Demografska kriza trese Mojkovac: Prirodni priraštaj u debelom minusu, broj studenata u konstantnom padu...
Autori nacrta Strateškog plana razvoja za narednih pet godina suočavaju se s padom broja stanovnika za 20 procenata, brojem domaćinstava za 8,5 odsto, prirodnim priraštajem u debelom minusu, brojem umrlih gotovo triput većim od broja rođenih...
Više od petinu stanovnika Mojkovac je izgubio za svega dvanaest godina, od 2011. do 2023. pa prema preliminarnim rezultatima poslednjeg Popisu u toj opštini sada živi 6.824 ljudi.
To nije jedina nepovoljna činjenica sa kojom su se suočili autori nacrta Strateškog plana razvoja (SPR) za narednih pet godina - u međupopisnom periodu za 8,5 odsto smanjen je i broj domaćinstava, prirodni priraštaj je u debelom minusu (- 13,1 odsto), dok je mortalitet (broj umrlih) skoro tri puta veći od nataliteta (broj rođenih)
Konstatovano je i da je u posljednjih pet godina broj mojkovačkih studenata na visokoškolskim ustanovama u Crnoj Gori u konstantnom padu.
“Prema dostupnim podacima Popisa iz 2023. godine, opština Mojkovac ima 6.824 stanovnika, što u poređenju sa prethodnim popisom predstavlja pad od 1.798 stanovnika, ili 20 odsto…Tokom posmatranog perioda, natalitet je pokazao značajan pad, sa 9,3 odsto u 2011. na 7,6 odsto u 2022. godini... Mortalitet je bio visok tokom cijelog perioda, sa posebno alarmantnim stopama u 2020. (19,7 odsto), 2021. (22 odsto) i 2022. godini (20,7 odsto). To ukazuje na ozbiljne zdravstvene izazove u Mojkovcu”, piše u nacrtu SPR.
Više zaposlenih, brakovi stabilni
No, dio mojkovačke statistike i ohrabruje, prije svega riječ je o povećanju broja zaposlenih, a autori dokumenta potenciraju i činjenicu da “razvedeni brakovi su relativno rijetki”.
“U poslednjih dvanaest godina broj sklopljenih brakova ukazuje na kontinuiranu potražnju za formalizacijom partnerskih veza u zajednici u odnosu na broj razvedenih brakova. Prosječan broj razvedenih brakova tokom posmatranih godina iznosi 2,33. Razvedeni brakovi su relativno rijetki. Podaci ukazuju da 2016. i 2011. godine nije zabilježen nijedan razvedeni brak. Niska stopa razvoda ukazuje na stabilnost brakova u Mojkovcu. To može biti rezultat tradicionalnih vrijednosti i jačeg društvenog uticaja na očuvanje brakova”, piše u nacrtu SPR.
Nacrtom SPR, definisani su pravci u kojima opština do kraja decenije treba da se razvija, a planeri nijesu bili preambiciozni, pa je fokus, uglavnom, na popravljanju kvaliteta svakodnevnog života sugrađana, bez megalomanskih projekta.
Tako su opšti strateški ciljevi unapređenje saobraćaja i ostale infrastrukture, razvoj društvenih servisa, održivi razvoj i očuvanje životne sredine… Međutim, u dokumentu je izostala dublja analiza na koji način će se odraziti činjenica da će, nastavkom izgradnje auto-puta, ta opština biti “zaobiđena”.
U dokumentu se ne računa na, do skora aktuelno, otvaranje rudnika Brskovo, projekta koji je izazvao masovni otpor Mojkovčana, a koji je, ne tako davno, sa zvaničnih adresa nazivan krupnom razvojnom šansom.
Autori SPR veliku pažnju posvetli su, između ostalog, planiranju aktivnosti koje će dovesti do povećanja broja porodica sa riješenim stambenim pitanjem, sportskih terena, manifetacija i događaja, kao i povećanju broja “objekata kulture”…
Planiran je veliki broj aktivnosti kojima će se popraviti stanje u poljoprivredi, uticati na kvalitete način sprovođenja omladinske politike, ali i omogućiti veći broj sadržaja za djecu…
U kreiranju razvoja u budućnosti, Mojkovačani su posvetili dosta paženje i istoriji tog kraja, a istorijske i kulturne spomenike vide kao šansu za obogaćivanje turističke konkurentnosti.
U planu je, na primjer, izgradnja muzeja rudarstva, valorizacija rudarskog lokaliteta Brskovo, izrada idejnog rješenja Memorijalnog centra posvećenog Mojkovačkoj bici na Bojnoj njivi…
SPR je precizno mapirao i ostale lokalitete koji su dio kulturne i istorijske baštine grada.
Realizovano manje od polovine projekata iz prethodnog plana
Predhodnim SPR, za period, 2012-2019. godine, definisana je vizija opštine kao uređenog turističko-poljoprivrednog centra sa očuvanom životnom sredinom, valorizovanim prirodnim resursima, konkurentnom prerađivačkom industrijom, pozitivnom poslovnom klimom, kvalitetnom infrastrukturom…
Tim planom je bila predviđena realizacija 71 projekta, ali ih je realizovano manje od polovine.
U nacrtu SPR konstatovano je i da je monitoring realizacije planiranog bio loš, što, kako ističu, namjeravaju da isprave tokom narednih pet godina.
( Dragana Šćepanović )