Traže zaštitu Svetog Stefana i Paštrovske gore
Iz Europa Nostre navode da su bili zaprepašćeni kada su vidjeli razmjere i neprikladnost djelimično izgrađenog stambeno-hotelskog projekta koji stoji napušten odmah unutar sjeverne kapije Miločerskog parka
Europa Nostra, najveća organizacija u Evropi za očuvanje kulturne baštine, uputila je otvoreno pismo ministru prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine Janku Odoviću i Komisiji za izradu Prostornog plana Crne Gore do 2040, u kome traže zaštitu Svetog Stefana sa tampon zonom, a da Miločeraski park i Paštrovska goru tim planskim dokumentom budu tretirani kao zaštićena područja.
“Obraćamo vam se u ime Europa Nostre, najveće organizacije u Evropi za očuvanje evropske kulturne baštine. Mi smo federacija od više od 350 udruženja i fondacija i pridruženih gradova i drugih javnih ili privatnih tijela u više od 40 evropskih zemalja. Usko sarađujemo sa Evropskom unijom, kao i sa Savetom Evrope, Uneskom, između ostalih ključnih evropskih i međunarodnih organizacija. Djelujemo kada je nasljeđe širom Evrope u opasnosti ili joj je potrebna podrška i zaštita. Godine 2023. Sveti Stefan i susjedni park Miločer izabrani su u okviru našeg programa “7 najugroženijih lokaliteta baštine u Evropi” (7ME), sada već 10 godina stare zajedničke inicijative Europa Nostre (EN) i Instituta Evropske investicione banke (EIB). Tim stručnjaka 7ME došao je u misiju u Crnu Goru u februaru 2024. i održao brojne sastanke sa državnim zvaničnicima, uključujući državnog sekretara za urbanizam i druge predstavnike Ministarstva prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine. Europa Nostra želi da iskoristi priliku sadašnjeg procesa javnih rasprava i prikupljanja komentara u vezi sa revizijom Prostornog plana Crne Gore, kako bi istakla važnost obezbjeđivanja adekvatne zaštite Svetog Stefana sa tampon zonom Miločerski park, kao dio šireg kulturnog pejzaža Paštrovske gore”, navodi se u pismu.
Oni su predočili i zahtjeve i preporuke.
“Završnom izradom Prostornog plana Crne Gore značajnu pažnju treba posvetiti području zone Miločerksog parka kod Svetog Stefana i tretirati ga kao zaštićeno područje kako u tekstualnom dijelu plana, tako i u idealnom slučaju, u svom grafičkom dijelu. Miločerski park je od 1936. do kraja Drugog svjetskog rata služio kao ljetnja rezidencija kraljevske porodice Karađorđević, koja je vladala Jugoslavijom (odnosno na početku Kraljevine SHS) od 1918. do 1944. godine. Rezidencijalni kompleks se sastoji od velike ljetnje palate, nekoliko manjih stambenih objekata, kao i drugih administrativnih i pomoćnih zgrada, potom velike, prostrane botaničke bašte, mnogih drugih vrtova sa bogatom vegetacijom i pejzažnim arhitektonskim obilježjima i objektima, zidova, podzida i stepenica oko Kraljeve i Kraljičine plaže, Francuskog mosta iz Napoleonovog doba, ostataka ‘Jegorovog puta’, Kraljičine stolice na obližnjem brdu. Svi oni zaslužuju najviši nivo zaštite. Stambeni objekti i drugi građevinski elementi (zidovi, podzide) zidani su čuvenim bračkim kamenom, dok je hrastovo drveće donijeto iz svih krajeva Jugoslavije. Na ovom projektu angažovani su bili najbolji arhitekti (npr. poznati arhitekta i profesor iz Beograda Dragomir Tadić), građevinari, stručnjaci i zanatlije”, ističe se u pismu.
Iz Europa Nostra navode da je stručni tim 7ME bio je zaprepašćen kada je vidio razmjere i neprikladnost djelimično izgrađenog stambeno-hotelskog projekta koji stoji napušten odmah unutar sjeverne kapije Miločerskog parka.
“Ovo, kao i prijetnje prepravke i zamjene niza manjih objekata u parku, ukazuju na izuzetnu hitnost da se Miločerskom parku obezbijedi zaštita, pa čak i hitna zaštita, kako bi se obezbijedile kulturne i prirodne vrijednosti ovog bisera crnogorskog primorja. Zaštita ovog lokaliteta na nivou Prostornog plana je neophodna, jer uprkos očiglednim istorijskim, kulturnim i pejzažnim vrijednostima lokaliteta, i uprkos zahtjevima za njegovu zaštitu i zvanično uvrštenje u kulturno i prirodno dobro (tj. Kulturni pejzaž), nijedna akcija u tom pravcu nije preduzeta skoro deceniju. Srećom, ovaj proces je sada u toku, ali će potrajati. Smatramo da je izuzetno važno i hitno da se zaštita parka Miločer garantuje i kroz Prostorni plan Crne Gore, kako bi se otvorio put za dugoročnu i sigurnu zaštitu ovog područja”, naglašava se u dopisu ministru Odoviću.
Kao drugi zahtjev, iz Europa nostra su naznačili da bi završnom izradom Prostornog plana trebalo da se ponovo istakne zaštita tampon zone ostrva Sveti Stefan, kako je navedeno u odluci kojom je Sveti Stefan uvršten kao kulturno dobro od nacionalnog značaja, uključujući i njegovu kontakt zonu. Takođe, zatraženo je da završnom izradom Prostornog plana šire područje Paštrovske gore treba tretirati kao zaštićeni kulturni pejzaž, sa brojnim kulturnim dobrima i prirodnim lepotama.
( Vuk Lajović )