Skupštinski restoran decenijama radi bez fiskalne kase: Ceh bez računa

Kad je premijer Milojko Spajić krajem oktobra prošle godine, na dan izbora njegove Vlade, pokušao da u skupštinskom restoranu plati ručak karticom, rečeno mu je da to može samo gotovinski.

Spajiću je, u prisustvu novinara “Vijesti”, osoblje restorana objasnilo da nemaju POS terminal (Point of sale - uređaj koji kupcima omogućava plaćanje roba i usluga karticom ili telefonom na prodajnom mjestu) i da se plaća isključivo gotovinom.

Skupštinski restoran, kojim rukovodi Uprava za državnu imovinu, ne samo da ne posjeduje POS terminal, nego nema ni fiskalnu kasu, pa račune ili ne izdaje ili osoblje račun ispisuje na tzv. paragon blokovima.

Spajić nije tada reagovao na to što nije dobio račun, iako se, još od kad je bio ministar finansija u Vladi Zdravka Krivokapića, zalaže za jačanje poreske discipline i bolju kontrolu tokova novca kroz elektronsku fiskalizaciju, a, kad je počela primjena sistema elektronske fiskalizacije 2021, poručivao je da “račun bez QR koda građani nisu dužni da plate”.

Da bi skupštinski restoran uskoro mogao dobiti fiskalnu kasu, najavljuju iz Uprave za državnu imovinu, što, kako objašnjava izvor “Vijesti”, ne znači i da će plaćati porez na dodatu vrijednost (PDV).

Iz Uprave za državnu imovinu, koja je zadužena za ovaj, ali i ostale ugostiteljske objekte u državnim institucijama, “Vijestima” su nezvanično kazali da je proces rješavanja problema fiskalizacije u toku i da su obezbijeđeni uslovi za finansiranje tog procesa.

Kako su objasnili, za potrebe fiskalizacije (stavljanje fiskalne kase u upotrebu), neophodno je poboljšati elektro-energetsku infrastrukturu, nabaviti fiskalne kase i uvesti “brzi” internet.

Proces uvođenja registar kasa u Crnoj Gori sprovela je davne 2001. i 2002. godine tadašnja Direkcija javnih prihoda, da bi pripremila obveznike na uvođenje PDV-a. Skupština je u decembru 2001, u okviru reforme poreskih zakona, usvojila Zakon o porezu na dodatu vrijednost, a PDV, čija je opšta stopa tada bila 17 odsto (sada 21 odsto), počeo je da se primjenjuje 2003.

Usvajanjem Zakona o fiskalizaciji u prometu proizvoda i usluga, počeo je proces elektronske fiskalizacije u Crnoj Gori. Zakon je stupio na snagu u avgustu 2019, a primjena je, nakon više odlaganja, počela 1. juna 2021. Projektom elektronske fiskalizacije ispraćeni su trendovi tehnološkog razvoja, a glavni cilj je da se svi izdati gotovinski i bezgotovinski računi evidentiraju u bazi podataka Uprave prihoda u realnom vremenu.

Iz Poreske uprave (PU) “Vijestima” su rekli da je skupštinski restoran oslobođen plaćanja poreza.

Objašnjavaju da je Zakonom o fiskalizaciji u prometu proizvoda i usluga propisano da se obveznikom fiskalizacije, između ostalog, smatra i pravno lice koje je obveznik poreza na dobit i koje je obveznik izdavanja računa za isporuku proizvoda, odnosno usluga.

“Takođe, odredbama člana 5 citiranog zakona propisani su slučajevi prometa proizvoda i usluga čiji davaoci - poreski obveznici su izuzeti od obaveze fiskalizacije, odnosno ne smatraju se obveznikom fiskalizacije, dok je odredbama člana 6 istog zakona propisano da ako obveznik fiskalizacije ostvaruje promet od različitih djelatnosti, oslobođen je od obaveze fiskalizacije za djelatnosti propisane odredbama člana 5 citiranog zakona”, kazali su iz PU.

Pozivajući se na Zakon o porezu na dobit pravnih lica, kazali su da, između ostalih, organi javne uprave ne podliježu plaćanju poreza na dobit “ako su u skladu sa posebnim zakonom osnovani za obavljanje nedobitne djelatnosti”.

Podsjećaju da je Zakonom o PDV-u propisano, između ostalog, da su poreski obveznici i državni i lokalni organi i organizacije, ako vrše promet proizvoda, odnosno usluga koji su oporezivi kod drugih poreskih obveznika, a samim tim su obavezni da izdaju račun ili drugi dokumenat koji služi kao račun.

“Osnovno pitanje kad se radi o poslovanju objekata ovog tipa je da li se u takvim slučajevima radi o obavljanju ugostiteljske djelatnosti za koju postoji obaveza registracije kod nadležnog organa, ili se takvo pružanje usluga ne smatra obavljanjem ugostiteljske djelatnosti”, kazali su iz Poreske.

Ukazuju i na član 94 Zakona o turizmu i ugostiteljstvu, u kom je navedeno da se taj zakon ne odnosi na “pripremanje i usluživanje toplih i hladnih napitaka, bezalkoholnih pića i jednostavnih jela, koje državni organi, privredni subjekti i druga pravna i fizička lica pružaju svojim zaposlenima u sopstvenim prostorijama u toku procesa rada”, te da zbog toga skupštinski restoran ne podliježe fiskalizaciji.

“Imajuću u vidu navedeno, te da objekti u kojima se organizuje ishrana i piće za službenike posluju na neprofitnoj osnovi u okviru državnog organa, za koje je zakonodavac propisao oslobađanje od plaćanja poreza na dobit, evidentiranje prometa u ovakvim objektima ne podliježe obavezi fiskalizacije”, navodi se u odgovoru PU.

Ipak, iz ove institucije nisu odgovorili na pitanje zašto u skupštinskom restoranu mogu konzumirati hranu i piće oni koji nisu službenici parlamenta, već i članovi Vlade, novinari, gosti, kao i zašto se računi ne izdaju za alkoholna pića, jer u Zakonu na koji su se pozvali ona nisu navedena.

“Vijesti” su o ovome razgovarale sa ekspertom za poresko pravo, koji nezvanično kaže da je pogrešno tumačenje da se na predmetne usluge ne primjenjuje Zakon o PDV-u, jer ih član 94 Zakona o turizmu i ugostiteljstvu ne smatra ugostiteljskim uslugama.

“Da li je nešto izuzeto od oporezivanja na osnovu Zakona o PDV-u ili nije fiskalizovano na osnovu Zakona o fiskalizaciji moraju da propisuju ta dva zakonska teksta”, objašnjava on.

Navodi primjere bankarskih usluga, kao i usluga pružanja igara na sreću koje su izuzete od plaćanja ovog nameta zato što “određeni član Zakona o PDV-u to eksplicitno normira”.

“Zato je bitno znati kako posebni zakon u konkretnom Zakon o igrama na sreću, definise uslugu igara na sreću. One koje su tako definisane su oslobođene”, pojasnio je.

Prema njegovim riječima, u kontekstu ugostiteljskih usluga potpuno je irelevantno kako ih normira Zakon o turizmu i ugostiteljstvu, tj. da li postoje neke usluge slične vrste koje se ne smatraju ugostiteljskim uslugama s aspekta primjene Zakona o PDV-u.

“Da je ovaj propis namjeravao da oslobodi ovu vrstu usluga na član 94 Zakona u turizmu i ugostiteljstvu, on bi to morao eksplicitno da propiše. Stoga, izuztetak u članu 94 se odnosi na obaveze iz tog zakona, a nije od uticaja na Zakon o PDV-u, odnosno ne može da ima uticaj na PDV status predmetne usluge”, kaže sagovornik “Vijesti”.

Hrana i piće za poslanike i “na crtu”

Iz Uprave za državnu imovinu “Vijestima” je nezvanično potvrđeno da poslanici i zaposleni u poslaničkim klubovima imaju pravo da ne plate neposredno nakon konzumacije hrane i/ili pića u restoranu. Kako su kazali, u tim situacijama se neplaćeni iznos fakturiše i šalje poslaničkim klubovima, a oni na početku mjeseca izmire dug za prethodni.

Restoran Skupštine je među jeftinijim restoranima u Crnoj Gori, iako poslanici imaju plate i do tri puta veće od prosjeka. Ipak, zbog kritika dijela javnosti cijene nijesu toliko niske kao što su bile prije desetak godina, pa kuvano jelo u skupštinskom restoranu košta u prosjeku pet eura, dok je kafa i dalje najjeftinija, u što su se uvjerili novinari “Vijesti” koji prate skupštinska zasjedanja.

( Aljoša Turović, Biljana Matijašević )