Nova Kaledonija: Vanredno stanje najmanje dvanaest dana; Pariz govori o "scenama haosa"
Francuska je proglasila vanredno stanje u Novoj Kaledoniji u jeku nemira u kojima je stradalo barem četvoro ljudi. Povod za izgrede su reforme biračkog prava u ovom pacifičkom arhipelagu pod francuskom upravom
Pariz govori o "scenama haosa" u svojoj prekomorskoj oblasti Novoj Kaledoniji, nakon što su neredi posljednjih dana doveli do najmanje četvoro mrtvih.
Portparolka Vlade najavila je da će vanredno stanje na tom arhipelagu u Okeaniji važiti najmanje dvanaest dana.
Prethodno je predsjednik Francuske, Emanuel Makron, dekretom policiji dao široka ovlašćenja da uguši nemire, uključujući i kućni pritvor za osobe koje su procijenjene kao opasnost po javni red.
Najavljena je i privremena blokada pristupa društvenoj mreži TikTok.
Oko petsto policajaca iz Francuske poslato je da pomogne lokalnoj policiji i žandarmeriji koja je u akciji sa oko 1.800 ljudi.
Izgredi u Numei
Uprkos policijskom času, od ponedjeljka traju nemiri u Numei, glavnom gradu Nove Kaledonije. Lokalni mediji prenose slike sukoba, razorenih prodavnica i benzinskih pumpi, zapaljenih automobila.
Očevici kažu da se gradom širi oštar miris paljevine. Zatvoreni su aerodrom, škole, zgrade državne uprave. Formiraju se dugi redovi pred prodavnicama koje nisu uništene i poharane.
Do sada je prebrojano četvoro mrtvih, među kojima je jedan pripadnik snaga reda. On je navodno ubijen hicem iz vatrenog oružja koji ga je pogodio u glavu. Više od trista ljudi je povrijeđeno, oko 130 privedeno.
Visoki komesarijat u Novoj Kaledoniji procjenjuje da je u nerede uključeno oko pet hiljada "izgrednika" u Numei i okolini.
Protivnici i podržavaoci nezavisnosti Nove Kaledonije juče su objavili zajedničko saopštenje u kojem pozivaju stanovništvo na "mir i razum".
Isto je učinio Makron, koji je spreman da brzo primi delegaciju Nove Kaledonije u Parizu kako bi se tragalo za političkim rješenjem. On je pak upozorio one koje izazivaju nemire da će policija i pravosuđe udariti na njih svom silom.
Sporna reforma biračkog prava
Do nemira je došlo zbog reforme izbornog prava koju je pokrenuo Pariz. Prema njoj, svi francuski državljani koji žive na Novoj Kaledoniji duže od deset godina imaju pravo da glasaju i na tamošnjim lokalnim izborima.
Tako bi još nekoliko hiljada Francuza dobilo pravo glasa i moglo da utiče na prilike u ovoj provinciji koja ima svega oko 300.000 stanovnika.
Zakon su potvrdila oba doma francuskog parlamenta i sada samo ostaje da se okupi takozvani Parlamentarni kongres koji u posebnim prilikama zasijeda u Versaju, i da potvrdi zakon.
Starosjedilačko stanovništvo ostrva u tome vidi udar na svoje interese. Do sada se pravo glasa sticalo tek posle 25 godina boravka na arhipelagu.
Francuska je kolonizovala Novu Kaledoniju sredinom 19. vijeka, koristeći je dugo kao kažnjeničku koloniju. Grupa ostrva nalazi se u Pacifiku, oko 1.500 kilometara istočno od Australije.
Propali referendumi o nezavisnosti
Zagovornici nezavisnosti Nove Kaledonije, među kojima je šef lokalne vlade Luj Mapu, boje se da će reforme biračkog prava još suzbiti uticaj indogenog stanovništva.
"Ova odluka će veoma ograničiti naše mogućnosti da upravljamo Novom Kaledonijom", rekao je Mapu.
Potez Pariza se smatra udarom na sporazum iz 1998. godine prema kojem Nova Kaledonija treba da dobija više političke moći.
Na čak tri referenduma o nezavisnosti - 2018, 2020. i 2021. godine - stanovnici su ubjedljivo odlučivali da ipak ostanu dio Francuske. Na posljednjem referendumu je, uz malu izlaznost, za ostanak u Francuskoj glasalo 96 odsto ljudi, dok su zagovornici nezavisnosti bojkotovali referendum.
Oblast je i dalje značajna za Pariz prije svega strateški, vojno kao i zbog tamošnjih nalazišta nikla.
( Deutsche Welle )