

Ministarstvo finansija donijelo je pravilnik u kojem se nalaze procenti prema kojima će opštinama na sjeveru, Zeti i Tuzima ove godine biti podijeljena dodatna suma od deset miliona eura, tako da će najviše novca 1,19 miliona eura dobiti Bijelo Polje, a najmanje po 456 hiljada opštine Žabljak i Plužine.

Međutim, iz Zajednice opština, kazali su “Vijestima” da će ovo samo djelimično pomoći nerazvijenim opštinama da normalno funkcionišu, i da treba naći sistemski i trajan način za njihovu podršku.

Zeta i Tuzi postali sjever

Ovaj novac je obezbijeđen tako što je opštinama primorske i centralne regije smanjen procenat preusmjeravanja prihoda od poreza na dohodak fizičkih lica. Prema podacima iz Ministarstva finansija od početka godine do 27. marta, po ovom osnovu na poseban račun je prikupljeno 2,85 miliona eura.

U prvoj verziji ovih izmjena Zakona o finansiranju lokalne samouprave bile su samo opštine na sjeveru, ali su naknadnom izmjenom “strana svijeta” Tuzi i Zeta postale “sjeverne opštine”.

Nerazvijene opštine, među kojima se nalaze većinom opštine sa sjevera, već imaju dodatne privilegije tako što dobijaju veće procente od preusmjerenih prihoda od nekih poreza, imaju prihode i iz Egalizacionog fonda, tako da je ovo treći oblik dobijanja dodatnog novca.

Procenti na osnovu razvijenosti i broja stanovnika

Iz Ministarstva finansija navode da su ove procente dobili na osnovu stepena razvijenosti opštine, utvrđenog zakonom kojim se uređuje regionalni razvoj, korigovanog za broj stanovnika u opštini, na osnovu podataka sa popisa.

“Odredbama člana 11a Zakona o finansiranju lokalne samouprave propisano je da se, na poseban račun Ministarstva finansija, izdvaja 10% prihoda od poreza na dohodak fizičkih lica koja imaju prebivalište i ostvaruju dohodak na teritoriji opština koje pripadaju Primorskom i Središnjem regionu. Izdvojena sredstva, po navedenom osnovu prenose se, sa posebnog računa Ministarstva finansija - Dotacije opštinama, otvorenog kod Centralne banke Crne Gore, na Glavni račun Državnog trezora, shodno prilivu za navedeni period, a sa Glavnog računa Državnog trezora uplaćuju opštinama Sjevernog regiona i opštinama Tuzi i Zeta”, naveli su iz Ministarstva finansija.

Novac će se, u skladu sa naplatom ovog poreza i procentom raspodjele, uplaćivati ovim opštinama do petog dana u mjesecu za prethodni mjesec.

Iz Ministarstva finansija su objasnili da je Zajednica opština konsultovana prilikom ovih izmjena Zakona o finansiranju lokalnih samouprava.

“Imajući u vidu da su Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o finansiranju lokalne samouprave, na koji je Zajednica opština dala mišljenje, definisani osnovni elementi koji se odnose na sredstva na ime dotacija opštinama, u koje spadaju i kriterijumi za raspodjelu tih sredstava, a da su Pravilnikom o načinu raspodjele sredstava opštinama na ime dotacija, razrađeni ovi kriterijumi i na osnovu njih utvrđeno učešće opština koje imaju pravo na korišćenje sredstava na ime dotacija, to nije bilo potrebno uključivati Zajednicu opština u postupku raspodjele ovih sredstava”, naveli su iz Ministarstva.

Deset miliona će samo djelimično pomoći

Iz Zajednice opština navode da je procjena Ministarstva finansija, prilikom donošenja ovih zakonskih rješenja, bila da će se na ovaj način opredijeliti oko 10 miliona eura opštinama sjevernog regiona.

“Međutim, to će samo djelimično pomoći za koliko-toliko normalno funkcionisanje ovih opština. No, obezbjeđivanje finansijske održivosti i razvoja sjevera, naročito opština koje se nalaze u reprogramu poreskog duga zahtijeva sistemski pristup i aktivno učešće svih sudionika ovog procesa i donosilaca odluka kako bi se obezbijedio ravnomjerniji regionalni razvoj. U suprotnom, za posljedicu ćemo imati još veći odliv stanovništva tog regiona, a to je svakako nešto što nije u bilo čijem interesu”, naveli su iz Zajednice opština.

Prema formuli iz Pravilnika određeni su procenti koje će od ove sume dobijati opštine: Andrijevica 4,9 odsto, Berane 9,28 odsto, Bijelo Polje 11,91 odsto, Gusinje 5,25 odsto, Kolašin 5,43 odsto, Mojkovac 5,43 odsto, Petnjica 6,13 odsto, Plav 6,13 odsto, Plužine 4,56 odsto, Pljevlja 8,93 odsto, Rožaje 8,76 odsto, Šavnik 4,9 odsto, Žabljak 4,56 odsto, Tuzi 6,65 odsto i Zeta 7,18 odsto.

Milatović bio protiv

Predsjednik države Jakov Milatović je krajem prošle godine, nakon prvog usvajanja ovog zakona odbio da ga potpiše, i vratio ga je parlamentu na ponovno razmatranje.

Navedeno zakonsko rješenje, kako je tada kazao, sadrži nedostatke i njegovom primjenom u praksi bi se ostvarili negativni efekti po razvoj lokalnih samouprava primorskog i središnjeg regiona, posebno imajući u vidu da su budžeti tih lokalnih samouprava usvojeni u skladu sa važećim Zakonom.

“Izmjene Zakona na ovaj način, bez jasnih kriterijuma kada je u pitanju stepen razvijenosti, dovele bi do paradoksalne situacije da pojedine nerazvijene opštine iz Primorskog i Središnjeg regiona, koje primaju novac iz Egalizacionog fonda, ostaju bez dijela ustupljenih prihoda, koji se usmjeravaju na nerazvijene opštine iz Sjeverne regije”, navodi se u saopštenju.

Milatović je tada naveo i da se “smanjivanje razvojnog jaza ne može postići tako što se usporava rast razvijenih opština, ali i onih nerazvijenih, u središnjem i primorskom regionu, što se nesumnjivo čini smanjenjem ustupljenih prihoda”.

Opštine za porez dužne 81, za kredite 107 miliona

Ministar finansija Novica Vuković prošle sedmice je saopštio da su sve crnogorske opštine i firme čiju su oni osnivači na 31. decembar prošle godine imale poreski dug od 81,31 milion eura, od čega se 44,96 miliona odnosi na reprogramirani dug, a 36,35 miliona na tekući. Naveo je i da je dug opština po osnovu kredita 107 miliona eura.

On je tada predložio Vladi da donese zaključak, na osnovu kojeg bi Poreska uprava sa opštinama i javnim ustanovama i kompanijama, zaključila Protokol o dinamici izmirenja tekućeg duga, kao i po osnovu transfernih zajmova.

Vuković je naglasio da je analiziran period od 31. decembra 2022. do istog dana 2023. godine, te da po podacima opštine sa preduzećima imaju oko 16 hiljada zaposlenih. On je dodao i da je u praćenom periodu novozaposleno 1,06 hiljada radnika. Ministar je naveo da imaju odličnu saradnju sa opštinama, da je država tu da ih podrži ali da se mora napraviti dinamika izmirenja dugova, odnosno trošenja zajedničkog novca na nivou države.

Zajednica opština: Novac trebalo naći u budžetu a ne uzimanjem drugim opštinama

Iz Zajednice opština navode da su prilikom konsultacija o izmjenama Zakona ukazali da podržavaju namjeru Ministarstva finansija i Vlade da preduzmu mjere koje će doprinijeti ravnomjernom regionalnom razvoju i održivosti lokalnih javnih finansija, posebno na sjeveru države.

"Ukazali smo i da oduzimanje prihoda opštinama središnjeg i primorskog regiona kojim bi se nadoknadili gubici opština sjevernog regiona nije u duhu Evropske povelje o lokalnoj samoupravi, Ustava Crne Gore, Zakona o lokalnoj samoupravi, pa ni samog Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti. Naime, članom 7 ovog Zakona propisana je imperativna obaveza predlagača zakona ili drugog propisa da, u fazi njegove pripreme, predloži druge izvore finansiranja u slučaju smanjenih primitaka ili povećanih izdataka. Zbog toga smo, kao asocijacija svih opština u Crnoj Gori, a imajući u vidu opredjeljenje Vlade za razvoj opština sjevernog regiona, te potrebu obezbjeđivanja stabilnih javnih finansija (uključujući i lokalne) koje će omogućiti veći ekonomski rast i napredak društva u cjelini, a da to ne bude nauštrb jednog dijela jedinica lokalne samouprave, predložili da se, na ime dotacija opštinama Sjevernog regiona, a u skladu sa njihovim stepenom razvijenosti, opredijeli određeni procenat izdvajanja iz tekućeg budžeta države za tu namjenu. Međutim, ovakva naša sugestija nije usvojena", naveli su iz Zajednice opština.

( Marija Mirjačić, Goran Kapor )