Sport nakon obnove nezavisnosti - i dalje najbolji crnogorski proizvod, ali do kada će to trajati?
Crnogorski sportisti su često pravili mnogo bolje rezultate nego što imaju uslove, a sistem sporta u našoj državi je generalno ogledalo društva - nesređen i bez vizije
Kada je 21. maja 2006. Crna Gora obnovila nezavisnost sport je “zaplivao” u nepoznato, bila je to oblast za koju se možda i najviše brinulo - nekako i očekivano, zbog male baze, ali prije svega zbog očajne infrastrukture, sistema koji treba izgraditi.
Prošlo je od tada 18 godina, sport je našoj zemlji donio mnogo radosti, učinio da za jednu od najmanjih zemalja čuju Evropa i svijet, ali briga i zebnja od prvog majskog dana nezavisne Crne Gore i danas postoje - čini se možda i više nego tada.
Najbolji primjer su dva najtrofejnija sporta u državi - vaterpolo i ženski rukomet, koji su već u prvim godinama nezavisnosti dohvatili vrh, ali i sve to kao da nisu uspjeli da iskoriste na pravi način.
“AJKULE” I “LAVICE” ODMAH PODIGLI LETVICU PREVISOKO
I dok je za narod u Crnoj Gori na startu impresivno bilo i samo pojavljivanje crveno-zlatne zastave i riječi Montenegro na velikim takmičenjima, nova sportska nacija je odmah počela da pokazuje talenat - prednjačili su "ajkule" i "lavice".
Još tokom posljednjih godina državne zajednice bilo je jasno da Crna Gora ima vrhunsku generaciju vaterpolista, ali legendarni Petar Porobić i njegovi momci morali su da krenu od nule... Od kvalifikacija za Evropsko prvenstvo u diviziji B, šampionata niže divizije u Mančesteru i na kraju zlatne Malage 2008. kada su Veljko Uskoković, Nikola Janović, Vladimir Gojković i ostali majstori pokorili Stari kontinent.
Četiri godine kasnije na tron su se popele i rukometašice naše zemlje, u svega nekoliko mjesesci djevojke Dragana Adžića osvojile su evropsko zlato i olimpijsko srebro, a medalja bi vjerovatno bila i sjajnije da “lavice” u Londonu osim sjajne Norveške za protivnika nisu imale i famozne sutkinje Bonaventura.
Uspjehe reprezentacije u ova dva sporta pratili su i klubovi, pa je Primorac bio prvak Evrope 2009. (godinu kasnije i viceprvak), Kataro je osvojio LEN kup, dok su rukometašice Budućnosti dva puta slavile u Ligi šampiona - 2012. i 2015.
DINAMITOVA EKSPLOZIJA
Uz vaterpolo i ženski rukomet, najprestižniju titulu u Crnu Goru je donio Dejan Zlatičanin - Dinamit je 2016. u Sjedinjenim Američkim Državama osvojio šampionski pojas u lakoj kategoriji u najprestižnijoj bokserskoj verziji WBC.
“Ovo je za mene i moj crnogorski narod istorija”, poručio je Zlatičanin nakon što je nokautirao Frenklina Mamanija.
Naš bokser nakon toga nije “odletio” toliko visoko, a realno i sam pojas je jedno od većih čuda s obzirom na tadašnji odnos države prema momku za kojeg se znalo da je rođen za velike stvari.
MARIJIN LET PREKO MINHENA
Najveći uspjeh u istoriji crnogorske atletike i jedan od najvećih u našem sportu napravila je Marija Vuković, koja je na Evropskom prvenstvu u Minhenu 2022. “zagrizla” srebrnu medalju.
Bila je to kruna karijere djevojke koja je 12 godina ranije u juniorskoj konkurenciji bila prvakinja svijeta i dokaz da se negdje pogriješilo u njenom atletskom razvoju nakon zlata u mlađim kategorijama.
Marija je i godinu pije leta na Olimpijskom stadionu u Minhenu lijepu priču ispisala na Olimpijskom stadionu u Tokiju, kada je na Igrama održanim tokom 2021. ušla u veliko finale, na kraju zauzela 9. mjesto.
RUKOMETAŠI - POBJEDE ZA PAMĆENJE
Zbog velike i jake konkurencije ne bi bilo realno očekivati da se rukometaši Crne Gore bore za medalje, ali su “lavovi” mnogo puta izvlačili više od maksimuma...
Crnoj Gori su donijeli prvi nastup na nekom velikom takmičenju (Evropsko prvenstvo u Norveškoj 2007), ali i nekoliko pobjeda koje su jednake čudima.
Pred momcima u crvenom padali su olimpijski i svjetski prvak Danska, giganti kakvi su Švedska, Njemačka i Hrvatska...
Za razliku od praktično svih drugih kolektivnih sportova u Crnoj Gori rukometna reprezentacija sada ima talentovaniji generaciju od one iz prvih godina nakon nezavisnosti. Pokazali su to “lavovi” prije dvije godine kada su na Evropskom prvenstvu bili 11, naravno i pomenutom pobjedom nad Mikelom Hansenom i drugovima...
Ipak, često ni talenat nije dovoljan. Dokaz je posljednji baraž kada je Crnoj Gori čas držala Italija - selekcija koja se na velika takmičenja vraća nakon 26 godina ostavila je igrače kakvi su Branko i Miloš Vujović, Nebojša Simić i drugi bez Svjetskog prvenstva.
KOŠARKA - I VIŠE OD OČEKIVANOG
Kada je već riječ o konkurenciji ona je uz fudbal najveća u košarci, posebno u muškoj, pa je sve što su “crveni” uradili bilo za poštovanje...
A bilo je mnogo trenutaka za pamćenje - od prvih odlazaka na Eurobasket, preko trojke kojom je Nikola Ivanović srušio velikana Srbiju u Beogradu, do dva uzastopna plasmana na Mundobasket, nezaboravne utakmice sa “drim-timom” Sjedinjenih Američkih Država i obezbijeđenih kvalifikacija za Olimpijske igre u Parizu.
Sjajne priče pišu i košarkašice, koje su redovne učesnice evropskih prvenstava, a nekoliko puta bile su i blizu polufinala, posebno 2015. kada su u drami četvrtfinala ispale od Španije - selekcije koje će u narednim godinama dva puta biti prvak Evrope i jednom olimpijski vicešampion.
Bilo je uspjeha i na klupskom planu, prije svega zahvaljujući košarkašima Budućnost Volija, koji su 2018. osvojili ABA ligu i doveli Evroligu u Podgoricu i “Moraču”.
FUDBAL - REPREZENTACIJA "PLIVA", KLUBOVI NA DNU
Fudbal je uvijek posebna priča, svjetski fenomen, pa je u njemu i najteže doći do velikih rezultata, a opet reprezentacija Crne Gore - iz zemlje sa jednim poluozbiljnim stadionom i uglavnom neozbiljnim klubovima - bila je nekoliko puta do kraja u igri za odlazak na veliko takmičenje.
Najbliže tokom jeseni 2011, kada je najprije Andrija Delibašić u sudijskoj nadoknadi donio 2:2 protiv zemlje fudbala - Engleske, a ubrzo i u baražu za odlazak na Euro 2012 protiv Češke...
Te godine “sokoli” su letjeli toliko visoko da su, po dirigentskom palicom nezaboravnog Zlatka Cica Kranjčara, dohvatili i 16. mjesto na Fifa rang-listi najboljih svjetskih reprezentacija.
Daleko je Crna Gora od uslova i baze kakve imaju praktično sve reprezentacije, pa čak i one najbliže - iz regiona, ali gotovo uvijek je tu, daleko od autsajdera, uvijek sa nadom da će veliko takmičenje stići, uvijek sa talentima svjetske klase kakvi su nakon Dejana Savićevića i Predraga Mijatovića svakako i Mirko Vučnić, Stevan Jovetić, Stefan Savić, pa i sa novim klincima poput Vasilija Adžića ili Viktora Đukanovića.
S druge strane, osim rijetkih dobrih nastupa Zete ili OFK Titograda, rijetkih individualnih bljeskova (kojih, doduše, više nema), klubovi iz Crne Gore kao da su prespavali posljednjih 18 godina - potvrda toga je i da su iza 1. CFL na Uefinoj listi samo šampionati Andore i San Marina.
Nedostatak infastrukture, sistemskog rada, zaostatak u svemu za drugim državama - čudo je kako reprezentacija u takvim uslovima, i sa takvom ligom, još "pliva" iznad površine, pitanje je do kada će to trajati ako se pristup pod hitno ne promijeni...
Za razliku od 2006, Crna Gora sada može da se pohvali i ženskom reprezentacijom koja raste nevjerovatnom brzinom i koja u posljednje vrijeme oduševljeva igrom i rezultatima.
DŽUDO, BOKS, KARATE, ODBOJKA, RADOVIĆ, DUKIĆ, BOJANA GOJKOVIĆ...
Jedan od velikih rezultata za Crnu Goru je i srebrna medalja sa Svjetskog prvenstva u džudou, koju je iz Pariza 2011. donio Srđan Mrvaljević. Sve nakon toga u ovom sportu praktično je za zaborav - od sukoba unutar vodećih struktura, pa do osnivanja paralelnih saveza... Zbog svega i rezultati su prestali da stižu.
Karatistkinje i karatisti tradicionalno osvajaju medalje, a Nenad Dulović je prije nekoliko dana srebrom iz Zadra donio 13. medalju Crnoj Gori sa evropskih šampionata. Ono što ostaje minus našeg karatea svakako je što su rezultati izostali kada je bilo najvažnije - u trenutku kada je ovaj sport vraćen u olimpijski program tokom Igara u Tokiju, pa u glavni grad Japana nije putovao nijedan naš takmičar.
Nekako iz sjenke do evropskih prvenstava stizali su odbojkaši Crne Gore - tri pita zaredom, ali su tamo bili daleko od ozbiljnjih priča.
Veliki posao tokom više od decenije napravio je i jedriličar Milivoj Dukić koji će u Parizu (tačnije u Marseju) četvrti put učestvovati na Olimpijskim igrama, a prije tri godine u Tokiju bio je na korak od velikog uspjeha i plasmana u finale.
Jedna od ljepših priča je i naš paraolimpijac Filip Radović - fenomelani stonoteniser sa Cetinja ima bronzanu medalju sa Paraolimpijskih igara u Tokiju 2021, ali i dva srebra i dvije bronze sa evropskih prvenstava.
Uz sve njih, Crna Gora ima bokserske talente kao što su viceprvakinja Evrope Bojana Gojković ili bronzani Tamara Radunović i Tomislav Đinović, sjajne tekmičare u tekvondou, ali svim sportovima zajedničko je da ne postoji sistemska posvećenost države...
SISTEM SPORTA OGLEDALO DRŽAVE I DRUŠTVA
Povratak na početak priče - gdje je Crna Gora 18 godina kasnije i zašto ima više razloga za brigu sada.
Neki od njih su već pomenuti, kao i primjer vaterpola i ženskog rukometa... Bilo je nakon zlatnih godina povremeno uspjeha - “ajkule” viceprvaci svijeta i Evrope, nedavno i treći na kontinentu, “lavice” bronzane na EP - ali generalan utisak je da su i jedni i drugi u padu.
Vaterpolisti već nekoliko šampionata ne mogu dalje od četvrtfinala, a rukometašice će nakon Londona, Rio de Žaneira i Tokija preskočiti Olimpijske igre.
Slično je praktično i u svakom drugom sportu, a jedna činjenica je na kraju više nego jasna: Crnogorski sportisti su često pravili mnogo bolje rezultate nego što imaju uslove, a sistem sporta u našoj državi je generalno ogledalo društva - nesređen i bez vizije.
Savić, Vučević, Jelena Dubljević
Osim u dresu Crne Gore mnogi sportisti su proslavili ime svoje zemlje i nastupima za inostrane klubove - prije svih Stefan Savić, Nikola Vučević i Jelena Dubljević.
Jedan od kapitena fudbalske reprezentacije prvi je igrač iz naše zemlje nakon Dejana Savićevića i Predraga Mijatovića koji je igrao finale Lige šampiona - u dresu Atletiko Madrida, sa kojim je osvojio Ligu Evrope, Superkup Evrope i bio prvak Španije.
Nikola Vučević je dobro poznato ime u NBA, najjačoj košarkaškoj ligi svijeta, a kakav trag je ostavio tamo najbolje govore dva nastupa na “Ol-star” mečevima i mnoge brojke koje stoje pored njegovog imena.
Njegova koleginica pod obručima, Jelena Dubljević je u ženskoj NBA dohvatila vrh, kada je sa LA Sparksima osvojila titulu.
( Kosta Bošković )