Kako je Rusija radikalizovala Makrona

Francuski predsjednik Emanuel Makron je 16. januara najavio da će poslati još 40 krstarećih raketa “scalp” u Ukrajinu. Rusija je kasnije tog dana bombardovala Harkov, na sjeveroistoku Ukrajine, tvrdeći da su tamo smješteni francuski plaćenici i dostavljajući spisak imena za koji francuska vojska tvrdi da je lažan. Nedugo zatim, Francuzi su otkrili 193 veb sajta osnovana da podrivaju javnu podršku Ukrajini u Francuskoj (kao i u Njemačkoj i Poljskoj), koje je vodila ruska firma sa Krima. Nekoliko dana kasnije, francuski ministar odbrane, Sebastijan Lekornu, izjavio je da su ruski kontrolori vazdušnog saobraćaja prijetili da će oboriti francuski avion koji patrolira iznad Crnog mora.

Francuska je proteklih mjeseci dokumentovala intenziviranu rusku kampanju za sijanje podjela, diskreditovanje zemlje i testiranje njene vojske. Ruske bezbjednosne službe, tvrde francuski izvori, naručile su Davidove zvijezde koje su oktobra prošle godine iscrtane po zidovima Pariza, kako bi podstakle međuvjerske tenzije. U martu, sajber napadi su privremeno onesposobili neke sajtove francuske vlade, a hakeri su ukrali podatke iz njene agencije za zapošljavanje. Uz dodatnu pomoć pristalica Rusije u Francuskoj, ruske farme botova su ubrzale priče o stjenicama u Parizu, koristile lažni izvještaj u francuskim vijestima kako bi izmislile navodni pokušaj atentata na Makrona, i širile podle lažne glasine o njegovoj supruzi Brižit.

U osnovi ovog sistematskog targetiranja, tvrde osobe bliske predsjedniku, je promjena koja i dalje zbunjuje mnoge posmatrače: Makronova transformacija iz lidera koji je nastojao da sarađuje sa Vladimirom Putinom u jednog od najratobornijih glasova u Evropi. Predsjednik koji je nekad pozivao saveznike da ne “ponižavaju” Rusiju, sada poziva na poražavanje Rusije, poručuje saveznicima da ne budu “kukavice” i upozorava da bi ruska pobjeda označila “kraj evropske bezbjednosti”. Makron nije razgovarao sa Putinom od septembra 2022. godine. On je 26. februara odbio da isključi slanje kopnenih snaga da pomognu Ukrajini.

Šta objašnjava ovu promjenu? Na osnovnom nivou, kako kaže Bruno Tertre iz Instituta Montenj, Makrona je “napala realnost”. Putin ga je lagao i manipulisao njime. Makronovo diplomatsko pružanje ruke prije rata bilo je neuspješno, čak i ako je tada znao da je to visokorizično. Ubistvo Alekseja Navaljnog u februaru poslužilo je kao dodatni šok. Kako je jedan bivši ministar rekao za “Mond”, Makrona je “radikalizovalo razočaranje”.

Problemi Ukrajine na terenu, kao i mogućnost još jednog predsjedničkog mandata Donalda Trampa, učinili su suprotstavljanje Rusiji hitnijim. Ovo dolazi u vrijeme kada je Makron već zaključio, u govoru u Bratislavi u maju prošle godine, da bi uključivanje Ukrajine i u Evropsku uniju i u NATO zapravo ojačalo njegovu ambiciju za evropsku kolektivnu odbranu, a ne oslabilo.

“Francuska je decenijama vjerovala da, kada je Evropa u pitanju, manje je bolje”, napisala je Selia Belin iz Evropskog savjeta za spoljne poslove, u komentaru za američki časopis “Forin afers”.

Ruska agresija, primjećuje ona, transformisala je argument za širu EU. Francuski desetogodišnji bezbjednosni angažman prema Ukrajini sada je ukorijenjen u bilateralnom sporazumu, koji su Makron i Volodimir Zelenski potpisali u februaru. Njegova vrijednost iznosi tri milijarde eura u 2024. godini i uključuje obećanje Francuske da će podržati ulazak Ukrajine u NATO.

Skeptici i dalje dovode u pitanje iskrenost Makronovog preobražaja, ukazujući na napore Francuske da ograniči ukrajinski izvoz poljoprivrednih proizvoda. Lijepe riječi su jedno, a konkretna akcija drugo. Podaci iz Kil instituta u Njemačkoj sugerišu da je francuska bilateralna vojna pomoć samo djelić njemačke, iako posljednji podaci sežu samo do sredine januara. Sa deficitom budžeta od 5,5 odsto BDP-a u 2023. godini, Francuska je u finansijskim problemima, njena vojska ima malo opreme koju može da odvoji, a njen industrijski sektor ima problema da proizvodi stvari mnogo brže.

Drugi odbacuju Makronov tvrdolinijaški stav kao izbornu kampanju, s namjerom da se njegova geopolitika razlikuje od one Marine le Pen, čije je Nacionalno okupljanje (RN) nekada finansirala jedna ruska banka. Iako je ovo zaista tema kampanje, njena efikasnost je sumnjiva. Izgleda da će RN zgaziti njegovu stranku na izborima za Evropski parlament u junu. Ideja slanja kopnenih snaga u Ukrajinu duboko je nepopularna u Francuskoj.

Značajno je to što je Makronova promjena mišljenja najviše odobrenja dobila od nekada skeptičnog istočnog oboda Evrope.

“Mislim da je to iskreno”, kaže Niku Popesku, bivši ministar spoljnih poslova Moldavije. “Makron je zaključio da bezbjednost EU zavisi od bezbjednosti njenih susjeda”.

Makron podržava ideju Estonije o zajedničkom zaduživanju EU kako bi se platilo oružje za Ukrajinu, što je ideja koja je omražena u štedljivoj Njemačkoj. Francuske diplomate su nedavno izradile alarmantne scenarije o posljedicama ruske pobjede. Makron, kaže jedan francuski vojni izvor, više ne gaji nikakve sumnje u ekspanzionističke ambicije Moskve. Ako Rusija pobijedi, rekao je predsjednik prošlog mjeseca, Putin neće stati na Ukrajini. Sada Makron mora da djeluje na osnovu svog novog shvatanja.

Prevod: A.Š.

( Ekonomist )