Prve reakcije na “Iskru”: Spas za post-jugoslovenski žanrovski film?
Ono u čemu se regionalna kritika slažu jeste da se radi o vanserijskom žanrovskom ostvarenju – o filmu koji po tonalitetu i strukturi najviše podsjeća na skandinavske trilere. Štaviše, Vojnov tvrdi da je Iskra, uz Poslednje poglavlje Nemanje Bečanovića, “sam vrh crnogorske filmske produkcije”
“Izgleda da je filmski svet dobio novog pretendenta za titulu spasioca žanrovskog filma u regionu”, piše na kultnom blogu Celuloidna mržnja filmski kritičar Milan Krunić.
Riječ je o mladom crnogorskom reditelju Gojku Berkuljanu i njegovom debitantskom ostvarenju – Iskra – čija je premijera zakazana za 2. avgust, u 21 časova, na Kanli Kuli, u okviru Hercengnovskog filmskog festival.
Dimitrije Vojnov u svojoj kritici na uticajnom blogu Crippled Corner govori o “toniskotovskog kompetenciji” mladog crnogorskog reditelja koji “vešto i vrlo odmerenim sredstvima vodi priču sa više vremenskih tokova, očekujući koncentraciju gledalaca koja na svu sreću na kraju biva nagrađena”.
Ono u čemu se regionalna kritika slažu jeste da se radi o vanserijskom žanrovskom ostvarenju – o filmu koji po tonalitetu i strukturi najviše podsjeća na skandinavske trilere. Štaviše, Vojnov tvrdi da je Iskra, uz Poslednje poglavlje Nemanje Bečanovića, “sam vrh crnogorske filmske produkcije”.
Berkuljanov trijumf je u tome veći što se zapravo radi o diplomskom filmu koji je, zbog nedostatka sredstava i podrške crnogorskih kulturnih institucija, sniman gotovo tri godine, na mišiće i uz volontersku predanost svih involviranih. No, kako Krunić zapaža, Berkuljan je “svoje ograničene finansije iskoristio maksimalno” i finansijske nedostatke pretočio u kreativnu slobodu. Vojnov, recimo, primjećuje da je film vizuelno “vrlo kontrolisan, brižljivo planiran i efektan, imali u vidu mikrobudžet ili ne”. Dakle, Berkuljanova autorska vizija i vladanje zanatom su ni od čega napravili film značajan film u regionalnim okvirima. Krunić se čak ne libi da scenu “koja veoma efektno stavlja tačku na čitavu priču filma” okarakteriše “gotovo kjubrikovskom”.
A šta je priča filma? Kako je to sumirano na blogu Celuloidna mržnja: “Petar je inspektor u penziji i sve što mu je ostalo u životu je njegova ćerka Iskra. Kada se ona ne pojavi na poslu nekoliko dana, Petar prekida penzionersku monotoniju i kreće u potragu za ćerkom, usput tražeći pomoć od njenog kolege Igora, ali i svog bivšeg partnera Ranka. Međutim, njihova potraga otvara vrata daleke prošlosti i baca svetlost na stvari koje su možda trebale biti davno zaboravljene.” Poput svojih skandinavskih noir pandana, Iskra je i društveno angažovan film: Berkuljan traumu crnogorskog društva, kao i nemogućnost njenog prevazilaženja u kontekstu sveprožimajuće korupcije, locira u period tzv. Antibirokratske revolucije. Kako Vojnov zapaža, u tome leži i najveća snaga Berkuljanovog filma – u spajanju u post-jugoslovenskog kinematografiji “retko korišćenih žanrovskih obrazaca sa lokalnim miljeom”.
Zamjerke na Berkuljanov film mahom se tiču određenih scenarističkih propusta i glumačkih problema koji proizilaze iz toga, što je donekle i za očekivati od mikrobudžetskog filma snimanog sa velikim prekidima u rasponu od tri godine. Konsenzus je pak da Berkuljanov prvijenac pokazuje da su kukumavke o tome kako je nemoguće snimiti cjelovečernji film za “male pare” – neosnovane.
I dok se mladi crnogorski reditelji utrkuju ko će snimiti što hermetičniji arthouse film koji ne komunicira ni sa kim osim sa njihovim umjetničkim egom, Berkuljan u najboljoj novoholuvudskoj tradiciji spaja žanrovsku disciplinu i zanatsku umješnost sa snažnom ličnom, autorskom vizijom.
Rezultat? Obavezna lektira značajna u regionalnim okvirima.
( Vijesti online )