Istorijski hotel - simbol Sirije koja je zauvijek nestala

Na terasi Baron hotela u Alepu, udovica vlasnika, Rubina Tašdžian, pregleda stare fotografije srećnije prošlosti u jednoj mirnijoj Siriji.

U hotelu Baron, koji je osnovala jedna jermenska porodica 1911, odsijedali su avanturisti, pisci, kraljevi, avijatičari, beduini i predsjednici sve dok usljed rata nije zatvoren prije pet godina. Tašdžian na hotel gleda kao na dio jedne Sirije koja je cijenila vjersku i etničku raznovrsnost, otvorenost prema spoljašnjem svijetu i kulturi.

„Sirija je mješavina svih ovih etničkih grupa i kultura... to je jedan veliki lonac u kojem je sve pomiješano. Ali mi kuvamo isti kibeh“, kazala je ona govoreći o tradicionalnom jelu.

Oživljavanje takve vizije Sirije u ratu koji je doveo do društvenih podjela podrazumijevalo bi pomirenje između političkih protivnika, vjerskih sekti i ekonomskih klasa. Međutim sa stotinama hiljada žrtava, raseljavanjem više od polovine populacije i borbama koje su i dalje u toku, za to gotovo da nema nade.

Za Baron, čije je poslovanje zavisilo od stabilnosti, bezbjednosti i kulturnog blaga Sirije, ustanak 2011. bio je katastrofalni napad na sve što mu je omogućavalo da napreduje.

Tokom rata, zapadne četvrti Alepa, koje su bile pod kontrolom vlade, bile su granatirane sa ogromnim uplivom izbjeglica i suočile su se da nestašicom vode, struje i hrane.

Istočni Alepo, koji je bio pod kontrolom pobunjenika do decembra kada je upala vojska nakon višemjesečne opsade i napada iz vazduha, praktično je opustošen.

Baron, koji se nalazi u zapadnom Alepu, pogodile su minobacačke granate, uključujući i jednu čiji su se šrapneli zabili u zidove prvog sprata i drugu koja je upala kroz prozor „orijentalne sobe“, ali nije eksplodirala.

Dio te granate sada se nalazi u prostoriji hotela gdje se između ostalog čuvaju predmeti koje su poklonili brojni arheolozi koji su boravili u hotelu, kao i račun koji je platio britanski arheolog, oficir i pisac Tomas Edvard Lorens. Jednu od soba na spratu često je koristila i Agata Kristi i u njoj se nalazi sto na kojem je napisala dio njenog djela „Ubistvo u Orijent ekspresu“.

Pristalice predsjednika Bašara al Asada za razaranje okrivljuju pobunjenike, koje nazivaju teroristima, i na njih gledaju kao na islamske ekstremiste koji preziru raznovrsnost i na kriminalce koji pljačkaju kulturna blaga.

Međutim stav da je Asadova Sirija raznovrsna, sekularna, otvorena i tolerantna žestoko odbacuje opozicija, kao i neke zapdne zemlje i aktivisti za zaštitu ljudskih prava. Kritičari tvrde da je sirijska vlada dugo bila jedna od najrepresivnijih na Bliskom istoku i da je to zapravo uzrok rata.

Mada vlada tokom cijelog rata promoviše ideju o sekularnoj Siriji, teško je ne primijetiti vjerski elemenat konflikta.

Dok su se pobunjenici okupili pod sunitskim islamističkim sloganima, Asadovi saveznici su šiitske islamističke milicije koje podržava Iran. Oni su odigrali veliku ulogu u kampanji za zauzimanje istočnog Alepa.

U Baronu, trpezarija od drveta, bar sa antičkim flašama, roze namještaj u prostoriji za pušenje sa visokim plafonom i spavaće sobe izgledaju istrošeno i oronulo. Hotel je 2012, kada je građanski rat stigao u Alepo, prestao da prima goste - osim nekoliko starih prijatelja. Tašdžian, 66-godišnja bivša nastavnica, tjera ulične mačke koje kroz polomljene prozore upadaju u trpezariju i pokušava da spriječi potpuno propadanje uglavnom napuštenog hotela u gradu u kojem nema dovoljno vode ni struje.

Njen suprug Armen Malumian, unuk osnivača hotela, umro je 2016, dvije godine nakon što su se vjenčali poslije 30-godišnje veze. Baron sada pripada njegovim sestrama, koje su napustile Siriju prije nekoliko godina.

Na terasi sa koje se egipatski nacionalistički lider Gamal Abdel Naser nekada obratio velikoj masi, kutije sa starim fotografijama su okružene starim mašinama za šivenje, peškirima iz 1950-ih, posteljinom iz Evrope na kojoj je izvezeno ime hotela.

Tokom borbi, hotel je primio izbjegličke porodice iz istočnog Alepa. Dok su bili tamo toliko su čistili podove u svojim sobama da su oštetili elegantne gravure na pločicama, kazala je Tašdžian.

„Sirija je bila najudobnija, najsekularnija država u arapskom svijetu“, kazala je Tašdžian. „Bilo je sramota pitati ljude da li su hrišćani ili muslimani“.

Galerija

( Nada Bogetić )