U izvještaju prikazan manji deficit, jer nijesu izmireni svi računi: Falilo 18,4 miliona, još 65 nije plaćeno

Deficit državnog budžeta za januar i februar iznosio je 18,4 miliona eura, međutim da su plaćene sve planirane obaveze manjak u državnoj kasi za ova dva mjeseca bi bio još veći i iznosio bi 83,5 miliona eura, pokazuju podaci iz izvještaja o realizaciji budžeta za ova dva mjeseca.

Ukupni prihodi iznosili su 334 miliona eura i bili su za 27 miliona veći od plana, a za 24 miliona veći u odnosu na isti period prošle godine. Ministarstvo finansija je za plan prihoda za ova dva mjeseca navelo cifru od 306,9 miliona eura, iako je u istom periodu lani ostvaren prihod od 310 miliona eura. Zanimljivo je da je u plan stavljena niža, lakše ostvarljiva cifra, iako su od januara povećane akcize na dio proizvoda i još neke dažbine, odnosno prirodno je bilo očekivati veći prihod.

Izdaci 352,4 miliona, trebalo potrošiti 417,5

Ukupni izdaci budžeta iznosili su 352,4 miliona eura, iako je po planu trebalo potrošiti 417,5 miliona eura. “Ušteđeno” je na svim stavkama 65,1 milion eura, a najviše na transferima institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru, gdje je plaćeno 18,7 miliona manje od plana, na transferima za socijalnu zaštitu 9,6 miliona eura, na kapitalnim izdacima 6,4 miliona...

S obzirom na to da su u ovom periodu otplaćeni i dugovi od 41,5 miliona eura, ukupna nedostajuća sredstva u budžetu za ova dva mjeseca iznosila su 61,2 miliona eura. Ovaj minus je pokriven tako što su smanjeni depoziti za 55,8 miliona eura, koji su ostali u kasi iz prethodne godine, kao i sa pozajmicom od 3,6 miliona, od prodaje imovine za 0,3 miliona i od primitka od otplate kredita i iz prethodne godine od 1,6 miliona eura.

U januaru je ostvaren formalni suficit budžeta od 16,3 miliona eura, jer tada nisu plaćene planirane obaveze od 47,8 miliona eura. Samo u februaru je ostvaren deficit od 34,3 miliona eura, a tada su ostvarene “uštede” od 18,1 milion eura, pa bi stvarni deficit da su plaćene ove obaveze iznosio 52,4 miliona eura.

Potrošnja raste, iako je manje stranaca i turista

Ukupni prihodi od poreza iznosili su 243,3 miliona eura i za 19 miliona su bili veći od plana, a za 48,8 miliona eura veći nego u ista dva mjeseca prošle godine. Najviše novca prikupljeno je od poreza na dodatu vrijednost (PDV) - 173,6 miliona eura, što je za 13,1 milion više od plana, a za 32,7 miliona eura više nego lani.

Ovaj porez direktno je vezan za ukupnu potrošnju u domaćem prometu roba i usluga. Rast njegove naplate pokazuje da se povećava potrošnja u trgovinama i preduzećima koji se bave uslugama.

Dobra vijest je da se domaća potrošnja povećava, iako podaci pokazuju da je došlo do smanjenja broja stranaca sa stalnim nastanjenjem, većinom Rusa i Ukrajinaca, kao i da je u ova dva mjeseca bilo manje turista i noćenja nego u istom periodu prošle godine. U januaru i februaru u kolektivnom smještaju zabiljen je dolazak 67 hiljada turista, tri hiljade manje nego u istom periodu lani, dok je broj noćenja turista, u uporednom periodu, smanjen sa 187 na 160 hiljada.

Premijer Milojko Spajić i ministar finansija Novica Vuković, na nedavnoj konferenciji za novinare su kao pozitivnu informaciju saopštili da podaci o prihodima pokazuju da do rasta naplate poreze u prethodnom periodu nije dolazilo samo zbog potrošnje stranaca, već i da je značajno povećana potrošnja, a time i naplata PDV-a, zbog toga što je porastao standard zaposlenih i penzionera usljed rasta plata i penzija, kroz program “Evropa sad”...

Od akciza je naplaćeno 44,9 miliona eura, odnosno milion i po više od plana i 9,2 miliona više u odnosu na isti period lani. Od nove godine povećane su akciza na duvanske proizvode, kao i na slatkiše, odnosno bezalkoholna pića sa zaslađivačima.

Da li se rast doprinosa odnosi na javni sektor?

Od doprinosa na zarade naplaćeno je 64,8 miliona eura, 4,9 miliona više od plana i 7,6 miliona više nego lani. Stope doprinosa nisu se mijenjale u posljednje dvije godine, tako da je do ovog rasta moglo doći kroz povećanje broja zaposlenih za koje poslodavci uplaćuju doprinose i povećanjem zarada, čime se povećava osnovica za plaćanje doprinosa.

Zarade su od prošle godine rasle u državnoj upravi i preduzećima, kao i lokalnoj samoupravi i njenim firmama, kroz povećanje koeficijenata i ispunjavanja zahtjeva sindikata koji se odnose na ovaj segment javne uprave. U izvještajima o realizaciji budžeta nisu posebno razvojeni prihodi od privatnog i javnog sektora, pa se ne može utvrditi koliko je od ovih doprinosa država uplatila sama sebi, izmještanjem novca sa jedne na drugu stavku, a koliko je stvaran prihod od realnog - privatnog sektora. Tako da se ne može znati ni koliko je u ovom rastu naplate doprinosa na zarade učestvovao javni a koliko privatni sektor.

Doprinosi pokrivaju 78 odsto iznosa za penzije

U februaru je od doprinosa za penziono osiguranje naplaćen 47,1 milion eura, a u januaru 12,3 miliona. Ovolika razlika u mjesečnom plaćanju doprinosa nastala je zbog toga što je značajan broj poslodavaca decembarsku zaradu uplatio zaposlenima prije Nove godine, zajedno sa uplatom doprinosa, tako da se većina ovog prihoda u državnoj kasi knjižila u decembru, a ne u januaru.

Zbog toga je u analizi prihoda od ovog doprinosa relevantan podatak za februar, kada su i isplaćene penzije za januar za koje je suma značajno veća zbog povećanja minimalne penzije sa 296 na 450 eura, kao i redovnog usklađivanja od 2,08 odsto za penzije iznad ovog iznosa. U februaru je doprinosa za penziono osiguranje naplaćeno 47,1 milion eura, dok je za isplatu svih penzija utrošeno 60,4 miliona eura, odnosno 13,3 miliona eura više u odnosu na naplaćene doprinose za ovu namjenu. Ovo pokazuje da je 78 odsto novca za isplatu penzija obezbijeđeno od naplate doprinosa za to osiguranje, dok je preostali dio potrebnog iznosa obezbijeđen preusmjeravanjem sa drugih budžetskih prihoda.

Rashod za isplatu penzija uvećan je i zbog toga što je, prema podacima Fonda PIO, tri i po hiljade korisnica naknade za majke sa troje i više djece predalo zahtjev da im se umjesto ove naknade isplaćuje penzija, što su prema ranijem rješenju imali pravo da biraju, jer je sada minimalna penzija od 450 eura veća od naknade koju su primale. To je jedan od razloga zbog čega su izdaci za prava iz oblasti socijalne zaštite smanjena za dva miliona eura - na 34,7 miliona eura.

Rashod za Fond PIO u narednim mjesecima mogao bi biti i veći jer Ministarstvo rada i socijalnog staranja treba da nađe rješenje za oko tri hiljade takozvanih srazmjernih penzionera (koji žive u Crnoj Gori a primaju osim crnogorske i dio penzija iz bivših jugoslovenskih republika), jer je zbir njihovih penzija niži od sadašnjeg iznosa minimalne penzije od 450 eura. Oni nisu bili obuhvaćeni izmjenom zakona o povećanju minimalne penzije jer je nihova penzija bila regulisana izuzetkom iz zakona o PIO, a prema međudržavnim sporazumima sa republikama bivše Jugoslavije.

Penzije će ove godine biti još dva puta redovno usklađivane sa rastom iznosa bruto zarada i inflacije, u maju i u septembru.

( Goran Kapor )