Katalonija: Ekonomija cvjeta, san o nezavisnosti živi

Katalonci biraju novi regionalni parlament i moguća je koalicija prošpanskih socijalista i ljevičara-separatista. Dok ekonomija regiona cvjeta, mnogim privrednicima politika izlazi na nos.

„Madrid ne plaća“, standardna je izjava mnogih Katalonaca kad govore o obećanim, a nikad ispunjenim investicijama centralne vlade u njihovom regionu.

Ova rečenica mi odmah pada na pamet kada izlazim iz brzog voza u Barseloni.

Ovdje, oko stanice Sants, sve je prljavije i uništenije nego u urednom glavnom gradu Madridu. Ali postavlja se pitanje, gdje zapravo završava sav novac koji ostvaruje veoma uspješna privreda Katalonije.

Prema navodima državne agencije za subvencije, ovdje sjedište ima 79 fabrika, koje zapošljavaju gotovo 16.000 radnika, među kojima su i najvažnija farmaceutska preduzeća i dobavljači automobilske industrije u Španiji.

Na prijevremenim regionalnim izborima ove nedjelje (12. maj) u Kataloniji važnu ulogu će igrati državne i regionalne investicije. Razlog prijevremenih izbora je činjenica da vlada nije uspjela da prihvati budžet.

Već ranije je bilo čestih sporova oko budžeta. Tako se 2022. raspala koalicija dvije separatističke stranke koje su vladale od 2017. godine.

Liberalno-konzervativna stranka „Zajedno za Kataloniju“ prekinula je saradnju sa lijevom strankom ERC i napustila vladu.

U aktuelnim istraživanjima javnog mnjenja najviše glasova dobijaju katalonski socijalisti PSC. Iz te stranke, koja učestvuje u centralnoj vladi, je gradonačelnik Barselone i ona je na liniji španskog premijera Pedra Sančeza.

On od kako je došao na vlast 2018. nastoji da ubijedi Katalonce da je za njih najbolja opcija ostanak u Španiji.

Katalonski preduzetnici žele svoj mir

Konsultant za preduzeća Huan Linares smatra da je rasprava o nezavisnosti Katalonije, kako je vođena posljednjih godina, gubljenje vremena.

Ovaj 65-godišnjak je dugo živio u Madridu, a potiče iz Barselone.

„Nacionalizam bilo koje vrste u ovom kontekstu internacionalizma i živahne privrede izgleda potpuno nestvarno“, kaže on.

Otkako ponovo živi u Kataloniji primjećuje da je „zavisnost od Španije i tamošnjeg novca nesporna. Ali, i Španiji treba Katalonija.“

Gotovo trećina španskog izvoza dolazi iz Katalonije, gdje se proizvode prije svega hrana, automobili, ljekovi i mašine. „Preko luka u Taragoni i Barseloni snabdijeva se špansko tržište“, kaže Horhe Diaz, docent na madridskom elitnom univerzitetu Ikade.

Katalonija je osim toga najvažniji poslodavac u Španiji. Broj stanovnika je zato u 20 godina porastao sa šest na osam miliona. Stopa nezaposlenosti je ispod devet posto, dok je na nivou Španije preko jedanaest odsto.

„Sa Univerzitetom Pompeu Fabra i Autonomnim univerzitetom u Barseloni Katalonija ima i dva najbolja univerziteta u Španiji“, kaže Diaz.

Rast interesovanja mladih talenata iz cijelog svijeta za rad u Kataloniji razvio se zbog sajma Mobile World Congress. On se svake godine od 2006. održava u Barseloni i okuplja najveće kompanije informatičke i telekomunikacione industrije.

Katalonija je i dalje industrijsko srce Španije, kaže Diaz. Proizvođač automobila Seat, koji je deo Folksvagenovog koncerna, razvio se u centar elektromobilnosti i inovacija.

I treći po veličini kineski proizvođač automobila Čeri namjerava uskoro da počne proizvoditi u Barseloni. U mješovitom preduzeću osnovanom sa španskim preduzećem EV Motors i njihovom markom Ebro već ove godine bi prvi automobili trebalo da budu proizvedeni u bivšoj Nisanovoj fabrici.

Barselona privlači strane investitore

Fajnenšel tajms je prošle godine proglasio Barselonu najuspješnijim evropskim gradom u privlačenju direktnih stranih investicija.

Samo u sektoru biologije i srodnim sektorima, poput farmacije ili bioinformatike, promet je od 2017. do 2021. porastao sa 18 milijardi na gotovo 22 milijarde evra.

Neke bolnice u Barseloni su među najboljima u Evropi. Tu se u međuvremenu sprovodi više kliničkih testiranja ljekova i terapija nego u Nemačkoj.

To je razlog što farmaceutska kompanija AstraZeneka namjerava da u narednih pet godina investira 800 miliona evra u razvojni centar u Barseloni i time stvori hiljadu radnih mjesta.

Sitadela Park se trenutno pretvara u „čvorište znanja“ koje bi trebalo da bude otvoreno naredne godine kao prostor za nauku. Jedna banka sa sjedištem u Barseloni finansira naučno-istraživački centar za imunologiju.

Katalonska privreda cvjeta uprkos talasu separatizma koji je 2020. pokrenuo bivši katalonski premijer Karles Pudždemon. On se kandiduje i na ovim izborima, iako od 2017. živi u egzilu u Belgiji, kao bjegunac od španskog pravosuđa.

Kao kandidat iz egzila nije govorio o ekonomskim uspesima nego o referendumu. S obzirom na to da je Pudždemon u oktobru 2017. sproveo ilegalno glasanje i nakon toga proglasio katalonsku republiku, u Španiji je protiv njega izdat nalog za hapšenje. Belgija ne želi da ga izruči.

Proteklih godina je kao poslanik u Evropskom parlamentu često kritikovao Španiju, koju naziva „državom tlačiteljem“.

Španski premijer Sančez omogućio je zakon o amnestiji koji Pudždemonu teoretski obećava nekažnjivost ako se vrati u Španiju.

Za katalonsko udruženje privrednika su političke teme često veliki davež, oni bi radije da brinu samo o poslu. A on ide dobro.

Prema zvaničnim podacima, katalonska privreda je prošle godine ostvarila rast od 2,4 odsto, u ovoj godini se očekuje rast od 1,8 odsto.

San o nezavisnosti

Ali, tema nezavisnosti uprkos ekonomskim uspjesima ostaje na političkoj agendi. Ako socijalisti iz PSC-a pobjede, kako izgleda prema istraživanjima javnog mnjenja, biće im potrebna podrška ERC-a.

A njihov proklamovani cilj je legalni referendum o pitanju nezavisnosti katalonske države.

I meni kao posmatračici sa strane ta ideja izgleda anahrono u jednom svjetskom gradu kao što je Barselona.

Prelazim sa stanice Sants prema obližnjem Trgu Uesk na kojem već mjesecima leže lišće i blato.

Ako socijalisti i njihov kandidat, filozof Salvador Ilja, zaista pobijede i formiraju novu vladu, moraće da se još mnogo dokazuju kod katalonskog stanovništva.

U ovoj četvrti Barselone, gdje se uselila uglavnom alternativna scena, sve je zapuštenije – čak u nekim malim restoranima i barovima još uvijek stoje glasačke kutije sa ilegalnog referenduma iz 2017. godine.

U takvim lokalima nerado čuje se španski, a u razgovorima za stolom često se argumentuje da veliki dugovi katalonske vlade kao i prljavština na ulicama i trgovima sigurno imaju veze sa Madridom. „Oni jednostavno ne plaćaju.“

( Deutsche Welle )