Smrtonosni toplotni talasi na četiri kontinenta

Smrtonosni toplotni talasi prže gradove na četiri kontinenta dok sjeverna hemisfera bilježi prvi dan ljeta, što je znak da klimatske promjene ponovo mogu doprinijeti stvaranju rekordnih vrućina koje bi mogle nadmašiti prošlo ljeto kao najtoplije u posljednjih 2.000 godina, piše Rojters.

Vjeruje se da su rekordne temperature koje su već dostignute posljednjih dana uzrokovale stotine, ako ne i hiljade smrtnih slučajeva širom Azije i Evrope

U Saudijskoj Arabiji, skoro dva miliona muslimanskih hodočasnika završava hadž u Velikoj džamiji u Meki ove sedmice. Međutim, stotine su umrle tokom hodočašća zbog temperatura iznad 51 stepen Celzijusa.

Egipatski medicinski i bezbjednosni izvori rekli su juče Rojtersu da je najmanje 530 Egipćana umrlo dok su učestvovali u hadžu. Do srijede je prijavljeno 307 mrtvih. Još 40 njih se vodi kao nestalo.

Toplotna kupola se događa kada snažan sistem visokog pritiska zarobi topli vazduh iznad neke oblasti, sprečavajući ulazak hladnog vazduha i uzrokujući da temperature na zemlji ostanu visoke

Zemlje oko Mediterana su takođe pretrpjele još jednu sedmicu visokih temperatura koje su doprinijele šumskim požarima od Portugala do Grčke i duž sjeverne obale Afrike u Alžiru.

U Srbiji, meteorolozi predviđaju temperature oko 40 stepeni Celzijusa ove sedmice dok vjetrovi iz sjeverne Afrike donose toplotni talas preko Balkana. Zdravstvene vlasti su proglasile crveni alarm i savjetovale građanima da ne izlaze vani.

Hitna služba u Beogradu saopštila je da su njihovi ljekari intervenisali 109 puta preko noći kako bi ukazali pomoć ljudima sa srčanim i hroničnim zdravstvenim problemima.

Ministarstvo za rad i zapošljavanje naložilo je poslodavcima da organizuju rad na otvorenom na način da izbjegnu teške fizičke poslove i direktno izlaganje suncu.

Rojters navodi da su i u Crnoj Gori zdravstvene vlasti upozorile ljude da ostanu u hladu do kasnog popodneva, te da desetine hiljada turista traže osvježenje na plažama duž jadranske obale.

U Grčkoj su vatrogasci u srijedu borili protiv šumskih požara u blizini Atine koji su prisilili desetine ljudi da napuste domove, a vlasti su saopštile da vjeruju da su požare izazvali i podmetanje i vrući, suvi uslovi.

U Evropi je ove godine zabilježen niz slučajeva mrtvih i nestalih turista usred opasne vrućine. Američki državljanin star 55 godina pronađen je mrtav na grčkom ostrvu Matraki, saopštila je policija u ponedeljak. To je treći takav smrtni slučaj turiste u jednoj sedmici.

Djelovi sjeveroistoka i srednjeg zapada SAD takođe pate pod toplotnom kupolom, pri čemu je više od 86 miliona ljudi juče bilo pod toplotnim upozorenjem, prema Nacionalnoj meteorološkoj službi.

Toplotna kupola se događa kada snažan sistem visokog pritiska zarobi topli vazduh iznad neke oblasti, sprečavajući ulazak hladnog vazduha i uzrokujući da temperature na zemlji ostanu visoke.

U okviru svog plana za vanredne situacije zbog vrućine, Njujork je najavio otvaranje centara za hlađenje prvi put ove godine.

Meteorološke vlasti su juče takođe izdale upozorenje na ekstremne temperature za djelove Arizone, uključujući Feniks, sa očekivanim temperaturama do 45,5 stepeni.

Brojanje mrtvih

Period ljeta u Indiji traje od marta do maja, kada monsun polako počinje da zahvata zemlju i ublažava vrućinu.

Ali Nju Delhi je u srijedu zabilježio najtopliju noć u najmanje 55 godina, sa temperaturom od 35,2 stepena u jedan sat ujutru, prema podacima opservatorije Safdardžang u Indiji.

Temperature obično padaju noću, ali naučnici kažu da klimatske promjene uzrokuju porast noćnih temperatura. U mnogim djelovima svijeta, noći se zagrijavaju brže nego dani, prema studiji Univerziteta u Ekseteru iz 2020. godine.

Nju Delhi je zabilježio 38 uzastopnih dana sa maksimalnim temperaturama od 40 stepeni ili više od 14. maja, prema podacima meteorološke službe.

Zvaničnik indijskog ministarstva zdravlja rekao je u srijedu da je između 1. marta i 18. juna zabilježeno više od 40.000 sumnjivih slučajeva toplotnog udara i najmanje 110 potvrđenih smrtnih slučajeva, kada su sjeverozapadna i istočna Indija zabilježile dvostruko veći broj dana sa toplotnim talasima nego inače u jednom od najdužih takvih perioda u zemlji.

Međutim, kako ističe Rojters, precizno brojanje smrtnih slučajeva uzrokovanih toplotnim talasima je teško. Većina zdravstvenih vlasti ne pripisuje smrt vrućini, već bolestima koje se pogoršavaju zbog visokih temperatura, kao što su kardiovaskularni problemi. Vlasti stoga značajno potcjenjuju broj smrtnih slučajeva povezanih sa toplotom - obično previđajući hiljade, ako ne i desetine hiljada smrtnih slučajeva.

Rekordno visoke temperature

Toplotni talasi se javljaju u okviru 12 uzastopnih mjeseci koji su rangirani kao najtopliji zabilježeni u poređenju sa prethodnim godinama, prema službi za praćenje klimatskih promjena Evropske unije.

Svjetska meteorološka organizacija kaže da postoji 86 odsto šanse da će jedna od narednih pet godina nadmašiti 2023. i postati najtoplija zabilježena godina.

Iako su globalne temperature porasle za skoro 1,3 C iznad nivoa prije industrijske revolucije, klimatske promjene podstiču ekstremnije temperaturne vrhunce - čineći toplotne talase češćim, intenzivnijim i dugotrajnijim. U prosjeku globalno, toplotni talas koji bi se desio jednom u 10 godina u predindustrijskoj klimi, sada će se dogoditi 2,8 puta u 10 godina i biće topliji za 1,2 stepena, prema međunarodnom timu naučnika grupe World Weather Attribution (WWA).

Naučnici kažu da će toplotni talasi nastaviti da se intenziviraju ako svijet nastavi da ispušta emisije koje zagrijavaju klimu iz sagorijevanja fosilnih goriva.

Ako svijet dostigne 2 stepena globalnog zagrijavanja, toplotni talasi će se u prosjeku dešavati 5,6 puta u 10 godina i biće topliji za 2,6 stepeni, prema WWA.

( A.Š. )