Ukoričene priče o nikšićkim oriđinalima

Svaki grad ima svoje oriđinale, a Nikšić je vjerovatno u tome. Upravo tim oriđinalima, “ljudima koje je znao cijeli grad...zanimljivim ličnostima, osobenjacima posebnog duha, mahom neuklopljenih u društvene šeme”, publicista, novinar i hroničar grada Maksim Vujačić, posvetio je najnoviju knjigu koje je nedavno izašla iz štampe “Siluete nikšićkih oriđinala”.

Želio je da knjigom sačuva sjećanje na ljude koji su obilježili jedan period grada pod Trebjesom (1945-1970), kojih se stariji Nikšićani sa simpatijama sjećaju, a mlađi uglavnom i ne znaju za njih.

“Neki su kroz lirska svjedočanstva, nostalgična sjećanja, hroničarske bilješke, priče o godinama snova, ostali ovjekovječeni u literarnim djelima, pričama, u filmu ‘Horoskop’ režisera Bora Draškovića, za koji je scenario uradio Mirko Kovač, u ‘Beštijama’ Živka Nikolića, velepoemi Milana Komnenića ‘Svođenje računa - tako je bilo u Nikšiću’, pričama akademika Žarka Đurovića, Vita Nikolića”, kaže Vujačić koji je u knjizi “okupio” devet nikšićkih oriđinala, među kojima se nalazi i jedna žena.

U uvodnom tekstu Vujačić je čitaoce upoznao sa periodom kada je Nikšić bio najveće gradilište u Crnoj Gori i mnogo šire, sa godinama kada se izgradnjom velikih privrednih sistema od nerazvijene varoši pretvara u industrijski centar. Bio je to period od 1945. do 1962. godine, godine kada se u Nikšić doselio veliki broj stanovnika iz svih krajeva Crne Gore, Jugoslavije, a neki i iz inostranstva, i kada je prirodni priraštaj stanovnika u gradu pod Trebjesom iznosio čak 47 odsto.

“Živjelo se u poslijeratnom siromaštvu, ali su vladale sloga, solidarnost, poštenje, znanje, ambicioznost...Život se u gradu ‘udisao punim plućima’, uz udarnički rad, zahuktavao se i kafanski štimung i boemija”, zapisao je Vujačić.

U tom i takvom ambijentu bitisao je Stevan Vuković koji je svakog oslovljavao sa “zlatni”, pa je tako dobio nadimak, prvi nikšićki kolporter, čovjek čiji se odgovor, kada su saveznici u aprilu 1944. godine bombardovali Nikšić, i danas prepričava. Na pitanje: “Čiji su ovo avioni Stevane?”, legendarni nikšićki oriđinal je odgovorio: “Vaistinu ne znam, ali znam da su bombe naše”.

“Jedina žena oriđinal pedesetih i šezdesetih godina prošlog vijeka u Nikšiću bila je Danica Ždrale, koju je znao čitav grad. Zvali su je Danica Brašnjarica jer je iz magazina i prodavnica prenosila građanima u kuće džakove brašna. Od njega za sebe nikada nije napravila ni priganice, a kamoli kolače”, zapisao je Vujačić.

Prisjetio se Vujačić i Petra Stolice, čovjeka koji je 1941. godine nekim čudom izašao živ iz Koritske jame i koji od tada “nije mogao da razgovjetno govori, već je više neartikulisano mumlao”, ali i Perka Zvicera Pekeša, čovjeka koji je mnoge Nikšićane, ali i ljude koji bi samo prošli kroz grad, zadužio nekom pažnjom, o kome je pisao i Vito Nikolić. Svoje mjesto u Vujačićevoj knjizi našao je i Milo Kotarac koji je, iako je mogao da dobije bolji posao, bio prodavač lozova jugoslovenske lutrije jer je želio da “ljude podsjeća na sreću i da im je nudi”, kao i Milija Đurović Gatalo, koji je nakon što ga je italijanski sud osudio na 101 godinu robije, zapjevao: “Talijani, kam da vi je, Milija će sto i dvije”. O nerazdvojnom tandemu, Jovu Borozanu kome je nadimak bio “Džada”, jer je “čitav život proživio pod otvorenim nebom” i Ćalu, čovjeku kome je ostao zabilježen samo nadimak, pisali su i Vito Nikolić i Žarko Đurović, pominjali su ih i u filmovima. Knjigu “zatvara” priča o Milutinu Miću Mrgudoviću, čovjeku koji nikada nije bio u operi, niti čuo za “Seviljskog berberina”, a nije se bunio što su ga zvali nikšićki Figaro.

Knjiga je obogaćena slikama Zorana Mićanovića i fotografijama Željka Šapurića, dok je korice uradio Željko Zvicer.

Vujačić je radni vijek proveo kao novinar u Nikšićkim novinama, radio i televiziji Nikšić. Autor je 35 knjiga proze i poezije. Urednik je u više izdavačkih kuća, samostalni izdavač, osnivač i vlasnik biblioteke “Arhiv uspomena”, osnivač i urednik mnogih kulturnih manifestacija, autor i producent dokumentarnih filmova, hroničar Nikšića. Dobitnik je Nagrade oslobođenja Nikšića, nagrade “Zaloga” Književne zajednice “Vladimir Mijušković” i diplome za poseban doprinos razvoju novinarstva Društva crnogorskih novinara.

( Svetlana Mandić )