Više mjesnih zajednica pisalo ministarstvu: Turbinama nije mjesto na Paštrovskoj gori

Zahtijevamo da iz nacrta Prostornog plana Crne Gore do 2040. uklonite projekat vjetroelektrane sa područja Brajića i Paštrovske gore pod nazivom “Vjetroelektrana Brajići”, koji obuhvata granično područje opština Bar i Budva, odnosno da ga preselite na drugo mjesto gdje se ne ugrožava turizam, ruralni turizam, ambijentalne cjeline starih sela, poljoprivredna gazdinstva, kulturni i prirodni pejzaži, kulturna dobra, crkve, manastiri, vinogradi, životna sredina u selima, šume, izvorišta, stari putevi, hajking staze…

To piše u prigovoru, u koji su “Vijesti” imale uvid, dostavljenom Ministarstvu urbanizma, prostornog planiranja i državne imovine i Komisiji za izradu Prostornog plana Crne Gore do 2040. koji potpisuju predsjednici savjeta mjesnih zajednica “Brajići”, “Sveti Stefan”, “Reževići”, “Petrovac” i “Buljarica” Željko Stojanović, Vladislav Mitrović, Aleksandar Radović, Savo Medigović i Saša Davidović, Blažo Kažanegra iz Fondacija Bankada, predsjednik Udruženja Paštrovića “Drobni pijesak” Beograd Pavle Anđus, te brojni naučni radnici i ugledni građani Budve.

“Prije svega želimo da istaknemo da nismo protiv zelene energije koja treba da bude ključan energetski faktor u bližoj ili daljoj budućnosti, ali smatramo da bi izgradnja takvog projekta na lokalitetu Brajići-Paštrovska gora negativno uticala na turističke, kulturne i poljoprivredne potencijale ovog područja, koje je izrazito bogato prirodnom i kulturnom baštinom, na kulturni pejzaž Svetog Stefana i Miločera, kao i na kvalitet životne sredine u obližnjim selima. Nauka je potvrdila da vjetroelektrane imaju negativan uticaj na turizam. Nauka se ozbiljno bavi ovim problemom, pa se u brojnim studijama predlaže da se vjetroelektrane grade na mjestima koja su daleko od atraktivnih turističkih pejzaža. Kod nas je Sveti Stefan na svega četiri kilometra vazdušne linije udaljen od planirane vjetroelektrane ‘Brajići’. U tom kontekstu, lokalitete Sveti Stefan i Miločer su posjetili nedavno eksperti renomirane organizacije Europa Nostra iz Brisela i Instituta Evropske investicione banke iz Luksemburga i ocijenili, između ostalog, da bi projekat VE ‘Brajići’ ugrozio kulturni pejzaž Svetog Stefana i Miločera”, navodi se u dopisu.

Oni su postavili pitanje može li Sveti Stefan biti elitan i reprezent crnogorskog turizma ako se na 3-4 kilometra od njega nalazi vjetropark sa turbinama višim od 180 metara.

“Naravno da ne može. Toga su svjesni bili i Dubrovčani pa nisu dozvolili da se blizu Dubrovnika gradi vjetropark, već je najbliži sagrađen u Ponikvama u tranzitnoj zoni blizu Pelješkog mosta. Nigdje blizu atraktivnih turističkih destinacija nema vjetroelektrana. Nema ih na hrvatskim ostrvima, a njima je energija prijeko potrebna jer žive na ostrvu. Vjetroelektrana nema na Ibici, Majorki, Nici, Portofinu, Rovinju, niti na Mikonosu ili Sardiniji, dok Knjaževina Monako kupuje vjetroparkove po Francuskoj za svoje potrebe jer ih ne želi na svojoj teritoriji. Negativan uticaj na zdravlje ljudi još uvijek nije naučno čvrsto dokazan, ali je za sada dokazano postojanje tzv. “wind turbine syndrome” (WTS), tj. sindroma vjetro-turbina koji se vezuje za nesanicu, loše raspoloženje, frustraciju ili ljutnju. Ovaj sindrom stvara dodatni negativan uticaj na turizam, naročito na ruralni turizam u ovom području, jer turisti dolaze u našu zemlju da odmaraju i da se opuštaju a ne da budu izloženi infrazvuku od vjetro-turbina koji u najmanju ruku prouzrokuje ljutnju nervozu, frustracije i nesanicu, jer ljudi putuju da se opuste a ne da budu nervozni ida ne spavaju”, ističe se u dopisu.

Kako navode, uporedna praksa pokazuje da vjetro-parkova nema u blizini popularnih destinacija i atrakcija.

“U Francuskoj postoji slično mjesto kao Sveti Stefan i zove se Mont-Saint-Michel, koje je vrlo popularno među turistima. Prije nekih 12 ili 13 godina postojao je plan da se izgradi vjetroelektrana koja bi bila udaljena oko 17 kilometara od ovog lokaliteta vazdušne linije u najbližoj tački. Međutim, institucije su odmah reagovale, uključujući i UNESCO i projekat je obustavljen”, navode u zahtjevu.

Zona projekta vjetroelektrane “Brajići”, kako dodaju, nalazi se na obodu Nacionalnog parka “Skadarsko jezero”, što je takođe problematično, te da u neposrednoj blizini lokacija planiranih vjetro-turbina nalaze se više od 20 prelijepih starih sela kao ambijentalnih cjelina, većinom naseljenih

“Zakoni pojedinih stranih država nalažu da se vjetroelektrane grade daleko od naseljenih mjesta. U Engleskoj za turbine više od 150 metara, minimalna distanca do naseljenih mjesta mora biti 3000 metara. Pojedina sela u slučaju VE Brajići će biti udaljena na nekoliko stotina metara vazdušne linije, dakle ispod ili do jednog kilometra udaljenosti (Brajići, Uglješići, Stojanovići, Kuljače, Vojnići i Dapkovići će biti udaljeni na svega 500-1000 metara). Isto tako, sela na teritoriji Opštine Bar – Utrg, Podgora, Tomići, Bukovik, Ovtočići, Donje i Gornje Brčele, Mačuge, Gluhi do – bi bila udaljena na oko 1-1,5 kilometra vazdušne linije ili čak manje. Tri aktivna manastira će biti udaljena na daljini manjoj od 1000 metara (Duljevo, Vojnići i skit Sv. Đorđa u Mrtvici), dok Sv. Spiridon na Ograđenici bi bio udaljen na oko 1,5 km, a manastir Rustovo na oko 2,5 km vazdušne linije sa okolnim selima Rustovo, Slanjina, Marojevići, Mikovići, Andričići, manastir Brčele u Crmnici, koji predstavlja veoma važno mjesto za istoriju Crne Gore, bi bio udaljen na oko 1,5 km vazdušne linije od najbliže vjetro turbine, možda i manje”, ističu u dopisu.

Kako tvrde, stavljanje vjetroelektrane na ovakvom mjestu, prebogatom kulturnim i prirodnim resursima, u blizini ekskluzivne turističke zone, kao i zone ruralnog turizma bi potpuno obesmislio jednu zdravu ideju o važnosti zelene tranzicije.

“Zahtijevamo da uklonite, odnosno izbrišete projekat VE Brajići iz Prostornog plana Crne Gore do 2040, i eventualno da ga, pod drugim imenom, premjestite na neko drugo mjesto koje je najmanje 15 - 20 kilometara vazdušne linije udaljeno od trenutne lokacije, u skladu sa međunarodnom praksom”, zaključuje se u dopisu.

( Vuk Lajović )