Cenzura pod maskom zaštite javnosti

Dvije konferencije u dva evropska grada. Dva pokušaja zabrane (mada samo jedan uspješan). Dvije različite reakcije političara i medija. Sve to nam govori nešto o stanju slobode govora danas.

Prošlog utorka, Emir Kir, gradonačelnik u Briselu, dospio je na međunarodne naslovnice kada je pokušao da zabrani Nacionalnu konzervativnu konferenciju u tom gradu. Pokušaj je propao, odbijen kao “neprihvatljiv” od strane belgijskog premijera Aleksandra de Kroa, i proglašen nezakonitim od strane najvišeg administrativnog suda.

Pet dana ranije, sa daleko manje komentara i osude, berlinska policija je silom zatvorila konferenciju o Palestini. Gasanu Abu Sitahu, rektoru Univerziteta u Glazgovu, i rekonstruktivnom hirurgu, koji je trebalo da govori o svojim iskustvima u bolnicama Gaze, zabranjen je ulazak u Njemačku.

Bivšem grčkom ministru finansija Janisu Varufakisu, sada generalnom sekretaru ljevičarskog pokreta DiEM25, uručen je betätigungsverbot, zabrana svake političke aktivnosti u Njemačkoj, uključujući i onlajn učešće iz neke druge zemlje.

Govornici na Nacionalnoj konferenciji (NatKon) osudili su ulogu “liberalne elite” i Evropske unije u pokušajima da ih ućutkaju. Bio je to zapravo čin buntovničkog gradonačelnika koji je izbačen iz Socijalističke partije zbog veza sa turskim krajnje desničarskim političarima. Za razliku od toga, konferencija u Berlinu je ugašena svom silinom države. Ipak, nijedan premijer taj postupak nije osudio, a rijetki mejnstrim mediji su ga kritikovali.

Tema slobode govora se obično smatra ljevičarskom temom: ljevica kao pristalica cenzure, a desnica kao “ratnici za slobodu govora”.To, međutim, znači doslovno prihvatiti konzervativnu mitomaniju. Sigurno je da je istorijska predanost ljevice slobodi govora oslabila u posljednjih nekoliko godina. Međutim, neprijateljstvo desnice prema cenzuri rijetko kad je bilo išta više od licemerja.

Najdžel Faraž, koji je bio za govornicom kada je policija upala na NatKon konferenciju, dao je intervju za BBC. Upitan je o politikama cenzure mađarskog premijera Viktora Orbana. Orbana je njegovo neprijateljstvo prema imigraciji, liberalizmu i Evropskoj uniji pretvorilo u političkog heroja u krugovima NatKona. Šta je sa Orbanovim autoritarnim politikama koje su podrile i akademske i slobodu medija? Takve politike, insistirao je Faraž, nemaju nikakve veze sa cenzurom. Orban je zapravo želio da “spriječi globalnog milionera Džordža Soroša da indoktrinira djecu. To je drugačije”.

Ukoliko moja ideološki srodna duša nameće cenzuru, to je da bi zaštitila ljude. Ukoliko moj ideološki neprijatelj radi to isto, onda je to napad na slobodu govora.

Kir je upotrijebio dva opravdanja u svom pokušaju da zabrani NatKon konferenciju: jedan je da je potrebno da javnost bude “bezbjedna” a drugi da je konferencija skup ekstremne desnice. I upotreba “bezbjednosti” kao opravdanje za cenzuru, i labava upotreba kategorizacija u cilju targetiranja političkih protivnika, postali su okosnice savremene “kulture otkazivanja” (cancel culture). Mada ih često forsira ljevica, desnica je jednako vješta (u mnogim slučajevima čak i vještija) u njihovoj upotrebi.

Talas “anti-vouk” zakona koji je zahvatio republikanske države u Americi, uključujući zabrane “neprihvatljivih” stavova na univerzitetima i u korporacijama, često se opravdava na protekcionistički način.

Ukoliko moja ideološki srodna duša nameće cenzuru, to je da bi zaštitila ljude. Ukoliko moj ideološki neprijatelj radi to isto, onda je to napad na slobodu govora

U mnogim takvim državama profesorima je zabranjeno da uvode materijal koji bi mogao izazvati “bilo kakav osjećaj nelagodnosti, krivice, patnje ili bilo koju drugu formu psihološke nelagode zbog rase ili pola pojedinca”. Ranije ovog meseca jedan apelacioni sud je presudio da je neustavno da Florida, putem svog “zakona o individualnoj slobodi”, poznatog kao “anti-vouk” zakon, zabrani “ideje označene kao uvredljive”. Sudija iz Floride je primijetio da zakon “zabranjuje profesorima izražavanje nepoželjnih stavova... dok dozvoljava neograničeno izražavanje suprotnih stavova”. U istraživanju kulture otkazivanja na američkim univerzitetima “Otkazivanje američkog uma”, Greg Lukijanov i Riki Šlot primjećuju da su “ironično, desnica i ljevica zamijenili uloge kada je riječ o nametanju... kodeksa govora na univerzitetima”.

Desnica je međutim uvijek bila sklona cenzuri. Ono što se promijenilo jeste činjenica da je ljevica pružila konzervativcima novo oružje sa kojim mogu da sprovode svoju cenzuru. Desnica je rado prihvatila jezik o bezbjednosti i uvredi kako bi sprovodila svoje ideološke namjere dok istovremeno odbacuje upotrebu istih od strane ljevice karekterišući je kao “voukizam”.

Uzmimo na primjer aktuelne pokušaje potiskivanja propalestinskog govora. Od univerzitetskih kompleksa do društvenih medija, akademici, umjetnici i pisci su otpuštani ili ućutkivani zbog podrške palestinskim pravima ili zbog kritikovanja Izraela.

Opisujući slučaj u kojem je od studenata na Univerzitetu u Kolumbiji traženo da uklone emotikone sa palestinskim zastavama tokom Zoom sastanka jer oni izazivaju “traumatične reakcije”, akademkinja i spisateljica Nataša Lenard je primijetila da ovo može zvučati kao “materijal za parodiju ekstremne desnice: apsurdan primer ‘vouk’ kulture”. Ipak, “sigurnost” je postala “najnovije oružje... za ućutkivanje kritike Izraela”.

“Ljudi osjećaj nelagode prema nekoj informaciju doživljavaju isto kao i da su fizički nebezbjedni”, primijetio je jedan student. Ova konfuzija omogućena je od strane mnogih na lijevoj strani koji su, kako kaže Lenardova, podrili razliku “između osećanja sigurnosti i stvarne sigurnosti”.

I isto kao što su mnogi iz ljevice nategli značenje “krajnje desnice” kako bi napadali protivnike, mnogi na desnoj strani (kao i liberali) šire značenje antisemitizma kako bi targetirali kritičare Izraela. Najbolji primjer toga je Njemačka. Jedan razlog zašto je zatvaranje konferencije u Berlinu izazvalo manje bijesa od propalog pokušaja zabrane konferencije u Briselu je taj što je cenzura palestinskih glasova postala uobičajena.

Nijesu samo propalestinski glasovi ti čija prava mogu biti podrivena u ime zaštite javnosti. Jedan policajac je nedavno rekao Gideonu Falteru, iz Kampanje protiv antisemitizma, da kao “otvoreno jevrejska” osoba on ne može prići propalestinskom maršu - iako većina takvih marševa uključuje i vidljivi jevrejski blok. Metropoliten policija se izvinila ali je, u prvobitnom saopštenju, dodala da ljudi kao Falter moraju znati da je “njihovo prisustvo provokativno” i da predstavlja prijetnju za “javnu bezbjednost”. Policija je nakon toga morala da se izvinjava zbog izvinjenja. Teško je smisliti veći knjiški primjer antisemitizma od toga da jednom Jevreju kažete da ne može biti vidljivi Jevrej zbog straha da će izazvati nered.

Treba da se suprotstavimo pokušajima cenzure političkog govora i kritika pod maskom “zaštite javnosti”. Takođe treba da priznamo da je ljevica pružila desnici oružje kojim može da napada progresivne ciljeve. Uvijek su oni koji se bore za socijalnu pravdu ti koji trpe najveću štetu od nametanja cenzure.

Tekst je preuzet iz “Gardijana”

Priredila: N.B.

( Kenan Malik )