Podkast “Ključne riječi” - mjesto odakle nauka i znanje govore

Osamdesetih godina prošlog vijeka osmišljen je koncept informacijske piramide kako bi se na jednostavan način oslikali odnosi između podatka, informacije, znanja i mudrosti. I u toj piramidi, oni se i nalaze baš tim redom: na dnu, koji i zauzima najširi dio piramide, nalazi se podatak, na vrhu, onom najužem dijelu piramide, nalazi se mudrost.

Pojednostavljeno govoreći o odnosu tih pojmova, tumačenje je sljedeće: podaci u kontekstu i kombinovani unutar strukture čine informaciju, informacije služe za gomilanje znanja, a znanje kako bi se ovladalo mudrošću.

Danas je, čini se, informacijska piramida preokrenuta...

I to je jedan od razloga zbog kojih su Centralna univerzitetska biblioteka i Rektorat Univerziteta Crne Gore (UCG) prije skoro dvije godine počeli da proizvode svoj sadržaj i kroz razgovore sa gostima promovišu nauku, obrazovanje i kulturu.

“Opšte je mjesto da su u eri konvergencije medija i neprestane komercijalizacije i trivijalizacije sadržaja u javnosti potisnuti sadržaji koji se bave obrazovanjem, naukom i kulturom. I ukoliko je jasno da je današnja tehnologija okrenula informacijsku piramidu naopačke, tako da je sada podatak, a ne mudrost na vrhu piramide, onda je jasno koliko je nužno da se institucije kao što su univerziteti i biblioteke dodatno potrude da preko novih kanala popularišu i nameću saznanja o raznim pojmovima i fenomenima”, kaže u razgovoru za “Vijesti” viši bibliotekar Ognjen Savić.

Za njega lično, kako je dodao, to se čini posebno važnim:

“U našem društvu u kojem se globalna ideologija površnosti i spektakla lako uparuje sa starim odrednicama ignorancije i isključivosti. U svakom slučaju, izabrali smo formu podkasta zbog njegove produkcijske jednostavnosti, prilične popularnosti tog video i audio formata i mogućnosti da se sadržaj plasira širem auditorijumu preko mnogih digitalnih platformi (portala Univerziteta, YouTube kanala, društvenih mreža...)”.

Podkast je digitalni audio ili audio/video zapis, koji se distribuira putem interneta. Podkast “Ključne riječi” emituje se od juna 2022.

“Zahvaljujući razgovorima sa profesorima, docentima i saradnicima sa našeg i inostranih univerziteta, te umjetnicima i bibliotekarima, ‘Ključne riječi’ bi trebalo da podstaknu širu javnost, a posebno mlade, da bolje razumiju ulogu i vrijednost nauke i stvaralaštva, te da apostrofiraju značaj akademske zajednice i biblioteka u jednom društvu”, dodaje Savić.

Savić je jedan od urednika i voditelja “Ključnih riječi”. Za “Vijesti” pojašnjava da se taj podkast realizuje u saradnji sa Fakultetom dramskih umjetnosti, a osim njega, autor, odnosno urednik i voditelj je i bibliotekar mr Vuksan Vuksanović. Uredničkom i voditeljskom timu nedavno se priključila i mr Bojana Šolaja, doktorand na Filozofskom fakultetu. Kameru i montažu potpisuje Blažo Tatar, dizajn Ivan Živković, a produkciju prof. dr Edin Jašarović.

Prema riječima Savića, ideja oko koje se gradi podkast “Ključe riječi” je da u toj emisiji gostuju domaći stručnjaci iz svih oblasti nauke i umjetnosti koje se izučavaju na Univerzitetu Crne Gore.

“I zbilja je zadovoljstvo što smo do sada imali priliku da od predavača i saradnika na našem univerzitetu čujemo mnogo toga vrijednog i zanimljivog iz psihologije, medicine, filozofije, fizike, književnosti, politikologije, arhitekture, umjetnosti..., kao i što smo ugostili nekoliko inostranih naučnika i dva nobelovca”, rekao je on.

Epizoda u kojoj je gost “Ključnih riječi” prof. dr Konstantin Novoselov, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku za rad na dvodimenzionalnom materijalu grafenu sa Andreom Geimom 2010. godine, emitovana je 1. decembra prošle godine. Pored ostalog, slušaoci u toj epizodi mogu da čuju o uticaju nauke i tehnologije na slobodu, sigurnost, kulturu, prirodu...

Epizoda u kojoj je gost dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 2011. godine, prof. Den Šehtman, emitovana je u januaru 2023.

Pored ostalog, upitan je kako je znanje vidljivo u jednom društvu.

“Obično u društvima koja imaju kvalitetno obrazovanje, životni standard je mnogo bolji... Obrazovanje je kvalitetno, počev još od vrtića. BDP (bruto društveni proizvod) po glavi stanovnika je relativno visok, nezaposlenost niska, i ljudi imaju kvalitetan život, zato što imaju dobre vlade. Znate, vladu i političare bira narod, a kada je taj isti narod obrazovan, onda je on i kritički nastrojen i postavlja prava pitanja. Stoga, u većini slučajeva, iako ne uvijek, obrazovano društvo podrazumijeva relativno bolju vladu i zato bolji život za zemlju. Obrazovani ljudi teže miru, podizanju porodice, dobrim poslovima i cijela atmosfera je mirna i osjećaj je dobar u tim zemljama. Kada društvo nije obrazovano, onda je sve upravo suprotno”, rekao je on.

Među gostima podkasta Centralne univerzitetske biblioteke su i Džefri Huber, bivši potpredsjednik kompanije Google, prof. dr Dušica Babović-Vuksanović, profesorica medicinske genetike i pedijatrije na Klinici Mejo, prof. dr Aleksandar Kavčić sa Univerziteta Karnegi Melon... Među gostima iz Crne Gore je prof. dr Stevo Popović, sa Fakulteta za sport i fizičko vaspitanje, sa kojim je bilo riječi o značaju fizičke aktivnosti, gojaznosti uopšte i u Crnoj Gori i regionu, šta znači 10.000 koraka, šta je autofagija...

Kroz nekoliko epizoda, domaćini su sa gostima razgovarali i o bibliotekarstvu - šta je promijenilo biblioteke u 21. vijeku, da li su biblioteke u Crnoj Gori zarobljene, kako se obrazuju bibliotekari, šta je kritičko bibliotekarstvo... Među gostima na teme bibliotekarstva su direktorka Centralne univerzitetske biblioteke mr Bosiljka Cicmil, mr Dragica Lompar, direktorica Nacionalne biblioteke Crne Gore “Đurđe Crnojević”, prof. dr Mario Hibert sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu...

“U kontekstu činjenice da Ključne riječi ‘izlaze’ iz jedne univerzitetske biblioteke, posebno mi je drago što smo više puta govorili i o istoriji i teoriji bibliotekarstva i uopšte o bibliotekama, koje su u Crnoj Gori nedovoljno dobro pozicionirane i samim tim neprepoznate kao dinamični centri znanja, otvorenosti i inkluzivnosti”, kaže Savić.

O budućnosti podkasta, kaže da se ne bave toliko statistikom, koliko nastojanjem da ugoste što više zanimljivih gostiju.

“Ako imamo na umu naše početne (poslovično pesimistične) misli o tome koliko će biti gledane ‘Ključne riječi’, mogu reći da smo se malo prevarili, što svakako ne znači da smo za ove dvije godine postigli epohalan rezultat. Pojedine emisije, u kontekstu male zajednice, imaju vrijedan broj slušanja/gledanja, ali ponekad i pomalo iznenađujuću statistiku, jer neke teme za koje pomislimo da će ljude više zanimati, ne dopiru do većeg broja ljudi, i obratno, oni razgovori od kojih možda ne očekujemo da zainteresuju više gledalaca, postanu prilično gledani. Doduše, mnogo i ne razmišljamo o tim formalnim pokazateljima, već jedino o tome da nastavimo sa otvaranjem prostora za što više zanimljivih tema i gostiju. Uostalom, tu negdje naša lična uloga, ali vjerovatno i Biblioteke i Univerziteta, i počinje i prestaje”, poručio je Savić.

Podkast “Ključne riječi”, pored ostalog, može da se prati putem YouTube mreže, na kanalu Centralna biblioteka UCG, gdje je do sada objavljeno 36 emisija.

( Damira Kalač )