Kap koja je prelila čašu za Sančeza

U bombastičnom saopštenju koje je zateklo Španiju i izazvalo podozrenje širom Evrope, premijer Pedro Sančez je u srijedu veče objavio da će napraviti pauzu od službenih dužnosti kako bi odlučio da li želi da nastavi da predvodi zemlju. Kao razlog je naveo iscrpljenost od desničarskih napada na njegovu porodicu.

Sančezovo saopštenje uslijedilo je svega nekoliko sati nakon što su španski mediji objavili da je sudija pokrenuo istragu u čijem centru je Begonja Gomez, premijerova supruga, zbog navodne trgovine uticajem i poslovne korupcije nakon tužbe koju je pokrenula grupa Manos Limpias (Čiste ruke), čiji je lider povezan sa ekstremnom desnicom.

Grupa je optužila Gomezovu da koristi svoj uticaj kao supruga premijera kako bi obezbijedila sponzore za kurs master studija na univerzitetu koji je vodila. Sud nije objavio više detalja budući da je slučaj u ovako ranoj fazi zapečaćen.

Sančez, koji je prošle godine obezbijedio još jedan mandat za njegovu Socijalističku radničku partiju (PSOE) kao lider manjinske koalicione vlade, kazao je da će odluku saopštiti u ponedjeljak, 29. aprila.

“Hitno mi je potreban odgovor na pitanje da li vrijedi... predvoditi vladu ili se odreći te časti”, objavio je on juče na mreži X.

Sančez je kazao da njegova supruga nije učinila ništa nezakonito i da je napadaju “kako bi mene lično i politički oslabili”. Kazao je da će njegova supruga odbraniti svoju čast i sarađivati u istrazi.

Grupa Manos Limpias koristi jedinstveni zakonski instrument koji postoji u Španiji, a koji je poznat pod imenom “narodna optužba” kako bi podnijeli krivične prijave protiv trećih strana. Sudije mogu odlučiti da li da postupaju po tim tužbama, a Rojters navodi da svaka optužba ne rezultira sudskom istragom.

Španski pravni eksperti ističu da optužbe navedene u prijavi same po sebi ne ispunjavaju pravne zahtjeve za podizanje optužnice. Španski tužioci su juče zatražili da se slučaj odbaci.

Grupu Manos Limpias je 1995. godine osnovao Miguel Bernard, advokat koji se kandidovao za funkciju u ultranacionalističkoj stranci Nacionalni front, a kasnije je imenovan za Viteza časti Fondacije Fransiska Franka, navodi portal “Politiko”.

Španski Nacionalni sud je 2021. godine proglasio Manos Limpias krivim za korišćenje prijetnji pravnim postupcima i kampanjama blaćenja kao sredstva iznude protiv banaka i kompanija. Ta presuda je ove godine poništena od strane Vrhovnog suda, ali su sudije primijetile da su djelatnosti grupe etički “upitne”.

Iako su se Sančez i njegova supruga uspješno borili protiv kleveta koje su im upućene pred sudom, toksičnost izliva mržnje očigledno je iscrpila političara

U objavi na mreži X, Sančez je rekao da je umoran od napada na svoju porodicu, koja je meta kritičara još od kada je izabran za lidera PSOE 2014. godine.

Kako se politička scena zemlje sve više polarizuje, napadi na njegovu suprugu postali su intenzivniji. Tokom nekoliko godina, desničarski komentatori su javno širili zlobne glasine o Gomezovoj, uključujući i onu da je zapravo muškarac čije pravo ime je Begonjo, i da njena porodica posjeduje mrežu seks klubova i da je uključena u međunarodne operacije krijumčarenja droge.

Mada su se Sančez i njegova supruga uspješno borili protiv kleveta koje su im upućene pred sudom, toksičnost izliva mržnje očigledno je iscrpila političara, a pokretanje posljednje istrage je očigledno bila kap koja je prelila čašu.

“Nakon što je došlo do ovoga osjećam da moram legitimno da se zapitam da li ovo zaista vrijedi”, napisao je. “Uprkos desničarskoj karikaturalnoj predstavi moje ličnosti, ja nijesam vezan za ovu poziciju... Moja obaveza je prema mom osjećaju dužnosti i javnoj službi”.

Potencijalni ishodi variraju od toga da Sančez ostane na funkciji do njegove ostavke - što bi dovelo ili do kandidovanja novog kandidata za glasanje u Donjem domu ili do vanrednih izbora na ljeto - ili bi se mogao podvrgnuti glasanju o povjerenju kako bi ojačao svoje vođstvo.

Prema španskom ustavu, nove izbore može sazvati samo godinu dana nakon posljednjeg raspuštanja parlamenta. To znači da najranije što Sančez može formalno sazvati vanredne izbore je 29. maja, što bi rezultiralo glasanjem najranije 21. jula.

Ako Sančez podnese ostavku, kralj Felipe bi morao da se sastane sa svim strankama koje su zastupljene u donjem domu kako bi pokrenuo novi postupak imenovanja, određujući kandidata koji treba da dobije parlamentarnu većinu kako bi postao premijer.

U Španiji, političari svih profila rutinski optužuju jedni druge, kao i članove porodice i saradnike, za korupciju, i bilo je nekoliko visokoprofilnih skandala koji su rezultirali osudama.

Pedro Sančez je došao na vlast 2018. kada je prethodna konzervativna vlada izgubila glasanje o povjerenju nakon skandala sa korupcijom.

Trenutno, postoji nekoliko parlamentarnih komisija koje ispituju javne ugovore za javne nabavke tokom pandemije kovida.

Ranije ove godine, bivši ministar saobraćaja Hose Luis Abalos odbio je pozive svoje stranke PSOE da podnese ostavku kao poslanik nakon što je njegov pomoćnik optužen da je primao mito kako bi olakšao ugovore o zaštitnim maskama.

Spekulacije o visokim funkcijama u EU i NATO

Sančezova objava pokrenula je glasine u Briselu, gdje se uoči predstojećih izbora uveliko spekuliše o tome koji nacionalni lideri bi mogli zauzeti najviše funkcije u Evropskoj uniji.

Sančez do sada nije smatran kandidatom jer se vjerovalo da je od veće koristi za upravljanje Španijom, petom po veličini evopskom ekonomijom. Međutim “Politiko” ističe da ukoliko podnese ostavku, mnogi bi bili srećni da ga vide u Briselu.

Njegovo ime se, prema pisanju briselskog portala, ne pominje samo u vezi sa pozicijom predsjednika Evropskog savjeta, već i u trci za sljedećeg generalnog sekretara NATO-a.

( N. Bogetić )