Vladin program: Zanatlijama pomoć od 200 hiljada eura
Registrovane zanatlije ove godine imaju više novca na raspolaganju, posebno mladi, žene i oni u manje razvijenim opštinama
Zanatlijama će kroz Vladin program za razvoj i promociju zanatstva za 2024. biti dostupno 200 hiljada eura, što je za 25.000 više nego prošle godine, a sve sa ciljem povećanja broja registrovanih zanatlija, jačanja konkurentnosti sektora, podrške početnicima i podsticanja preduzetništva kod žena i mladih.
Pravo učešća imaju zanatlije koji su se registrovali do kraja prošle, i oni koji se registruju u toku ove godine. Program se sprovodi kroz povraćaj dijela troškova, odnosno tako što zanatlija nakon kupovine opreme ili alata i plaćanja 100 odsto opravdanih troškova, dobija dio refundacije od Ministarstva ekonomskog razvoja. Opravdani troškovi se odnose na nabavku opreme i ne uključuju PDV.
Prijave su moguće do 31. maja, dok je krajnji rok za dostavljanje zahtjeva za povraćaj 31. oktobar ove godine.
Ovaj dokument kao i prošlogodišnji, ima dvije linije podrške s tim da su obje namijenjene za nabavku opreme. Program za 2023. je bio usmjeren na nabavku opreme i promociju zanatstva. Ovogodišnji kroz prvu liniju (namijenjenju zanatlijama koji su registrovani zaključno sa krajem decembra prošle godine), predviđa podršku do 70 odsto opravdanih troškova, odnosno do 12.000 eura za nabavku opreme ili alata. Ta mjera je ranije bila vrijedna 10.000 eura.
Drugom linijom koja je namijenjena zanatlijama registrovanim u 2024. godini, za nabavku opreme je dostupna podrška do 50 odsto troškova, tj. do 6.000 eura. Ova mjera je u 2023. u istom iznosu bila namijenjena zanatlijima koje učestvuju na međunarodnom sajmu dok su oni koji idu na domaće sajmove mogli dobiti do četiri hiljade eura. U 2023. maksimalni iznos po zanatliji za obje linije je bio 12.000 eura.
Prednosti zavisno od vlasnika i opštine
“Maksimalni iznos odobrene podrške po zanatliji u okviru komponente I iznosi 12.000, u okviru komponente II 6.000 eura, dok je minimalni iznos za obje 1.000 eura. Ukoliko se provjerom utvrdi da su u prijavnom formularu dati neistiniti podaci ili da priložena dokumentacija nije validna i u skladu sa uslovima javnog poziva, zanatliji se oduzima pravo učešća na javnim pozivima Ministarstva na period od pet godina”, piše u dokumentu.
Obje linije nude i dodatni novac, zavisno u kojoj opštini zanatlija radi. Tako oni koji posluju u opštinama kojima je indeks razvijenosti do 100 odsto, dobijaju dodatnih 10 odsto, odnosno do 80 odsto opravdanih troškova za prvu i do 60 odsto za drugu liniju. To se odnosi na zanatlije koje posluju u Petnjici, Andrijevici, Gusinju, Plavu, Rožajama, Tuzima, Beranama, Bijelom Polju, Šavniku, Mojkovcu, Kolašinu, Pljevljima, Plužinama, Ulcinju, Baru, Žabljaku, Cetinju, Nikšiću, Danilovgradu i Zeti. Osim toga, ako je firma najmanje 50 odsto u vlasništvu žena ili je u vlasništvu neko ko ima do 35 godina starosti, podrška se uvećava još pet odsto.
Za one koji podnesu zahtjev za prvu liniju, uslov je i da od 31. decembra prošle godine nije bilo promjena u strukturi vlasništva firme, adrese i opštine iz koje se posluje. Takođe se ističe da oni koji su u 2023. ostvarili pravo na podršku unutar ovog programa, sada ne mogu da učestvuju.
Stagnacija zanatstva
U slučaju da ostane neutrošenog novca u programu, on će se preusmjeriti za finansiranje zahtjeva onih koji čekaju i to po redosljedu prispijeća. Ako se utvrdi da neki od zanatlija ne ispunjava potrebne uslove ili odustanu, pozvaće se sljedeći da dovrši proces i nakon roka za podnošenje zahtjeva ako ostane novca.
U dokumentu se ističe da zanatstvo u Crnoj Gori stagnira posljednih godina i nema dovoljan značaj u ekonomiji države, zbog čega se resor ekonomije fokusirao na unapređivanje uslova za ovaj sektor a posebno na zakonodavni okvir. Piše i da je rađena procjena prethodnih programa ovog tipa, sa kojima se počelo 2018. godine, te da je utvrđeno da ovaj novac odgovara zanatlijama i da ima pozitivne efekte na njihovo poslovanje.
“Skoro 74 odsto korisnika programa potvrdilo je da su dobijena sredstva doprinijela povećanju kapaciteta za obavljanje zanatske djelatnosti, 58 odsto je potvrdilo da su smanjili ili optimizovali troškove poslovanja, koliko i da su ostvarili rast prihoda. Nešto više od polovine korisnika podrške potvrdilo je da su zahvaljujući dobijenim sredstvima uveli novi proizvod, odnosno da su povećali broj klijenata (po 52,6 odsto)”, piše u dokumentu.
Rezultati procjene su kako se navodi, pokazali da zanatlije žele da novac bude dostupan i početnicima, da se uveća iznos podrške, da se omogući avansna uplata umjesto refundiranja nakon što je ulaganje završeno, kao i da se osim opreme omogući i olakšica za nabavku osnovnog materijala. Ističe se da je Ministarstvo ekonomije na osnovu toga dio potreba zanatlija integrisalo u program za 2024. godinu u mjeri u kojoj je moguće zbog pravila o kontroli državne pomoći.
( Mirko Kotlaš )