Izvještaj Borelja o stanju demokratije: Crna Gora da primijeni zakone u potpunosti

Crnoj Gori su potrebni dodatni napori za punu primjenu zakonodavnog i institucionalnog okvira o osnovnim ljudskim pravima, ocijenjeno je u godišnjem izvještaju visokog predstavnika Evropske unije (EU) za spoljne poslove i bezbjednosnu politiku Žozepa Borelja o stanju ljudskih prava i demokratije u svijetu za 2023. godinu.

U dijelu koji se odnosi na Crnu Goru navedeno je da je zakonodavni i institucionalni okvir o osnovnim pravima uglavnom uspostavljen.

“Međutim, potrebni su dodatni napori za punu primjenu ovog okvira. Neke izmjene zakona su potrebne, posebno u oblasti sprečavanja diskriminacije. Najugroženije grupe u društvu - Romi i Egipćani, osobe sa invaliditetom i LGBTI osobe - i dalje su izložene diskriminaciji, govoru mržnje i zločinima iz mržnje”, piše u izvještaju Borelja koji je 29. maja objavljen na sajtu Evropske službe za spoljne poslove (EEAS).

Ocijenjeno je da je medijska scena u Crnoj Gori ostala pluralistička i raznolika, iako visoko politički polarizovana, sa neujednačenom primjenom Kodeksa novinara i profesionalnih standarda.

“Generalno, vlasti su pružile brzo i efikasno sprovođenje zakona i odgovore institucija na nove slučajeve nasilja nad novinarima. Međutim, nije bilo efikasnog pravosudnog praćenja starih slučajeva”, kazali su.

Na neriješene slučajeve napada na novinare, uključujući ubistvo glavnog i odgovornog urednika Dana, Evropska komisija ukazuje godinama u izvještajima za Crnu Goru.

U izvještaju Žozepa Borelja podsjeća se da novi medijski zakoni nisu usvojeni.

“Radio Televizija Crne Gore (RTCG), nacionalni javni emiter, nastavila je da proizvodi politički uravnotežen sadržaj, uključujući i tokom izbornih perioda”, ocijenjeno je.

Medijske zakone, koji su, uz set zakona iz oblasti vladavine prava, neophodni za dobijanje Izvještaja o procjeni ispunjenosti privremenih mjerila za poglavlja 23 i 24, Vlada je usvojila ove sedmice. Međutim, nije postojala saglasnost u vezi sa predloženim amandmanima u vezi sa kriterijumima za izbor generalnog direktora Radio-televizije Crne Gore (RTCG), strukture Savjeta javnog servisa i reklamiranja u prajm tajmu. Amandmane treba da odobri EK da bi oni postali sastavni dio zakona.

U izvještaju Borelja podsjeća se da je tokom 2023, Crna Gora bila pogođena dubokom polarizacijom i podjelama što je dovelo do blokade političkog sistema.

“Političkom situacijom je dominirala tehnička vlada kojoj je nedostajala potrebna politička legitimnost i parlament koji nije bio u stanju da okupi konzistentnu većinu za sprovođenje reformi. Nedostatak funkcionalnog Ustavnog suda tokom jednog dijela godine doveo je do nesigurnosti i pravne neusaglašenosti”, navodi se.

Što se tiče akcija EU, u izvještaju se ukazuje da je EU u Crnoj Gori nastavila da se fokusira na ključna područja opisana u privremenim mjerilima o osnovnim pravima u Poglavlju 23 – pravosuđe i osnovna prava. Ona se odnose na usklađivanje sa pravnom tekovinom EU i međunarodnim standardima u vezi sa jačanjem efikasne primjene ljudskih prava, procesnih garancija, zaštite manjina i kulturnih prava, zaštite od rasizma i ksenofobije, kao i zaštite podataka.

Kada je u pitanju bilateralni politički angažman, EU je, kako se navodi, nastavila da pomno prati poštovanje ljudskih prava u Crnoj Gori u okviru pregovora o pristupanju EU pod Poglavljem 23 - Pravosuđe i osnovna prava”.

Previše je patnje i ratom razorenih područja

Borelj u predgovoru izvještaja naveo da je ove godine obilježena 75. godišnjica Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima, fundamentalnog dokumenta koji je utro put zakonu o ljudskim pravima koji danas poznaje svijet.

“Svojim očima sam vidio previše ratom razorenih područja od početka mog mandata – patnja je jednostavno prevelika. Vrijeme je da se prestane sa poziranjem i prikupljanjem poena. To je obaveza svake države pojedinačno i kolektivna međunarodna odgovornost da radimo zajedno kako bismo ostvarili prava i standarde koje smo postavili”, poručio je Borelj.

( Biljana Matijašević )