Hrvatska može kazniti pravdanje Crne Gore Srbiji

Rezolucija o genocidu u Jasenovcu rezultat je zadovoljavanja interesa desnih, etnonacionalih vlasti u regionu koje žele da uspore put Crne Gore u EU i dodatno će zakomplikovati odnose sa Hrvatskom.

To je “Vijestima” rekla docentkinja na Univerzitetu Donja Gorica Nikoleta Đukanović koja očekuje reakciju Hrvatske ako Skupština usvoji Predlog rezolucije o genocidu o Jasenovcu, a na što su hrvatski zvaničnici upozorili prošle sedmice. Rezolucija o genocidu u Jasenovcu u skupštinsku proceduru predata je u petak, samo mjesec uoči dobijanja Izvještaja o procjeni ispunjenosti privremenih mjerila (IBAR) za poglavlja 23 i 24.

“Ne bi začudilo da Hrvatska odreaguje i da procijeni da je to protivno evropskom putu”, rekla je Đukanović.

Rezoluciju su potpisali svi poslanici vladajućih partija, osim predstavnika albanskih stranaka, nakon što je lider Demokratske narodne partije Milan Knežević postavio premijeru Milojku Spajiću ultimatum da do 17. maja Rezolucija uđe u skupštinsku proceduru.

“Pokret Evropa sad (PES) nam je dostavio predlog rezolucije o genocidu u Jasenovcu, ali su nakon protestne note Hrvatske odustali od potpisivanja. Nakon razgovora sa... Spajićem i jednog prijateljskog ubjeđivanja, poslanici PES-a su potpisali svoju rezoluciju, rekao je Knežević za srpsku TV Prva u subotu.

Savjetnica hrvatskog ministra vanjskih poslova Vanda Babić Galić nije direktno odgovorila na pitanja “Vijesti” kako će usvajanje rezolucije uticati na odnose Crne Gore i Hrvatske i da li će Hrvatska blokirati evropski put Crne Gore i dobijanje IBAR-a.

“Sve što vam mogu reći jeste da smo na oba pitanja dali odgovor u noti koji smo uputili Ministarstvu vanjskih poslova Crne Gore, 15. maja nakon što je predloženo Skupštini Crne Gore usvajanje rezolucije o Jasenovcu.Takođe, ministar vanjskih i evropskih poslova Gordan Grlić Radman je o tome dao izjavu koja upućuje na mogući slijed događaja, ako rezolucija bude usvojena”, kazala je.

Grlić Radman je prošle sedmice novinarima na samitu EUSAIR-a u Šibeniku rekao da se rezolucija zloupotrebljava za unutrašnja politička nadmetanja u Crnoj Gori i “da će se negativno odraziti na evropsku put Crne Gore, ali i na bilateralna i otvorena pitanja”.

Smatra da namjera usvajanja rezolucije o Jasenovcu ima veze sa rezolucijom o Srebrenici koja je na dnevnom redu Skupštine Ujedinjenih nacija 23. maja, a za koju će, prema najavi premijera Milojka Spajića glasati i Crna Gora.

“Vjerovatno hoće defokusirati Srebrenicu i politizovati sa Jasenovcem i manipulisati žrtvama”, kazao je Grlić Radman.

Hrvatsko Ministarstvo u noti upućenoj Crnoj Gori navodi da osuđuju pokušaje da na bilo koji način Hrvatska bude instrumentalizovana u unutrašnje političke svrhe i “ističe svoje očekivanje da Crna Gora i njene institucije odustanu od poteza koji bi se na negativan način mogli odraziti na budućnost bilateralnih odnosa, kao i na evropski put Crne Gore”.

Ministar vanjskih poslova Crne Gore Filip Ivanović je rekao da je uvjerio Grlića Radmana da niko u Crnoj Gori ne dovodi u vezu zločine u Jasenovcu s kolektivitetom hrvatskog naroda ili s Hrvatskom, pošto je poznato da hrvatska država, uključujući i njen vrh, dostojno obilježava sjećanje na nevino stradale jasenovačke žrtve.

Pravdanje zbog rezolucije o Srebrenici

Nikoleta Đukanović smatra da se u slučaju predloga rezolucije o Jasenovcu, radi o direktnom uslovljavanju predsjednika Skupštine i lidera Nove srpske demokratije Andrije Mandića, koji je to i rekao u Skupštini kada je najavljeno da će Vlada podržati Predlog rezolucije o Srebrenici u UN.

“Sigurno da uticaj Mandića na premijera Milojka Spajića i Spajića na ljude iz njegovog Pokreta Evropa sad (PES) koji su potpisali rezoluciju, podrazumijeva pravdanje takvih činjenja vlastima u Beogradu, što je u stvari potvrda hipoteze koliko vlasti u Srbiji žele da ospore put Crne Gore u EU”, rekla je Đukanović.

Sve to, kako kaže, utiče na odnose u regionu, pa s jedne strane se narušavaju odnosi sa Hrvatskom, a sa Srbijom se sve više komplikuju.

Podsjetila je na neriješena otvorena pitanja sa Hrvatskom, u vezi sa brodom Jadran i Prevlakom, zbog čega dolazi do situacija kao kad je hrvatski ministar odbrane Ivan Anušić odbio da se sastane sa svojim crnogorskim kolegom Draganom Krapovićem na već dogovorenom sastanku u januaru.

Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić je prošle sedmice na konferenciji za novinare na Samitu Zapadni Balkan-EU u Kotoru rekao da je rezolucija o Jasenovcu dobra ideja, dok je potpredsjednik srpske Vlade Aleksandar Vulin to kritikovao.

“Mi ćemo sagledati kako da je objeručke u budućnosti prihvatimo...Ali, pitanje je za građane Crne Gore i njihove političke predstavnike žele li to ili ne”, naveo je Vučić.

Vulin je poručio da “ako crnogorski parlament ne smije da pomene i Hrvatsku i ustaše i Njemce, neka ne rasitnjava jasenovačku golgotu da bi opravdao Vladu Crne Gore zato što će glasati za rezoluciju o Srebrenici”.

“Pisci crnogorske rezolucije o Jasenovcu uspjeli su ono što niko nije mogao. Da napišu rezoluciju o jasenovačkom genocidu, a da ni jednom ne pomenu ustaše i NDH, da srpsko ime pomenu jednom, a hrvatsko samo kada su nabrajali narode koji su stradali u Jasenovcu’’, naveo je Vulin u saopštenju.

Vučić ne želi da naruši odnose sa Hrvatskom

Srbija je imala priliku da usvoji rezoluciju o Jasenovcu ali taj predlog nije prošao u Skupštini, gdje većinu ima Vučićeva Srpska napredna stranka.

Početkom 2021. godine Udruženje logoraša Jasenovac u Srbiji podnijelo je Skupštini Srbije predlog “Rezolucije o ustaškom genocidu nad Srbima, Jevrejima i Romima u NDH-a 1941-1945”, kao i predlog proglašenja 28. aprila za Dan genocida nad Srbima u 20. vijeku. Za stavljanje na dnevni red te rezolucije glasalo je 30 od 250 poslanika.

Rezolucija o genocidu u Jasenovcu više puta je predlagana, ali nije uvrštavana u dnevni red parlamenta Srbije.

Vučić je u septembru 2022. tokom rasprave sa tadašnjom poslanicom Milicom Đurđević Stamenkovski, u parlamentu rekao da niko ne smije da vodi politiku na osnovu emocija koje ima.

“Kada to budemo uradili onda znajte 10 narednih godina, skoro pa nikakva odnose sa Hrvatskom. Samo to kažite narodu i kažite narodu za sve to, jesmo li mi u poziciji u ovom trenutku da sve to postignemo”, kazao je Vučić.

On je u intervjuu Face TV u aprilu 2021. rekao ako bi kao predsjednik države donio zaključak da je u Jasenovcu bio genocid, “to bi značilo narednih 100 godina loš odnos sa Hrvatima”.

Vučićev kabinet nije prekjuče odgovorio na pitanja “Vijesti” zašto Srbija do sada nije usvojila rezoluciju o genocidu u Jasenovcu i da li je njegov stav o tome i dalje isti kao što je iznio u intervjuu za Face TV.

U Predlogu rezolucije u crnogorskom parlamentu se, između ostalog, navodi da Skupština Crne Gore osuđuje svako poricanje genocida u Jasenovcu, “Imajući u vidu da je prema nepobitnim dokazima, osnovan koncentracioni logor smrti u Jasenovcu, u kom su u periodu od 1941 -1945. godine mučeni i ubijani Srbi, Jevreji, Romi, Hrvati kao i drugi narodi”.

“Kroz usvajanje ove rezolucije Skupština Crne Gore obavezuje se da aktivno doprinosi očuvanju sjećanja na žrtve genocida u Jasenovcu, promoviše toleranciju, razumijevanje i borbu protiv svih oblika mržnje i diskriminacije”.

Predlaže se da 22. april bude zvanično priznat kao Dan sjećanja na genocid u Jasenovcu, koji će se obilježiti svake godine.

Evropski komesar za susjedstvo i proširenje Oliver Varhelji je 16. maja u Kotoru, na pitanje da li je Crnoj Gori potrebna rezolucija o Jasenovcu, odgovorio da ne želi da utiče na unutrašnja pitanja i dodao da Zapadni Balkan može lako da skrene u destrukciju kada se govori o istoriji.

Istakao je i da su dobrosusjedski odnosi preduslov bilo kojem kandidatu za članstvo u EU.

EU pohvalama Crnoj Gori isprovocirala Srbiju

Đukanović je podsjetila da je Crne Gora od evropskih zvaničnika dobila snažnu podršku, koja nije ispraćena rezultatima.

“Vidimo jednu veliku podršku koja je nezapamćena u proteklih nekoliko i više godina. Kakva bi bila reakcija Vučića da Crna Gora uđe u EU prije Srbije, iako kao oni i nijesu toliko za EU? Tako da je rezolucija o Jasenovcu direktna reakcija na pohvale na račun Crne Gore od EU i međunarodnih zvaničnika”, ocijenila je i dodala da je EU isprovocirala ovakvu reakciju Srbije.

Molitva pred put u Njujork

U beogradskom hramu Svetog Save prekjuče ujutro je patrijarh Srpske pravoslavne crkve (SPC) Porfirije održao moleban, uoči odlaska Vučića na sjednicu Generalne skupštine Ujedinjenih nacija na kojoj će se glasati o rezoluciji u Srebrenici.

Molebanu za “blagosloven put” su prisustvovali predstavnici Srba iz Srbije i regiona.

Među njima bili su i lider Demokratske narodne partije (DNP) Milan Knežević, predsjednik Opštine Pljevlja Dario Vraneš, Milorad Dodik, Miloš Vučević.

“Silni su oni koji su protiv nas, ali Srbija je naša najveća svetinja. Mnogo je laži, ali je istina jedna i vječna”, napisao je Vučić na Instagramu.

( Biljana Matijašević )