Netanjahua razbijesnio „simboličan gest”

Izrael je juče opozvao svoje ambasadore iz Španije, Irske i Norveške izražavajući na taj način “oštru opomenu” tim zemljama nakon što su se one obavezale da će priznati palestinsku državnost. Izraelski premijer Benjamin Netanjahu odbacio je potez evropskih država kao “nagradu za terorizam” i dodao da je Izrael nepokolebljiv u namjeri da pobijedi u ratu u Gazi.

“To bi bila teroristička država. Pokušavala bi iznova i iznova da ponovi masakr od 7. oktobra - a mi na to nećemo pristati”, naveo je Netanjahu u saopštenju.

Kasnije juče i Poljska je saopštila da podržava palestinsku državnost ističući da je “postojanje dviju država stabilno, dugoročno rješenje” za krizu na Bliskom istoku.

Ovaj potez će povećati broj članica Evropske unije koje priznaju palestinsku državnost, ali ne uključuje teškaše iz bloka kao što su Francuska i Njemačka, ističe “Fajnenšl tajms”. Takođe list navodi da nijesu u potpunosti realizovane težnje za širenje diplomatskog pritiska budući da druge zemlje, poput Belgije, Malte, Francuske, Portugala i Slovenije, koje su Madrid i Dablin nagovarali posljednjih nedjelje, nijesu odmah slijedile njihov primjer.

Irska, Španija i Norveška saopštile su da će 28. maja priznati palestinsku državnost i da se nadaju da će i druge zapadne zemlje uraditi isto obrazlažući svoju odluku kao potez u cilju ubrzanja napora za postizanje primirja u Gazi.

Španski premijer Pedro Sančez je u parlamentu kazao da se nada “da će naše priznanje i naši argumenti doprinijeti tome da i druge zemlje krenu tim putem, jer što nas je više, to ćemo imati više snage da postizanje primirja, za dogovor o oslobađanju talaca koje drži Hamas, za ponovno pokretnje političkog procesa koji može dovesti do mirovnog sporazuma”.

Norveški premijer Jonas Gar Stjore kazao je da je jedino moguće političko rješenje između Izraelaca i Palestinaca “dvije države koje žive jedna pored druge u miru i sigurnosti”.

Irski premijer Sajmon Haris kazao je na konferenciji u Dablinu da je uvjeren “da će nam se druge države pridružiti” i dodao da Irska ostaje posvećena priznavanju prava Izraela da postoji “bezbjedno i u miru sa svojim susjedima”. Irska je podsjetila na sopstvene napore za međunarodno priznanje dok se borila za nezavisnost prije nešto više od jednog vijeka. “Iz naše istorije znamo šta to znači”, rekao je Haris.

Potez evropske država dolazi u trenutku podjela u EU zbog odluke glavnog tužioca Međunarodnog krivičnog suda da traži naloge za hapšenje lidera Izraela i Hamasa, dok zemlje unutar bloka pokušavaju da se ujedine u odgovoru na rat u Gazi. Takođe je uslijedio nakon što je ranije ovog mjeseca u Generalnoj skupštini UN održano glasanje kojim se podržava molba Palestine da postane punopravna država članica.

Izrael je juče oštro reagovao tvrdeći da je priznavanje palestinske državnosti jednako nagrađivanju militanata Hamasa za napad 7. oktobra koji je prethodio ratu u Gazi.

Izraelski šef diplomatije Izrael Kac kazao je da će “istorija zapamtiti da su Španija, Norveška i Irska odlučile da dodijele zlatnu medalju ubicama i silovateljima Hamasa”.

On je upozorio da će odluka imati “ozbiljne posljedice” i naredio hitno povlačenje izraelskih ambasadora iz te tri zemlje. “Danas šaljem jasnu poruku: Izrael neće biti naklonjen onima koji podrivaju njegov suverenitet i ugrožavaju njegovu bezbjednost”, kazao je on.

Odluku su pozdravili Palestinska uprava, koja ima ograničenu samoupravu u okupiranoj Zapadnoj obali, i Hamas koji upravlja Pojasom Gaze od 2007. godine.

Oko 144 od 193 države članice Ujedinjenih nacija priznaju Palestinu kao državu, uključujući većinu globalnog juga, Rusiju, Kinu i Indiju. Ali samo šačica od 27 članica EU je to učinila, uglavnom bivše komunističke zemlje, kao i Švedska i Kipar.

Britanija, Australija i članice EU - Malta i Slovenija - nagovijestile su proteklih mjeseci da bi uskoro mogle priznati palestinsku državnost.

Norveška je bila domaćin mirovnog procesa u Oslu prije 30 godina, koji je trebalo da dovede do uspostavljanja palestinske države na teritoriji koju je osvojio Izrael u ratu 1967. godine, uključujući Zapadnu obalu, Pojas Gaze i Istočni Jerusalim. Međutim, posljednji pregovori su propali prije više od deset godina, podsjeća Rojters.

Netanjahu odbacuje ideju suverene palestinske države, uprkos tome što “dvodržavno rješenje” ostaje politički cilj Sjedinjenih Država, najbližeg saveznika Izraela. Vašington se međutim protivi priznavanju Palestine bez dogovora koji je postignut kroz pregovore.

Predsjednik Džo Bajden je “tokom cijele karijere snažni pristalica dvodržavnog rješenja” kazao je juče portparol Nacionalnog savjeta za bezbjednost Bijele kuće. “On vjeruje da palestinska država treba da bude uspostavljena kroz direktne pregovore između strana, a ne kroz jednostrana priznanja”.

Njemačka je saopštila da je to pitanje koje zahtijeva dodatni dijalog, dok je Francuska navela da još nijesu ispunjeni uslovi.

Britanski ministar spoljnih poslova lord Dejvid Kameron rekao je u januaru da bi Velika Britanija mogla da prizna palestinsku državnost u okviru “nepovratnih koraka” ka dvodržavnom rešenju za produženu izraelsko-palestinsku krizu.

Jučerašnji potez evropskih država je najnoviji primjer jačanja međunarodne izolacije Izraela, kako zbog civilnih žrtava u Gazi tako i zbog dugogodišnjih politika poput izgradnje jevrejskih nasilja na okupiranim palestinskim teritorijama.

Jan Egeland, koji je bio dio norveškog diplomatskog tima koji je učestvovao u pregovorima u Oslu 1990-ih, kazao je da je saopštenje evropske trojke, mada simbolično, ipak svojevrsna poruka Izraelu da okupacija palestinskih teritorija mora prestati.

Džon O Brenan, profesor evropskih integracija na Mejnut univerzitetu u Irskoj, kazao je da potez ove tri zemlje nije samo gest. “Da se radi samo o simboličnom gestu, Izraelci ne bi povukli svoje ambasadore”, kazao je on za FT.

Alon Liel, bivši generalni direktor izraelskog ministarstva inostranih poslova i kritičar Netanjahuove desničarske vlade kazao je u telefonskom razgovoru za Rojters iz Tel Aviva da bi potez Španije, Irske i Norveške mogao imati važan uticaj na izraelsko javno mnjenje.

Izjednačavanje statusa Izraela i Palestine u međunarodnoj sferi je “noćna mora za aktuelno izraelsko rukovodstvo”, kazao je on. Postupak ove tri evropske države predstavlja “početak priznavanja od strane država do kojih je Izraelu stalu, koje su uzor za Izrael”.

( N. Bogetić )